Σήμερα, Τρίτη 13 Δεκεμβρίου, γιορτάζουν όσοι φέρουν το όνομα:
Άρης, Ευστράτιος, Ευστράτης, Στρατής, Στράτος, Ευστρατάς, Στρατάς, Ευστρατία, Στρατούλα, Στράτα, Ευστρατούλα, Αυξέντιος, Αυξέντης, Αυξεντία, Αυξεντούλα, Ευγένιος, Ευγένης, Μαρδάριος, Μαρδάρης, Μάρδας, Ορέστης, Ορεστιάς, Ορεστία, Ορεστιάδα, Ιουβενάλιος, Ιουβενάλης, Γιουβενάλης, Ιουβεναλία, Λουκάς, Λουκία, Λουκίτσα, σύμφωνα με το Εορτολόγιο.
Οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες
Ο θεοσεβής και ενάρετος Ευστράτιος, ήταν άρχοντας της περιοχής των Αραβράκων (αλλιώς Σεμέντρα ή Σεμέντερε, στα Ελληνικά μεταφράζεται ως “Σήμαντρα”, το σημερινό Ovacik της Τουρκίας, κοντά στην Νίγδη και την Καισάρεια) και ανώτερος στρατηγός. Σε ένα δείπνο, στο οποίο είχε καλέσει τους συμπολίτες του, ανακοίνωσε πως επιθυμεί να μαρτυρήσει για Τον Χριστό. Συνελήφθη και υπέστη καρτερικά πολλά βασανιστήρια.
Για παράδειγμα, τον έβαλαν να περπατήσει χιλιόμετρα με υποδήματα που είχαν μέσα μυτερά καρφιά. Μαρτύρησε ἐν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τοῦ Δεκεμβρίου μηνός, όταν ο έπαρχος Αγρικόλας τον έριξε στη φωτιά ζωντανό. Ο πρεσβύτερος Αυξέντιος, τοπικός Ιερέας του Σεμέντερε και φίλος του Ευστρατίου, τελούσε το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας σε μια κατακόμβη (Αγίας Μακρίνας), η οποία, έπειτα, θα αποτελέσει τον τάφο των Αγίων Πέντε Μαρτύρων. Αποκεφαλίστηκε από τον δούκα Λυσία, όταν ομολόγησε ότι είναι Χριστιανός.
Το Σκήνωμά του αφέθηκε στο δάσος για να το φάγουν τα θηρία, αλλά βρέθηκε και διασώθηκε από ευσεβείς Αραβρακηνούς. Ως Ιερομάρτυς, η Κάρα του έχει επάνω το σημείο του Σταυρού. Ο χιλίαρχος του Ρωμαϊκού στρατού Ευγένιος, θέλησε να μαρτυρήσει μαζί με το φίλο του Ευστράτιο. Ο ίδιος τοπάρχης διέταξε να του κόψουν τη γλώσσα και να του συνθλίψουν τα οστά. Έτσι παρέδωκε το πνεύμα ἐν Κυρίῳ.
Ένας απλός οικοδόμος, ονόματι Μαρδάριος, βλέποντας τον περιφανή αστέρα, δηλαδή τον Ευστράτιο, να οδηγείται στο Μαρτύριο, αφήνοντας πίσω γυναίκα και παιδιά, οι οποίοι όχι μόνο δέχτηκαν να φύγει αλλά χάρηκαν για την ευκαιρία που του δόθηκε, τον ακολούθησε. Προσευχήθηκε με αυτά τα λόγια : « Δέσποτα Θεέ, Πάτερ Παντοκράτωρ, Κύριε, Υιέ Μονογενές, Ιησού Χριστέ και Άγιον Πνεύμα. Μία Θεότης, μία Δύναμις, ελέησόν με τον αμαρτωλόν και οις επίστασαι κρίμασι σώσον με τον ανάξιον δούλον Σου˙ ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν. »
Ας σημειωθεί ότι, η ευχή αυτή του Αγίου Μαρδαρίου είναι πολύ γνωστή και έχει συμπεριληφθεί σε πολλές Ακολουθίες της Εκκλησίας μας. Εξέπνευσε με φρικτό τρόπο. Τρύπησαν τους αστραγάλους του, περάσαν σχοινιά στις τρύπες, τον κρέμασαν με το κεφάλι προς τα κάτω και διαπερνούσαν τα νεφρά του με πυρακτωμένες σούβλες, επίσης ιδέα του Λυσία. Τέλος, ο νεαρός στρατιώτης Ορέστης, ενώ εξασκούσε τοξοβολία στη πεδιάδα, ο χιτώνας του εσχίσθη προδίδοντάς τον, αφού φάνηκε ότι φορούσε στο λαιμό του ένα σταυρουδάκι. Θανατώθηκε αφού ξάπλωσε σε σιδερένιο κρεβάτι, το οποίο με προσταγή του Αγρικόλα, βύθισαν στις φλόγες. Μάλιστα, προτού με χαρά τελειωθεί, για μια στιγμή εδειλίασε, αλλά ο Ευστράτιος τον ενθάρρυνε. Έτσι, συνάντησε Τον Ιησού και ο Ορέστης.
