H ευκαιρία
Η συζήτηση για την κατασκευή ενός σιδηροδρομικού δικτύου στην Κρήτη μπορεί να μετράει ήδη περισσότερο από έναν αιώνα (1893), σήμερα όμως είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Σε αυτό συντείνουν μια σειρά από συνθήκες που έχουν διαμορφώσει ένα περιβάλλον ευνοϊκών συγκυριών. Έχουμε έναν μεγάλο αριθμό νέων επενδύσεων τουριστικού χαρακτήρα σε όλους τους νομούς, καθώς και ανάγκη για επενδύσεις ανάδειξης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος. Έχουμε παράλληλα τη δημιουργία του νέου αεροδρομίου που θα πολλαπλασιάσει τη δυνατότητα τουριστικών αφίξεων, αυξάνοντας κατακόρυφα της μεταφορικές ανάγκες. Τέλος, η ολοκλήρωση του ΒΟΑΚ δίνει μοναδική ευκαιρία παράλληλης χάραξης σιδηροδρομικής γραμμής όπου αυτό κριθεί εφικτό.
Τούτα και άλλα πλείστα αναδείχτηκαν μέσα από την επιστημονική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2022 στο Επιμελητήριο, Ηρακλείου που συνδιοργάνωσε ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εκπαιδευτών Οδήγησης, η Περιφέρεια Κρήτης η Μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας, με σημαντικούς επιστήμονες στο χώρο των μεταφορών και των μέσων σταθερής τροχιάς όπως ο κ. Γιώργος Σαριγιάννης, Αρχιτέκτων Μηχανικός, ομότιμος καθηγητής Ε.Μ.Π. (πρώην μέλος του ΔΣ του ΟΣΕ, 1989-1991), ο κ. Θάνος Βλαστός Καθηγητής Ε.Μ.Π., συγκοινωνιολόγος-πολεοδόμος, C.E.S./ Ε.Ν.P.C., PhD, ο κ. Γιώργος Νάθενας, Μαθηματικός, Συγκοινωνιολόγος πρώην ειδικός σύμβουλος του Ο.Σ.Ε., ο κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης,Γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ, Πολεοδόμος – Συγκοινωνιολόγος, Eπίκ. Καθηγητής του Ε.Μ.Π., ο κ. Θεοχάρης Τσούτσος, Καθηγητής στη Σχολή Μηχανικών περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης, η κ Δέσποινα Διμέλλη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης, η κ. Μαρία Σίτη, Αγρ. Τοπογράφος Μηχανικός- Συγκοινωνιολόγος, MSc Πολεοδόμος, Ερευνήτρια Μονάδας Βιώσιμης Κινητικότητας ΕΜΠ., ο κ. Καλούσης Π. Δημήτριος, Δ.Π.Μ.Σ. “Πολεοδομία και Χωροταξία” (με έμφαση σε Γεωπληροφορική), η κ. Καλλιόπη Παπαδάκη Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος Μηχανικός, Εθνική Συντονίστρια γιατην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Κινητικότητας. Αλλά και με τη συμμετοχή παραγόντων όπως οι κύριοι: Μανώλης Φραγκάκης- δήμαρχος Δήμου Μινώα Πεδιάδος, Γιώργος Μαρινάκης -δήμαρχος δήμου Ρεθύμνου, Τάσος Βάμβουκας- πρώην δήμαρχος Χανίων, Νίκος Ξυλούρης-Αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος Περιφέρεια Κρήτης, Άρης Ζωγράφος – Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης (ΠΣΕΟ), Λευτέρης Μιχελάκης- Γεν. Γραμματέας Πανελληνίου Συλλόγου ΕκπαιδευτώνΟδήγησης (Π.Σ.Ε.Ο.).
Αυτή, λοιπόν, η χρονική στιγμή κατά την οποία οι ανάγκες συνυπάρχουν με τις ευκαιρίες θα πρέπει να αξιοποιηθεί χωρίς χρονοτριβή για να προωθηθεί η ιδέα της κατασκευής ενός δικτύου σταθερής τροχιάς που θα ενώνει τις μεγάλες πόλεις της βόρειας Κρήτης που φιλοξενεί το 20% των επισκεπτών της χώρας μας.
Τα οφέλη
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η ανάπτυξη δικτύων σταθερής τροχιάς είναι το κυρίαρχο μοντέλο στις συγκοινωνίες τις τελευταίες δεκαετίες, καθώς θεωρείται ότι υπερτερούν σημαντικά έναντι των άλλων επιλογών. Τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα είναι πολυδιάστατα τόσο για τις μετακινήσεις ανθρώπων και αγαθών όσο και για την αστική ανάπτυξη, το δομημένο περιβάλλον και την οικονομία. Αυτή είναι η κοινή διαπίστωση επιστημόνων και διεθνών οργανισμών παγκόσμιας εμβέλειας και κύρους. Ο ρόλος των μέσων σταθερής τροχιάς αναδεικνύεται ιδιαίτερα κρίσιμος στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική αλλαγή.
