Αν η χρονομηχανή του Κύρου Γρανάζη υπήρχε στην πραγματικότητα και επιχειρούσατε μια μικρή βόλτα δύο-τρεις δεκαετίες πιο πριν, τι θα διαπιστώνατε; Θυμάστε ότι δεν υπήρχαν κινητά τηλέφωνα και παρ’ όλα αυτά επιζούσαμε με ένα ταπεινό… σταθερό με καλώδια; Έχετε ξεχάσει ότι το «κουτί» στο σαλόνι δεν μας έδινε την επιλογή να αλλάξουμε τα κανάλια –τα δύο που υπήρχαν- με τηλεκοντρόλ; Την προετοιμασία για τις εκδρομές που περιελάμβανε απαραιτήτως μια στάση στο φωτογραφείο για να αγοράσετε φιλμ;
Όλα αυτά υπάρχουν σαν αναμνήσεις για όλους εμάς που τα ζήσαμε εκείνα τα -πιο απλά- χρόνια, αλλά αν χρειάζεται έστω και λίγη προσπάθεια για να τα θυμηθούμε, σκεφτείτε πόσες είναι οι πιθανότητες να τα θυμούνται ή να τα γνωρίζουν καν όσοι ενηλικιώνονται τώρα και οι γενιές που έπονται αυτών. Δείτε ποια αγαπημένα μας αντικείμενα που φάνταζαν σαν «αιχμή της τεχνολογίας» τότε, υπάρχουν πλέον στο πιο βαθύ σκοτάδι της αποθήκης μας ή στο χρονοντούλαπο, παρέα με άλλες παρελθούσες μόδες.
*Σταθερό τηλέφωνο με καντράν και καλώδια
Και μιας και το αναφέραμε, το κινητό ήρθε να μας βρει κάποια στιγμή μέσα στα ‘90s, για να μπει στην καθημερινότητά μας και να μην ξαναβγεί μέχρι και σήμερα. Μέχρι τότε, η μόνη τηλεφωνική επικοινωνία γινόταν με τα χαριτωμένα τηλέφωνα που διέθεταν στρογγυλό καντράν, στο οποίο έπρεπε να γυρίσεις τα νούμερα ώστε να σχηματίσεις τον αριθμό, και φυσικά να μείνεις στο ίδιο μέρος κατά την διάρκεια του τηλεφωνήματος (δεν θα ξεχάσω κάποιους που χρησιμοποιούσαν τον στυλό τους για να πάρουν τον αριθμό). Αν έλεγε κάποιος στα παιδιά του 2020 ότι υπάρχει κι άλλο τηλέφωνο εκτός από το ασύρματο και ότι η αναγνώριση κλήσης κάποτε δεν υπήρχε ως έννοια, δεν νομίζουμε ότι θα καταλάβαιναν για τι πράγμα τους μιλάνε. Να ‘ναι καλά οι παλιές ταινίες, μέσα από τις εικόνες των οποίων θα επιβιώσουν οι παλιές συσκευές. Πάντως, είχε τη μαγεία του το ότι δεν γνώριζες ποιος σε καλεί, ενώ σήμερα εγκρίνεις ή απορρίπτεις ένα τηλεφώνημα με το που θα δεις τον αριθμό.
*Ραδιόφωνο με βελόνα
Για να θυμηθούμε και τα παλιά μας ραδιόφωνα, στα οποία η επιλογή του σταθμού γινόταν με το γύρισμα της βελόνας. Ποτέ δεν ξέραμε αμέσως ποιον σταθμό ακούγαμε, καθώς δεν υπήρχαν οθόνες για να μας ενημερώσουν για την ακριβή συχνότητα, για το τραγούδι που ακούγεται και για την αφιέρωση «του Τάκη στη Σούλα που του λείπει πολύ». Ακόμη και ο ήχος των παρασίτων που ακουγόταν στο ενδιάμεσο των εναλλαγών της βελόνας ίσως κάποτε ξεχαστεί τελείως. Αθάνατα μεσαία ραδιο-κύματα!!!
*Δίσκοι βινυλίου
Οι περισσότεροι τους έχουν ακόμη την συλλογή τους, φυλάσσοντάς τους με καμάρι σε κάποιο ράφι. Άλλοι τους ακούνε ακόμη στα πικ απ που λειτουργούν και σήμερα, για χάρη των νοσταλγών της βελόνας. Η νέα γενιά, όμως, που έχει συνηθίσει στον αψεγάδιαστο ήχο των mp3, mp4 και άλλων αρχείων με κατάληψη τριών χαρακτήρων, θα δυσκολευτεί να πιστέψει πως έχουν κάποιο νόημα οι θορυβώδεις στροφές των παλιών δίσκων, που πολλές φορές «κολλούσαν» (εξ ου και η λαϊκή ρήση: «κόλλησε η βελόνα»). Οι ίδιες θορυβώδεις στροφές που κάνουν τους δίσκους αψεγάδιαστους και αντικείμενα – φετίχ για όσους μεγάλωσαν με αυτούς.
*Κιμωλία
Ο γοητευτικός της ήχος όταν γράφει πάνω σε μαυροπίνακα, ο ανατριχιαστικός για πολλούς ήχος της όταν τρίζει και η σκόνη που αφήνει στα χέρια του άτυχου μαθητή που τον σήκωσαν στον πίνακα είναι αναμνήσεις που όλοι έχουμε από τα σχολικά μας χρόνια. Διόρθωση: Όχι όλοι, αφού η νέα χιλιετία έφερε την σταδιακή αντικατάστασή τους από μαρκαδόρους και μεταλλικούς πίνακες, που στέρησαν τις τάξεις από την ρετρό εικόνα τους και τους μαθητές από την αγγαρεία του πλυσίματος του σφουγγαριού.
