Tο ΠΑΣΟΚ είχε ήδη τρία χρόνια στην εξουσία και η ανεξέλεγκτη «φιλολαϊκή» πολιτική, με αυξήσεις μισθών, επιδομάτων, συντάξεων και κρατικοποιήσεις εταιριών ήταν στα ντουζένια της.
Είναι η εποχή που ο Ανδρέας μετά το σύνθημα της «αλλαγής» δίνει και το αντίστοιχο για τη μετατροπή του… λουλουδουπόλεμου σε εθνικό χόμπι. Χορεύοντας ζεϊμπέκικο υπό τους ήχους του «αυτός ο άνθρωπος, αυτός» ανάγει το θρυλικό «Κουίν Αν» που εμφανιζόταν η Ρίτα Σακελλαρίου σε «ναό» του (εν ζιβάγκο) σοσιαλισμού. Τα μπουζούκια δεν θα ήταν ποτέ ξανά προνόμιο μόνο του… κεφαλαίου.
Η χώρα ζει σε ένα ντελίριο επιδοτήσεων, παροχών και εκτόξευσης βιοτικού επιπέδου. Συμμετοχή σε κάποια κλαδική σημαίνει και διορισμός στο Δημόσιο, οι μέχρι πρότινος φτωχοί κάνουν ραγδαία το άλμα προς τη μεσαία τάξη, δεξαμενή από την οποία προέρχονται οι νεόπλουτοι των 80’s. Σε ένα τέτοιο σκηνικό τα δύο μεγάλα αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα προετοιμάζονται για τις Ευρωεκλογές του 1984. Η ΝΔ, που με αρχηγό τον Γεώργιο Ράλλη προέρχεται από την εκλογική συντριβή του ’81, έχει πια νέο ηγέτη τον Ευάγγελο Αβέρωφ και αναζητά αφήγημα για να αντιπαρατεθεί στον «τυφώνα» ΠΑΣΟΚ.
Μολονότι οι εκλογές δεν βγάζουν κυβέρνηση, αμφότερες οι κυρίαρχες παρατάξεις τους δίνουν το χαρακτήρα «δημοψηφίσματος», ενόψει των εθνικών ένα χρόνο μετά. Η ΝΔ ζητά από τους ψηφοφόρους να θυμηθούν τα «πράσινα» προεκλογικά συνθήματα του ’81 περί ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, βγάζοντας μάλιστα ένα από τα πιο εμπνευσμένα προεκλογικά φυλλάδια: μια ρουλέτα με μπίλια «ΠΑΣΟΚ» και την επιγραφή «Γελάει η Ευρώπη», για να καταγγείλει τον τυχοδιωκτισμό και την αναξιοπιστία (οι φράσεις «κωλοτούμπα και κυβίστηση» δεν είχαν εισαχθεί ακόμα στο ελληνικό πολιτικό λεξικό) του κυβερνώντος κόμματος.
Από την άλλη πλευρά, ο Μένιος Κουτσόγιωργας μιλάει για «σύγκρουση μεταξύ φωτός και σκότους». Η σύγκρουση συνθηματολογικά κωδικοποιήθηκε ως σύγκρουση «Αλλαγής» και «Απαλλαγής». Η πόλωση χτυπάει κόκκινο, υπερβαίνει σαρωτικά τα επίπεδα του ’81, τότε που το ΠΑΣΟΚ ήταν ακόμα… αθώο και ο Γεώργιος Ράλλης δεν ήθελε καν «ου». Οι τραμπουκισμοί ανάμεσα στους οπαδούς των δύο κομμάτων είναι καθημερινό φαινόμενο στην πιο θερμόαιμη και φανατισμένη επαρχία.
«Η αναμέτρηση απείχε έτη φωτός από το αντικειμενικό της περιεχόμενο που ήταν η πολιτική της χώρας στο πλαίσιο της ΕΟΚ. Εξελίχθηκε σε «θρίαμβο» ρύπανσης και ηχορύπανσης», αναφέρει ο Παναγιώτης Κουστένης στο βιβλίο: «Η Ελλάδα στη δεκαετία του ‘80. Κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό λεξικό».
