Ο Ελληνικός Κινηματογράφος βρίθει από ιστορικές και πολεμικές ταινίες, πολλές εκ των οποίων σημείωσαν τεράστια επιτυχία στα ταμεία. Οι περισσότεροι κινηματογραφιστές ασχολήθηκαν με την περίοδο της Κατοχής κι αργότερα με τη Χούντα. Υπάρχουν, όμως, αρκετές ταινίες με θέμα την Επανάσταση του 1821, που γιορτάζεται την 25η Μαρτίου.
1. Αι τελευταία ημέραι του Οδυσσέως Ανδρούτσου (1928)
Μία από τις πρώτες ταινίες του Ελληνικού Κινηματογράφου και η πρώτη με θέμα την Επανάσταση του 1821. Σκηνοθέτης της ταινίας ήταν ο Δημήτρης Καμινάκης και πρωταγωνιστές διάφοροι ερασιτέχνες ηθοποιοί της Θεσσαλονίκης: Μαίρη Τσικούδη, Ελένη Καρύκη, Μαρίκα Βύτου, Αντζουλίνα Ποζέλλι, Μιχαήλ Μάσιος, Γ. Σαββόγλου και Σαραβάκος. Το σενάριο βασίστηκε στις αφηγήσεις του φιλέλληνα Εδουάρδου Τρελώνυ (Edward John Trelawny) και αφορούσε στη ζωή και το τραγικό τέλος του Οδυσσέα Ανδρούτσου.
2. Το λάβαρο του ’21 (1929)
Το 1929 ο Κώστας Λελούδας γύρισε μια δραματική ερωτική ιστορία με φόντο την Επανάσταση του 1821. Πρωταγωνιστές της ταινίας η σύζυγός του Λέα Λελούδα και ο Μάνος Κατράκης σε πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση. Έπαιζαν, επίσης, ο Δημήτρης Μπατής, ο Γιώργος Μούγιος, ο Νίκος Γεωργαλάς, ο Παύλος Καταπόδης, ο Λ. Δαδιανός, ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος και ο Μπουλάνος. Η ταινία κυκλοφόρησε και με τον τίτλο «25η Μαρτίου 1821».
3. Εξόρμησις (1945)
Πρόκειται για μια από τις πιο σπάνιες ταινίες του Ελληνικού Κινηματογράφου. Σκηνοθέτης ήταν ο Γιάννης Χριστοδούλου και το σενάριο έγραψε ο Γιώργος Τζαβέλλας, που προτίμησε να μην αναγραφεί το όνομά του στους τίτλους αρχής. Η ταινία ήταν μια σύντομη αναπαράσταση της ελληνικής ιστορίας από το 1821 μέχρι το 1944 και είχε ως πρωταγωνιστή τον Κώστα Μπαλαδήμα (αδερφός της Κικής Πέρση).
4. Ο Γενίτσαρος (1953)
Ο Μιχάλης Νικολινάκος (Μισέλ Νικόλ) είναι ο γενίτσαρος της ταινίας, στη δεύτερη κινηματογραφική του εμφάνιση. Σκηνοθέτης ο Κώστας Δρίτσας και συνθέτης ο Αργύρης Κουνάδης. Η ταινία θίγει το θέμα του εξισλαμισμού των χριστιανόπουλων από τους Τούρκους την περίοδο της Τουρκοκρατίας.
5. Ζάλογγο το κάστρο της Λευτεριάς (1959)
Μία από τις τέσσερις ταινίες του 1959 με φόντο την Επανάσταση του 1821. Ο Στέλιος Τατασόπουλος γύρισε αυτήν την ταινία με θέμα τους Σουλιώτες και τις Σουλιώτισσες, οι οποίες προκειμένου να μη συλληφθούν ζωντανές από τους Τουρκαλβανούς έστησαν κυκλικό χορό και στη συνέχεια έπεσαν στον γκρεμό με τα παιδιά τους. Τη μουσική της ταινίας συνέθεσε ο Μάνος Χατζιδάκις.
6. Η λίμνη των στεναγμών (1959)
Η μία από τις δύο ταινίες που γυρίστηκαν το 1959 με θέμα τον Αλή Πασά και την κυρά-Φροσύνη. Το σενάριο ήταν εμπνευσμένο από το ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη «Κυρά Φροσύνη». Σκηνοθέτης ο Γρηγόρης Γρηγορίου και συνθέτης ο Τάκης Μωράκης. Πρωταγωνιστούν η Ειρήνη Παπά, ο Ανδρέας Μπάρκουλης και ο Τζαβαλάς Καρούσος, ενώ σε πρώτη εμφάνιση η Μιράντα Κουνελάκη.
7. Μπουμπουλίνα (1959)
Η Ειρήνη Παπά υποδύθηκε εξαιρετικά τη Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, τη μεγάλη ηρωίδα της Επανάστασης του ’21. Στο πλευρό της και πάλι ο ζεν πρεμιέ της εποχής, Ανδρέας Μπάρκουλης. Μαζί τους και ο Λευτέρης Βουρνάς, στο κινηματογραφικό του ντεμπούτο. Την ταινία σκηνοθέτησε ο Κώστας Ανδρίτσος και το σενάριο έγραψαν ο Νέστορας Μάτσας και ο Κώστας Ασημακόπουλος.