Όπως είναι γνωστόν, η Βόρειος Ελλάδα ευλαβείται ιδιαίτερα τους Αγίους Πέντε Μάρτυρες. Κυρίως, η περιοχή του Πολυστύλου Καβάλας, όπου και ευρίσκονται τα περισσότερα εκ των Αγίων Λειψάνων τους, τα οποία κόμισαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οι πρόσφυγες Καππαδόκες. Θαυμάσιες ψηφιδωτές παραστάσεις του Αγίου Ευστρατίου σώζονται στη Μονή Δαφνίου και στη Νέα Μονή Χίου, όπου μαρτυρούνται και θαυμαστά γεγονότα κατά τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, ενώ οι Άγιοι Πέντε Μάρτυρες είναι οι Προστάτες της Σκήτης της Αγίας Άννης στον Άθωνα, στον Κυριακό Ναό της οποίας εικονίζονται δύο φορές. Πανυγηρικώς εορτάζει τους Αγίους και η Χίος, στον περικαλλή ναό του Αγίου Ευστρατίου στα Θυμιανά, η Σαντορίνη στον ομώνυμο ναό του Βουρβούλου καθώς και πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδος.
Μετέχουν, πλέον, του Μεγάλου Ουρανίου Δείπνου και έχουν λάβει τον στέφανο του μαρτυρίου και της αιωνιότητος καθώς δεν δειλίασαν να ομολογήσουν την πίστη τους. Η Μνήμη των Αγίων Ενδόξων Μαρτύρων Ευστρατίου, Αυξεντίου, Ευγενίου, Μαρδαρίου και Ορέστου εορτάζεται στις 13 Δεκεμβρίου, μαζί με την Αγία Λουκία την Παρθένο. Τιμούνται, επίσης και την Παρασκευή της Ζωοδόχου Πηγής. Τα χαριτόβρυτα Λείψανά τους, όπως προαναφέρθηκε, βρίσκονται στον Ι.Ν. Αγίας Τριάδος και 5 Μαρτύρων Πολυστύλου Καβάλας.
Η Αγία Κασσιανή έγραψε το δοξαστικό τους
Η Αγία Κασσιανή η Υμνογράφος, τους χαρακτηρίζει ” πεντάχορδο λύρα και πεντάφωτο λυχνία “. Η ίδια έγραψε το δοξαστικό τους:
Δόξα. Ἦχος δ’. Εἰκασίας ( Κασσιανῆς )
Τήν πεντάχορδον λύραν καί πεντάφωτον λυχνίαν, τῆς Τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησἰας, τούς θεοφόρους Μάρτυρας, φερωνύμως ὑμνήσωμεν καί εὐσεβῶς ἐγκωμιάσωμεν. Χαίροις ὁ καλῶς ὑπό Θεοῦ στρατευθείς, ἐν τῇ ἐπουρανίῳ στρατιᾶ καί τῷ στρατολογήσαντι ἀρέσας, ὁ ἐν ῥήτορσι ῥήτωρ, Εὐστράτιε θεόσοφε. Χαίροις ὁ τό τάλαντον τό ἐκ Θεοῦ σοι πιστευθέν, ἐπαυξήσας εἰς πλῆθος, Αὐξέντιε μακάριε. Χαίροις ὁ τερπνότατος ὄρπηξ, τῆς θεϊκῆς εὐγενείας, Εὐγένιε θεόφρον. Χαίροις ὁ ὡραῖος τῇ μορφῇ, τῇ δέ γνώμῃ ὑπέρκαλος καί ἀμφοτεροδέξιος, ὁ ἐν τοῖς ὄρεσιν ἐνδιαιτώμενος ὅλος, πανόλβιε Ὀρέστα. Χαίροις ὁ στίλβων καί διαυγής μαργαρίτης, ὁ τάς βασάνους τάς πικράς, χαρμονικῶς ὑπομείνας, Μαρδάριε ἀήττητε. Χαίροις ὁ ἰσάριθμος χορός τῶν φρονίμων Παρθένων· οὕς καθικετεύομεν, πάσης όργῆς καί θλίψεως λυτρώσασθαι καί τῆς ἀφράστου ὑμῶν δόξης, συμμετόχους ποιῆσαι, τούς τήν ἐτήσιον ὑμῶν, μνήμην γεραίροντας.