Είναι οι εκλογές που τα πράσινα και τα μπλε καφενεία εδραιώνονται ως μέρος της (υπο)κουλτούρας του τόπου. Μαζί και οι μαζικές μεταφορές ψηφοφόρων για τις συγκεντρώσεις – λαοθάλασσες, που αποτέλεσαν σήμα κατατεθέν της ελληνικής πραγματικότητας τη δεκαετία του ’80. Το σκηνικό θύμιζε απόβαση «οπαδών» για εκτός έδρας ποδοσφαιρικό αγώνα.
Από διάφορες τοποθεσίες της επαρχίας ξεκινούσαν δεκάδες πούλμαν που πήγαιναν «εκδρομή» τους οπαδούς των δύο μεγάλων κομμάτων στις προεκλογικές ομιλίες. Επρόκειτο για κανονική μεταφορά μικρών πληθυσμών, στα πρότυπα φασιστικών καθεστώτων. Σε ποδόσφαιρο – και μάλιστα ντέρμπι – έφερναν και οι συγκεντρώσεις αυτές καθ’ αυτές. Ο λόγος ήταν τα χιλιάδες πλαστικά σημαιάκια, οι κόρνες και οι… ντουντούκες, που θα «πρωταγωνιστούσαν» για περίπου μια 10ετία ακόμα στον προεκλογικό βίο.
Το όργιο σπατάλης δεν είχε φυσικά προηγούμενο, καθώς το κυβερνών κόμμα άφησε τα πάντα ανεξέλεγκτα, χωρίς το παραμικρό πλαίσιο περιορισμού. Η πλαστική σημαία είχε μετατραπεί σε «βιομηχανία», κάτι σαν τους χαρταετούς την Καθαρά Δευτέρα, παίρνοντας θέση εν αφθονία και στα μπαλκόνια των σπιτιών.
Το κόστος μιας τέτοιας σημαίας ήταν 16 δραχμές το ‘84. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «ΤΑ ΝΕΑ», πουλήθηκαν περισσότερα από 7 εκατομμύρια σημαιάκια κατά τη διάρκεια εκείνης της προεκλογικής περιόδου. Κάτι που σημαίνει ότι στις εκδηλώσεις και στα μπαλκόνια «ανέμιζαν 112 εκατομμύρια δραχμές»! Ποσό εξωφρενικό για την εποχή.
Σε άλλο δημοσίευμα της ίδιας εφημερίδας, είχαν αναφερθεί περιστατικά με στοιχήματα μεγάλης αξίας (το πιο κοινότυπο ήταν τα «τραπεζώματα») ανάμεσα στους οπαδούς των δύο μεγάλων κομμάτων για το νικητή των εκλογών. Το σχετικό ρεπορτάζ «φωτογράφιζε» δύο επιχειρηματίες από το Μεγαλοχώρι της Καβάλας που στοιχημάτισαν 200.000 δραχμές, ο ένας στο πράσινο άλογο και ο άλλος στο γαλάζιο (κουτσ)άλογο. Ψίχουλα για δύο τέτοια πορτοφόλια μπροστά στις 300.000 δρχ. που πόνταραν δύο αγρότες από Λιβάδι της Ελασσόνας του νομού Λαρίσης. Το αποκορύφωμα δεν ήταν όμως αυτό. Βάσει των αναφορών, ένας 22χρονος οπαδός του ΠΑΣΟΚ είχε στοιχηματίσει το σπίτι που μόλις είχε κληρονομήσει!
Στις 28 Ιουνίου 1984, 11 ημέρες μετά τις εκλογές, οι δημοσιογράφοι Βασίλης Καββαθάς και Λουκάς Δημάκας δημοσίευσαν στα «ΝΕΑ» το συνολικό κόστος των Ευρωεκλογών. Σύμφωνα με την έρευνά τους, το ποσό που δαπανήθηκε από το Δημόσιο και τα κόμματα ήταν 57 δισεκατομμύρια δραχμές! Η προεκλογική εκστρατεία των κομμάτων στοίχισε περίπου 5 δισεκατομμύρια δρχ.
