Το ημερολόγιο έδειχνε 23 Ιουλίου 1974. Η Ελλάδα βρισκόταν στα πρόθυρα πολέμου με την Τουρκία, που λίγα 24ωρα νωρίτερα είχε πραγματοποιήσει εισβολή στην Κύπρο (Αττίλας).
Δύο μέρες νωρίτερα (21 Ιουλίου) η κυβέρνηση υπό τον πρωθυπουργό, Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο, που είχε ορίσει ο «αόρατος» δικτάτορας, Δημήτρης Ιωαννίδης, κήρυττε γενική επιστράτευση. Όμως, η κατάσταση είχε ξεφύγει από κάθε έλεγχο. Η αντίστροφη μέτρηση για την παράδοση της εξουσίας στους πολιτικούς μόλις θα ξεκινούσε.
Έτσι, λοιπόν, το πρωί της 23ης Ιουλίου, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός, Γρηγόριος Μπονάνος, και οι αρχηγοί του Στρατού, αντιστράτηγος Ανδρέας Γαλατσάνος, Ναυτικού, αντιναύαρχος Πέτρος Αραπάκης και Αεροπορίας, αντιπτέραρχος, Αλέξανδρος Παπανικολάου, μετέβησαν στη Βουλή και ζήτησαν μετ’ επιτάσεως να συναντήσουν τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Φαίδωνα Γκιζίκη. Οι στρατιωτικοί κατά την παρουσία τους στο γραφείο του Προέδρου της Δημοκρατίας διατύπωσαν την άποψη ότι η ανάγκη της ανάθεσης της εξουσίας στους πολιτικούς κρινόταν επιτακτική.
Ακολούθως, ο Γκιζίκης κάλεσε στο γραφείο του τον Ιωαννίδη και του ανακοίνωσε την απόφαση της ηγεσίας του στρατεύματος. Ο «αόρατος» δικτάτορας τον άκουσε χωρίς να αντιδράσει. Αμέσως μετά έφυγε προς άγνωστη κατεύθυνση.
Τα πρώτα μέτρα της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας
Στα πρώτα μέτρα της νέας κυβέρνησης ήταν η κατάργηση του στρατοπέδου της Γυάρου, η απόλυση όλων των κρατουμένων, η αμνηστία και η απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας σε όλους εκείνους που την είχαν στερηθεί από τη χούντα. Παράλληλα στις επιδιώξεις της κυβέρνησης ήταν η αντιμετώπιση της κρίσης στην Κύπρο. Μάλιστα στις αποφάσεις που πήρε η κυβέρνηση ήταν η νομιμοποίηση του ΚΚΕ, αλλά και η διεξαγωγή εκλογών στις 17 Νοεμβρίου 1974 (έναν χρόνο μετά την εξέγερση του Πολυτεχνείου)
Όμως, ένα άλλο ζήτημα που έπρεπε να λυθεί ήταν το Πολιτειακό. Έτσι η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας αποφάσισε την προσωρινή χρήση του Συντάγματος του 1952. Όμως στις 8 Δεκεμβρίου το Πολιτειακό λύθηκε με τη διενέργεια του Δημοψηφίσματος που αφορούσε την μορφή που θα είχε το Πολίτευμα, μεταξύ Βασιλευόμενης και Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ήταν 69,2% υπέρ της Αβασίλευτης Δημοκρατίας.
Η σύνθεση της κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας
«Πρωθυπουργός» – («Πρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου»): Κωνσταντίνος Καραμανλής – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» : Γεώργιος Ράλλης – (Ε.Ρ.Ε)
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» : Παναγιώτης Λαμπρίας – (Ε.Ρ.Ε)
«Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ» : Ιωάννης Μπούτος – (Ε.Ρ.Ε)
«Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης» : Γεώργιος Μαύρος – (Ένωσις Κέντρου}
«Υπουργός Συντονισμού και Προγραμματισμού» : Ξενοφών Ζολώτας – (ανεξάρτητος)
«Υφυπουργός Συντονισμού και Προγραμματισμού» : Ευάγγελος Δεβλέτογλου – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Εξωτερικών» : Γεώργιος Μαύρος
«Υφυπουργός Εξωτερικών» : Δημήτριος Μπίτσιος (από 3 Αυγούστου 1974) – (ανεξάρτητος)
«Υπουργός Εθνικής Αμύνης» : Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας – (Ε.Ρ.Ε)
«Υφυπουργός Εθνικής Αμύνης» : Ιωάννης Κατσαδήμας (από 28 Αυγούστου 1974) – (ανεξάρτητος)
«Υπουργός Εσωτερικών» : Γεώργιος Ράλλης – αντικαταστάθηκε στις 26 Ιουλίου από τον Χριστόφορο Στράτο – (Ε.Ρ.Ε)
«Υφυπουργός Εσωτερικών» : Ιωάννης Βαρβιτσιώτης – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Δικαιοσύνης» : Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Δημοσίας Τάξεως»: Σόλων Γκίκας – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Πολιτισμού και Επιστημών»: Κωνσταντίνος Τσάτσος – (Ε.Ρ.Ε)
«Υφυπουργός Πολιτισμού και Επιστημών»: Βασίλειος Βασιλείου (από 28 Αυγούστου 1974) – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων»: Νικόλαος Λούρος – (ανεξάρτητος)
«Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων»: Δημήτριος Θ. Τσάτσος – (Ένωσις Κέντρου}
«Υφυπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων»: Κωνσταντίνος Αποσκίτης – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Οικονομικών»:Γιάγκος Πεσμαζόγλου – (Ένωσις Κέντρου}
«Υφυπουργός Οικονομικών»: Γεώργιος Λιανόπουλος – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Γεωργίας» : Δημήτριος Παπασπύρου – (Ένωσις Κέντρου}
«Υφυπουργός Γεωργίας»: Γεώργιος Παπαγιαβής – (Ένωσις Κέντρου}
«Υπουργός Βιομηχανίας (και Ενέργειας)» : Χαράλαμπος Πρωτόπαπας – (Ένωσις Κέντρου}
«Υφυπουργός Βιομηχανίας (και Ενέργειας)» : Αθανάσιος Ταλιαδούρος – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Εμπορίου»: Αθανάσιος Κανελλόπουλος – (Ε.Ρ.Ε)
«Υφυπουργός Εμπορίου»: Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Απασχολήσεως» : Κωνσταντίνος Λάσκαρης – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών» : Ανδρέας Κοκκέβης – (Ένωσις Κέντρου}
«Υφυπουργός Κοινωνικών Υπηρεσιών» : Αθανάσιος Τσαλδάρης – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Δημοσίων Έργων»: Γεώργιος – Αλέξανδρος Μαγκάκης – (Ένωσις Κέντρου}
«Υφυπουργός Δημοσίων Έργων»: Κωνσταντίνος Ν. Αλαβάνος – (ανεξάρτητος)
«Υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών» : Γεώργιος Μυλωνάς (πολιτικός) – (ανεξάρτητος)
«Υφυπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών» : Εμμανουήλ Β. Κεφαλογιάννης – (Ε.Ρ.Ε)
«Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας» : Ιωάννης Μηναίος – (ανεξάρτητος)