8. Ο Αλή πασάς και η κυρά Φροσύνη (1959)
Ακόμη μία ιστορική ταινία όπου πρωταγωνίστησε ο Μιχάλης Νικολινάκος (Μουχτάρ). Στο ρόλο του Αλή Πασά ο αγαπημένος κωμικός Διονύσης Παπαγιαννόπουλος και στο ρόλο της κυρα-Φροσύνης η Γκέλυ Μαυροπούλου. Στην καρέκλα του σκηνοθέτη ο δημοφιλής ηθοποιός Στέφανος Στρατηγός.
9. Ο Τσακιτζής (1960)
Μία από τις όχι τόσο γνωστές ταινίες με θέμα την Τουρκοκρατία. Ο Ανδρέας Μπάρκουλης στον ομώνυμο ρόλο του Τσακιτζή, του θρυλικού ληστή, η Γκέλυ Μαυροπούλου στο ρόλο της Ζεχρά και ο Στέφανος Στρατηγός στο ρόλο του αιμοδιψούς Πασά. Σκηνοθέτης ο Κώστας Ανδρίτσος και σεναριογράφος ο Νίκος Φώσκολος.
10. Τα σαράντα παλληκάρια (1961)
Η ιστορία τοποθετείται στα προεπαναστατικά χρόνια, όπου ένας νεαρός τσοπάνος (Ανδρέας Ντούζος) ακολουθεί στο βουνό τον Κίτσο (Κώστας Καζάκος) και τα 40 παλικάρια του, για να πολεμήσουν τον Τούρκο δυνάστη. Αυτή ήταν η πρώτη σκηνοθετική δουλειά του Γιώργου Πετρίδη.
11. Οι υπερήφανοι (1962)
Ο Γιάννης Βόγλης παίζει τον Λιάκο Μπουρνόβα, ο οποίος λίγο πριν την Επανάσταση του ’21, αποφασίζει να παντρευτεί την αγαπημένη του Φωτεινή. Είναι η πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση της Αλεξάνδρας Λαδικού (Β’ Μις Ελλάς 1953). Ο Ανδρέας Λαμπρινός έγραψε και σκηνοθέτησε την ταινία.
12. Σταυραετοί (1963)
Η υπόθεση της ταινίας έχει να κάνει με τη δράση των μελών της Φιλικής Εταιρείας και των αγωνιστών λίγο πριν την Επανάσταση του ’21. Πρωταγωνιστούν η Μάρθα Βούρτση, ο Ανδρέας Ζησιμάτος, ο Γιώργος Καμπανέλλης και ο Γιάννης Βόγλης. Σκηνοθέτης ο Παναγιώτης Κωνσταντίνου και σεναριογράφος ο Νίκος Φώσκολος.
13. Ενωμένοι στη ζωή και στο θάνατο (1964)
Η ταινία βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Σπυρίδωνος Περεσιάδη «Εσμέ, Η Τουρκοπούλα». Ο Ανδρέας Μπάρκουλης υποδύεται έναν Έλληνα κλέφτη, τον Δρόσο, ενώ η Μάρλεν Παπούλια την Εσμέ την Τουρκοπούλα. Ο Ηλίας Μαχαίρας σκηνοθέτησε την ταινία.
14. Η έξοδος του Μεσολογγίου (1965)
Όπως μαρτυρά και ο τίτλος, η ταινία δείχνει τις τελευταίες μέρες πριν την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου. Παίζουν ο Μάνος Κατράκης, η Δάφνη Σκούρα, ο Τζαβαλάς Καρούσος και η Ίλυα Λιβυκού. Πρόκειται για τη μοναδική σκηνοθετική δουλειά του Δημήτρη Δούκα.
15. Καλάβρυτα 1821 (1970)
Ακόμη μία ταινία που βασίστηκε στο θεατρικό έργο του Σπυρίδωνος Περεσιάδη «Εσμέ, Η Τουρκοπούλα». Αυτή τη φορά το ρόλο της Εσμέ (Αϊσέ στην ταινία) υποδύεται η Άννα Ιασωνίδου και το ρόλο του Έλληνα αντάρτη (Λάμπρος στην ταινία) ο Παύλος Λιάρος. Συμμετέχει και ο Σπύρος Παππάς, σύζυγος της Άννας Ιασωνίδου.
16. Ο Αστραπόγιαννος (1970)
Μία από τις δημοφιλέστερες ταινίες της δεκαετίας του ’70, που έκοψε συνολικά 391.874 εισιτήρια. Ο Νίκος Κούρκουλος έγραψε ιστορία στο ρόλο του ξακουστού αρματολού Αστραπόγιαννου και βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Σκηνοθέτης ήταν ο Νίκος Τζήμας, ενώ τη μουσική έγραψε ο Μίμης Πλέσσας.