Γι’ αυτό τον λόγο και η ΕΕ με την Πράσινη Συμφωνία έχει τοποθετήσει τις πράσινες μετακινήσεις στην κορυφή των στρατηγικών για την άμβλυνση των περιφερειακών και αστικών προβλημάτων που σχετίζονται με την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, της κοινωνίας και της ποιότητας ζωής.
Ταυτόχρονα, η μεταφορική ικανότητα των μέσων σταθερής τροχιάς είναι πολλαπλάσια των λοιπών μέσων και ανταποκρίνεται στην αναμενόμενη κατακόρυφη αύξηση των αναγκών, ειδικά μετά τη λειτουργία και του νέου αεροδρομίου. Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι σε μία λωρίδα κίνησης πλάτους 3,5μ. μπορούν να μετακινηθούν σε μία ώρα περίπου 2.000 άνθρωποι με αυτοκίνητο, περίπου 9.000 με λεωφορείο, 14.000 άνθρωποι με ποδήλατο, ενώ με ένα μέσο σταθερής τροχιάς μπορούν να μετακινηθούν από 22.000 έως και 80.000 κατά περίπτωση.Την ίδια στιγμή, τα μέσα σταθερής τροχιάς διασφαλίζουν και τη μείωση του κόστους των μεταφορών και επιπλέον βελτιώνουν σημαντικά τους δείκτες της οδικής ασφάλειας πλησιάζοντας το όραμα ΜΗΔΕΝ – δηλαδή ΜΗΔΕΝ νεκρούς από τροχαία συμβάντα.
Συνοπτικά τα οφέλη ενός μέσου σταθερής τροχιάς σε αστικό και υπεραστικό επίπεδο για την Κρήτη και τις πόλεις τις θα είναι:
Μείωση του χρόνου προσέγγισης των προορισμών και ειδικότερα μείωση του χρόνου εξυπηρέτησης των μεγάλων πόλεων και της σύνδεσής τους με το αεροδρόμιο,
- – Μείωση της ανάγκης για εκτός σχεδίου δόμηση,
- – Αύξηση ελκυστικότητας της ευρύτερης περιοχής και των ειδικότερων περιοχών που θα έχουν αφετηρία, προορισμό και στάσεις ΜΣΤ,
- – Μείωση της ρύπανσης και του θορύβου από τις οδικές μεταφορές ιδιαίτερα εφόσον το ΜΣΤ χρησιμοποιεί φιλοπεριβαλλοντικές μορφές ενέργειας (ηλεκτρισμός, υδρογόνο),
- – Εφαρμογή συνδυασμένων μεταφορών και ενίσχυση της αστικής εφοδιαστικής (λιμάνι- τρένο- αεροδρόμιο) με παράλληλα αμοιβαία οφέλη για την κρουαζιέρα και τις θαλάσσιες συνδέσεις με τα άλλα νησιά,
- – Ασφαλέστερη λύση μεταφοράς των καυσίμων του αεροδρομίου σε σχέση με τη μεταφορά τους μέσω αυτοκινητόδρομου δίπλα σε τυπικές καθημερινές μετακινήσεις πληθυσμού,
- – Μείωση του απαιτούμενου χώρου για στάθμευση στην ευρύτερη περιοχή του νέου αερολιμένα.
Ανάγκη και ευκαιρία
Όλα αυτά εξηγούν το γιατί η Ευρώπη σταμάτησε εδώ και χρόνια να «επιδοτεί» την κατασκευή νέων αυτοκινητοδρόμων στις περιφέρειες με τελευταία αυτών την κατασκευή του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης. Οι ενισχύσεις στρέφεται πλέον αποκλειστικά σε επενδύσεις μέσων σταθερής τροχιάς που περιορίζουν την κυκλοφοριακή συμφόρηση, την ατμοσφαιρική ρύπανση, τον θόρυβο και βελτιώνουν τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον, την οδική ασφάλεια. Το έργο επομένως της σιδηροδρομικής σύνδεσης των πόλεων της Κρήτης βρίσκεται από τη φύση του στο επίκεντρο των χρηματοδοτικών προτεραιοτήτων της Ε.Ε. στον κλάδο των μεταφορών και θα πρέπει αυτό να το αξιοποιήσουμε.