Σε αυτό το ποσό συμπεριλήφθηκαν το κόστος μετακίνησης υποψηφίων ευρωβουλευτών και οπαδών με μισθωμένα αυτοκίνητα, το κόστος προεκλογικών συγκεντρώσεων, οι αφίσες και τα πανό, το κόστος εκτύπωσης και διανομής εκλογικού υλικού, η μετάβαση ομιλητών των κομμάτων στο εξωτερικό και η λειτουργία των εκλογικών κέντρων σε Ελλάδα και εξωτερικό.
Ενδεικτικά, για 3 χιλιάδες 8φυλλες αφίσες το ενοίκιο σε σανιδώματα και πλαίσια για 15 μέρες ήταν 7 εκατομμύρια δραχμές. Για την παραγωγή τους δίνονταν άλλες 850 χιλιάδες δραχμές. Υπέρογκα ποσά δαπανήθηκαν και για τις μπογιές που χρησιμοποιήθηκαν. Όπως ανέφερε το δημοσίευμα, μόνο για μια συγκέντρωση στην Πάτρα καταναλώθηκε ένας τόνος μπογιάς, ενώ υπολογίστηκε ότι χρησιμοποιήθηκαν συνολικά περισσότεροι από 20 τόνοι, οι οποίοι σε χρήματα μεταφράζονταν σε 5 εκατομμύρια.
Το κόστος μετακίνησης των εκλογέων στους τόπους καταγωγής τους για να ψηφίσουν υπολογίστηκε στα 3 δισεκατομμύρια, ενώ το κόστος των Ι.Χ. αυτοκινήτων για τις προεκλογικές συγκεντρώσεις ήταν 2 δισεκατομμύρια. Στα έξοδα υπολογίζονταν επίσης το κόστος της κρατικής μηχανής, καθώς οι τρέχουσες καθημερινές δουλειές μεταφέρονταν για μετά τις εκλογές. Κατά μέσο όρο χάθηκαν δέκα μέρες από όλους τους υπαλλήλους. Παράλληλα, στους δημόσιους υπαλλήλους χορηγούνταν εκλογική άδεια μετ’ αποδοχών (!) έως δυο μέρες, με τους χρήστες του δικαιώματος να φτάνουν τους 50.000. Μεγάλα ήταν επίσης τα έξοδα για το εκτυπωτικό υλικό και για τη μετακίνηση και την τροφή 20.000 ανδρών και στρατιωτικών υπαλλήλων, που ήταν η φρουρά στα εκλογικά τμήματα.
Ήταν οι εκλογές κατά τις οποίες πρωτοακούστηκε η φράση «η δημοκρατία κοστίζει…»
Νικητής των εκλογών ήταν το ΠΑΣΟΚ, με 41,6% και 10 έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο, έναντι 38,1% και 9 έδρες της ΝΔ. Τρίτο ήταν το ΚΚΕ με 11,64% και τρεις έδρες, ενώ από μία πήραν το ΚΚΕ Εσωτερικού και η πρωτοεμφανιζόμενη φιλοχουντική ΕΠΕΝ.
Το ΠΑΣΟΚ είχε απώλειες περίπου 6,5 μονάδων σε σχέση με τις εκλογές του ’81, αλλά ένα χρόνο αργότερα θα σκαρφάλωνε στις παρυφές του 46%. Τότε που η Δημοκρατία.. κόστισε λιγάκι παραπάνω και ο υπερδανεισμός έφτασε στα επίπεδα της στρατόσφαιρας, εν αναμονή και των κοινοτικών πακέτων που πλαισίωσαν ιδανικά την εν εξελίξει φούσκα.
Με πληροφορίες από τη mixanitouxronou.gr
#pgnews