17. Μαντώ Μαυρογένους (1971)
Η Τζένη Καρέζη στο ρόλο της εξέχουσας μορφής της Επανάστασης, της Μαντώς Μαυρογένους. Δίπλα της πλήθος γνωστών ηθοποιών, από τον Πέτρο Φυσσούν και τον Άλκη Γιαννακά μέχρι τον Φάνη Χηνά. Πίσω από την κάμερα ο γνωστός σκηνοθέτης και παραγωγός Κώστας Καραγιάννης.
18. Παπαφλέσσας (1971)
Μία από τις ιστορικές ταινίες που συνήθως προβάλλουν τα κανάλια την περίοδο της 25ης Μαρτίου. Εξαιρετικός ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ στο ρόλο του Γεωργίου Δικαίου Φλέσσα (Παπαφλέσσα), του μπουρλοτιέρη των ψυχών. Ο Ερρίκος Ανδρέου πήρε το βραβείο σκηνοθεσίας και αρτιότερης παραγωγής στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ενώ τιμητική διάκριση έλαβε και ο σκηνογράφος-ενδυματολόγος Διονύσης Φωτόπουλος.
19. Ελευθερία ή θάνατος (1972)
Πρόκειται για ελεύθερη διασκευή του ποιήματος του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη «Αστραπόγιαννος» (εναλλακτικός τίτλος της ταινίας «Λαμπέτης ο γιός του Αστραπόγιαννου»). Στο ρόλο του Λαμπέτη ο Κυριάκος Δανίκας και του αφηγητή ο Γιώργος Τζώρτζης. Αυτή είναι η μοναδική μεγάλου μήκους ταινία του Πάριδος Χατζηκυριάκου.
20. Σουλιώτες (1972)
Ελεύθερη απόδοση του τιμημένου με το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας μυθιστορήματος του ποιητή και πεζογράφου Μιχάλη Περάνθη. Πρωταγωνιστούν ο Χρήστος Πολίτης και η Κάτια Δανδουλάκη, σε μία από τις έξι ταινίες που έπαιξαν μαζί τη δεκαετία του ‘70. Σκηνοθέτης ο Δημήτρης Παπακωνσταντής και παραγωγός ο Τζέιμς Πάρις.
21. Η δίκη των δικαστών (1974)
Λίγα χρόνια μετά την Επανάσταση του 1821, το νεοσύστατο ελληνικό κράτος προσήγαγε σε δίκη τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη και τον Γεώργιο Πλαπούτα, με την κατηγορία της εσχάτης προδοσίας. Η ταινία αποτελεί την τελευταία συνεργασία του Νίκου Κούρκουλου με την Finos Film. Στο ρόλο του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη ο Μάνος Κατράκης και του Ιωάννη Καποδίστρια ο Δημήτρης Μυράτ. Σκηνοθέτης ο Πάνος Γλυκοφρύδης και συνθέτης ο Χρήστος Λεοντής.
22. Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι (2012)
Η αγάπη του Γιάννη Σμαραγδή για την ελληνική ιστορία είναι γνωστή. Σε αυτήν την ταινία παρακολουθούμε την ταραχώδη ζωή του εθνικού ευεργέτη και ευπατρίδη Ιωάννη Βαρβάκη, ο οποίος τελικά κατέληξε στην διχασμένη Ελλάδα του 1821. Το διεθνές καστ περιλαμβάνει από τον John Cleese (Monty Python) μέχρι την Catherine Deneuve.
23. Έξοδος 1826 (2017)
Η ιστορία πίσω από το θρυλικό τραγούδι «Τα παιδιά της Σαμαρίνας». Η μία από τις δύο ταινίες που σκηνοθέτησε ο Βασίλης Τσικάρας με θέμα την επανάσταση του 1821.
24. Πολιορκία (2019)
Η νέα ταινία του Βασίλη Τσικάρα, η οποία βασίζεται σε αληθινά γεγονότα, δηλαδή τη μάχη της Μονής Δοβρά στη Βέροια, το Μάρτιο του 1822.
25. Cliffs of Freedom (2019)
Η μοναδική ξένη ταινία της λίστας. Με φόντο την Επανάσταση του ’21, η ταινία δείχνει τον έρωτα μεταξύ ενός Οθωμανού και μιας Ελληνίδας. Στο καστ συναντάμε τον βραβευμένο με Όσκαρ Christopher Plummer, αλλά και τους ελληνικής καταγωγής Billy Zane, Costas Mandylor και Simon Kassianides. Αυτή είναι η πρώτη σκηνοθετική απόπειρα του Van Ling.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ηλιάδης, Φρ. (1960). Ελληνικός Κινηματογράφος 1906-1960. Φαντασία: Αθήνα
- Ρούβας Ά. & Σταθακόπουλος Χρ. (2005). Ελληνικός Κινηματογράφος: Ιστορία-Φιλμογραφία-Βιογραφικά. Ελληνικά Γράμματα: Αθήνα
- IMDb
- Wikipedia
- www.karagiannis-karatzopoulos.com