*Δραχμές
Το κατοστάρικο, με το οποίο μπορούσες να αγοράσεις μια τυρόπιτα, το πράσινο πεντακοσάρικο, ο Κολοκοτρώνης στο πεντοχίλιαρο και ο Παπανικολάου στο δεκαχίλιαρο κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι μέχρι να αποσυρθούν για το χατίρι της ευρωζώνης (2001). Όσοι βρίσκονται τώρα στην εφηβεία μάλλον δεν γνωρίζουν καν πώς μοιάζουν. Επιφυλασσόμαστε βέβαια, γιατί είναι πιθανόν να τις ξαναχρησιμοποιήσουν στο μέλλον. Ποτέ δεν ξέρεις…
*Γραφομηχανή
Όταν ακόμη και τα αρχεία Word μοιάζουν δεδομένα και κλασικά, οι σελίδες που έχουν τυπωθεί σε γραφομηχανή, με την χαρακτηριστική παλιομοδίτικη γραμματοσειρά και το γύρισμα του μηχανισμού κάθε φορά που τελειώνει η αράδα, φαντάζει πολύ μακρινή ανάμνηση. Τόσο, που έχει θέση μόνο σε παλιά θρίλερ όπου τα απειλητικά σημειώματα του δολοφόνου γράφονται σε γραφομηχανή για να μην αναγνωριστεί ο γραφικός χαρακτήρας. Πρόσφατα, μάλιστα, έκλεισε και το τελευταία εργοστάσιο γραφομηχανών στον κόσμο οπότε όσοι πρόλαβαν… την γραφομηχανή είδαν.
*Walkie Talkie
Το αγαπημένο… gadget των παιδιών των ‘80s και των ‘90s διέθετε την επαναστατική λειτουργία τηλεπικοινωνίας από κάποια απόσταση χωρίς καλώδια. Η τεχνολογική εξέλιξη δηλαδή των πλαστικών ποτηριών που συνδέαμε με κλωστή και επιδιδόμασταν στην εμπειρία, την οποία αργότερα αντικατέστησαν τα κινητά τηλέφωνα, που κυκλοφορούν σήμερα ακόμη και στα δημοτικά σχολεία.
*MS DOS
Τα Windows είναι πλέον δεδομένα, τα λειτουργικά συστήματα πολλαπλασιάστηκαν και οι οθόνες των laptop και των tablet PC δεν θα μπορούσαν να είναι πιο εύχρηστες. Δεν θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για τις πρωτόγονες, όπως θα φάνταζαν σήμερα, οθόνες με τα MS DOS, τις τετράγωνες δισκέτες που έμπαιναν στην προσαρτημένη «κεντρική μονάδα» και τα πράσινα γράμματα που αναβόσβηναν σε μαύρο φόντο, όταν ακόμη ο Bill Gates και ο Steve Jobs πειραματίζονταν.
*Φωτογραφικές μηχανές με φιλμ
Αν ρωτούσετε έναν «εραστή» της τέχνης της φωτογραφίας, θα σας έλεγε ότι η αναλογική μηχανή και η ποιότητα του φιλμ παραμένουν ακόμη και σήμερα άφταστα από την ψηφιακή τεχνολογία. Και θα είχε δίκιο. Ωστόσο, για όλους όσους η φωτογραφική μηχανή σημαίνει αναμνηστικές φωτογραφίες και τοπία από τα ταξίδια, το βαρβάτο ποσό που έπρεπε να πληρώνουν στο φωτογραφείο της γειτονιάς για την εμφάνιση, και το άγχος να μην τελειώσουν οι 36 στάσεις του φιλμ και να μην βγουν με κόκκινα μάτια, είναι πια μακρινό παρελθόν. Οι μικρές ψηφιακές compact μηχανές και οι «στάσεις» που πλέον μετρούνται σε gigabytes έχουν λύσει πολλά χέρια και έχουν γεμίσει πολλούς υπολογιστές, αλλάζοντας εδώ και χρόνια την φωτογραφική μας καθημερινότητα.
*Τηλεκάρτες
«Πριν τελειώσουμε τελειώνει η τηλεκάρτα…» τραγουδούσαν κάποτε πατέρας και γιος Βαρδής. «Μα καλά, δεν είχαν ένα 3G δίκτυο, ένα Skype, έστω ένα καρτοσυμβόλαιο με απεριόριστη επικοινωνία μεταξύ της οικογένειας να κάνουν την δουλειά τους;» θα σκεφτόταν ένας σημερινός έφηβος. Όχι, δεν είχαν τίποτα από αυτά, και τα καρτοτηλέφωνα που στέκονται σήμερα ερημωμένα στις πλατείες ήταν η λύση όταν χρειαζόμασταν να επικοινωνήσουμε από τον «έξω κόσμο». Οι τηλεκάρτες, μάλιστα, υπήρξαν αντικείμενα-φετίχ και συλλέγονταν μετά μανίας από πολλούς «χομπίστες», που είχαν βρει σε αυτές μια εναλλακτική από τα γραμματόσημα.
*VHS
Ή αλλιώς, Video Home System. Οι βιντεοκασέτες που μεσουράνησαν στα «μαρτυρικά» ‘80s φιλοξένησαν στις μαγνητικές τους ταινίες πολλές καλτ παραγωγές, αλλά και όλες τις επικές ταινίες του Hollywood, πριν έρθει στη ζωή μας το DVD. Οι περισσότεροι από εμάς, άλλωστε, ακόμη αποκαλούμε τα καταστήματα ενοικίασης ταινιών «video club», παρ’ ότι όλα έχουν φροντίσει να μετατραπούν σε «DVD store» και να ξεφορτωθούν τις ορθογώνιες κασέτες που σκονίζονταν στις αποθήκες τους.