Έως τώρα στην Κρήτη σχεδιάζαμε αποκλειστικά με επίκεντρο το αυτοκίνητο, αγνοώντας κάθε σύγχρονη μορφή μετακίνησης που θα μας έφερνε πιο κοντά στην ποιότητα ζωής που απολαμβάνουν άλλα κράτη – μέλη της ΕΕ. Κι όμως, στην προοπτική σιδηροδρόμου στην Κρήτη δεν υπάρχει κάτι παράδοξο, καθώς έχουμε τα επιτυχημένα παραδείγματα άλλων μεγάλων νησιών της Μεσογείου, της Σικελίας, της Σαρδηνίας και της Κορσικής ακόμη και της μικρής Μαγιόρκας. Η σύγκριση με την Κορσική έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατ’ αρχήν, λόγω του σχεδόν ταυτόσημου μεγέθους της με την Κρήτη (8.680 τ.χλ. έναντι 8303 τ.χμ.).Ο πληθυσμός της Κορσικής είναι υποδιπλάσιος της Κρήτης και το ίδιο περίπου ισχύει για τον τουρισμό που δέχεται ετήσια, κι άρα η πρόταση για τη δημιουργία ανάλογης έκτασης δικτύου στην Κρήτη δείχνει ότι όχι απλώς πατάει στο έδαφος, αλλά έχει και πολύ καλύτερες προοπτικές.
Το ερώτημα επομένως δεν είναι εάν υπάρχει ανάγκη ή εάν υφίσταται ευκαιρία. Στη δεδομένη χρονική στιγμή συνυπάρχουν και τα δύο: οι ανάγκες μεταφοράς οξύνονται και οι ευκαιρίες επένδυσης είναι τώρα. Το ζητούμενο είναι η έγκαιρη και καλοσχεδιασμένη διεκδίκηση του νέου μεγάλου έργου για την Κρήτη. Αν δεν αξιοποιηθεί τώρα η συγκυρία, τότε οι ανάγκες θα μας ξεπεράσουν και οι ευκαιρίες θα χαθούν. Θα ξαναζήσουμε ό,τι ζήσαμε με τον ΒΟΑΚ, χαμένες δεκαετίες με αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της Κρήτης.
Γι’ αυτό τον λόγο η Αυτοδιοίκηση πρέπει συντεταγμένα να αναλάβει την πρωτοβουλία και να πιέσει το κεντρικό κράτος. Ξεκινάμε από το περιφερειακό συμβούλιο και τα δημοτικά
συμβούλια των δήμων της βόρειας Κρήτης – σαν από σταθμό σε σταθμό του τραίνου – και ζητάμε τη στήριξή τους και τη συνεργασία τους.
Η ευκαιρία είναι μπροστά μας και δεν πρέπει να χαθεί. Μια υπερσύγχρονη γραμμή τρένου πράσινης τεχνολογίας είναι η απαραίτητη υποδομή ώστε η Κρήτη «να μη χάσει το τρένο» και να μπει στην ευρωπαϊκή πρωτοπορία των μεταφορών του 21ου αιώνα. Οι χαμένες δεκαετίες για τον ΒΟΑΚ ας λειτουργήσουν ως αντιπαράδειγμα, γιατί οι ευκαιρίες δεν περιμένουν και πρέπει να αξιοποιούνται όσο υπάρχουν.«Οι καιροί ου μενετοί» κατά την αρχαία ρήση, που είναι επίκαιρη και για το σύγχρονο τραίνο.
Οι Κρήτες ενωμένοι απαιτούμε από την πολιτεία να προχωρήσει στα αναγκαία βήματα και πρώτα απ’ όλα στην εκπόνηση μελέτης για την αναγκαιότητα χρήσης των Μέσων Σταθερής Τροχιάς (Μ.Σ.Τ.) συνολικά της Κρήτης, με προτεραιότητα την σύνδεση Ηράκλειο νέο αεροδρόμιο Καστελλίου.
Καλούμε επίσης το σύνολο του πολιτικού κόσμου να λάβει θέση, και να πράξει τα δέοντα ώστε να ξεπεραστούν τυχόν εμπόδια χρηματοδότησης και γραφειοκρατικοί σκόπελοι για να μπει σε τροχιά υλοποίησης ένα μέσο σταθερής τροχιάς στο νησί μας.
Η Παγκρήτια Ανοιχτή Επιτροπή για την εγκατάσταση μέσων σταθερής τροχιάς στην Κρήτη θα συνεχίσει αταλάντευτα την προσπάθεια τούτη με όραμα ένα διαφορετικό τρόπο μετακίνησης στην Κρήτη στις πόλεις και τα χωριά της που θα υπηρετεί την οδική ασφάλεια, την δημόσια μεταφορά, την οικονομία και το περιβάλλον.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ,
Νίκος Ξυλούρης, Αντιπ/ρχης Περιβάλλοντος Π. Κρήτης
Μανώλης Φραγκάκης Δήμαρχος Μινώα Πεδιάδας
Γιώργης Μαρινάκης, Δήμαρχος Ρεθύμνου
Αντώνης Ζερβός, Δήμαρχος Αγ. Νικολάου
Στέλιος Μικράκης, Σύμβ. Δημάρχου Ηρακλείου
Τάσος Βάμβουκας, πρ. Δήμαρχος Χανιών
Λευτέρης Μιχελάκης, Γραμ. Πανελλήνιου Συλλόγου Εκπ. Οδήγησης &Κυκλ. Αγωγής
Μαρία Σίτη, Αγρ. Τοπογράφος Μηχανικός, Συγκοινωνιολόγος
