Παρά τις πρόσκαιρες πιέσεις που δέχτηκαν οι ελληνικές τράπεζες στις αποτιμήσεις τους κατά την πρόσφατη τραπεζική κρίση σε ΗΠΑ και Ευρώπη, ο εγχώριος τραπεζικός κλάδος, αποτέλεσε την έκπληξη, ξεπέρασε γρήγορα τις πιέσεις δείχνοντας ισχυρή αντοχή. Απέδειξε ότι είναι πλήρως θωρακισμένος κεφαλαιακά, από απόψεως λειτουργικής κερδοφορίας και κυρίως ρευστότητας.
Ωστόσο, τίποτα από όλα αυτά δεν αποτελεί πραγματική έκπληξη. Τα εγχώρια τραπεζικά ιδρύματα έχουν επιτύχει μεγάλης κλίμακας εξυγίανση των ισολογισμών τους, σημαντική ενίσχυση των κεφαλαιακών δεικτών και επιστροφή σε δυναμική και ανοδική τροχιά κερδοφορίας, διασφαλίζοντας όχι μόνο αντοχή απέναντι σε διεθνείς κλυδωνισμούς, αλλά σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια.
Αυτή είναι η πραγματικότητα σήμερα την οποία λίγα χρόνια πριν, ελάχιστοι μπορούσαν να προβλέψουν. Κι όμως, υλοποιήθηκε χάρη στην επιμονή, συστηματική δουλειά, συνεπή στρατηγική και προσήλωση, στην ευθύνη και το καθήκον που επέδειξαν όλοι όσοι εμπλέκονται στην εποπτεία, τη διοίκηση, την καθημερινή διαχείριση των τραπεζών. Είναι ένα μάλλον αθέατο επίτευγμα στο οποίο συμμετοχή έχουν όσοι με τον έναn ή τον άλλο τρόπο ασχολούνται με τις τράπεζες και τη διοίκησή τους.
Σήμερα, το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) συμμετέχει και στις τέσσερις συστημικές τράπεζες – πλειοψηφικά (ETE 40,4%, Πειραιώς 27%) και μειοψηφικά (Alpha 8,9%, Eurobank 1,4%) – ενώ παράλληλα είναι μέτοχος πλειοψηφίας (69,5%) στην Τράπεζα Αττικής.
Το 2023 αναμένεται να είναι μια χρονιά ρεκόρ και είμαστε έτοιμοι να δούμε αποδόσεις ιδίων Κεφαλαίων της τάξεως του 9% με 13%, (σε όρους tangible book value). Οι επίδοσεις αυτές, εφ’ όσον επιτευχθούν (είμαστε πολύ αισιόδοξοι γι αυτό), θα είναι ευθέως συγκρίσιμες και σε πολλές περιπτώσεις αισθητά καλύτερες από πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες (και όχι μόνο της νότιας Ευρώπης).
Οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών στις οποίες συμμετέχει το ΤΧΣ αναμένεται κατά την τρέχουσα χρονιά να εστιάσουν:
– Στην υλοποίηση της στρατηγικής ανάπτυξής τους, αξιοποιώντας αποτελεσματικά τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), επενδύοντας στην ψηφιοποίηση, σε νέα προϊόντα και σε περαιτέρω δυνατότητες εξορθολογισμού του λειτουργικού τους κόστους
– Στην επιπλέον ισχυροποίηση της ποιότητας του δανειακού χαρτοφυλακίου (μέσω της οριστικής αντιμετώπισης των εναπομεινάντων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων όσο και στη συνεχή παρακολούθηση του σχηματισμού δυνητικών νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, αυξάνοντας τους δείκτες κάλυψης ώστε να λάβουν υπόψη τυχόν κίνδυνο μακροοικονομικής επιδείνωσης)
– Στην περαιτέρω ενίσχυση των κεφαλαιακών θέσεων τους και τη βελτίωση της ποιότητας και του μίγματος κεφαλαίων που διαθέτουν καθώς και
– Στην επιτυχή αντιμετώπιση μεσοπρόθεσμων χρηματοδοτικών αναγκών τους με σχετικά ευνοϊκούς όρους, παρά τις ευρύτερες προκλήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο και παρά τον υψηλό πληθωρισμό και την συνακόλουθη συνεχή αύξηση των επιτοκίων.
Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν θα ήταν εφικτό αν δεν υπήρχε η υποδομή πάνω στην οποία στηρίχτηκε το μέλλον. Από την ίδρυσή του έως σήμερα, το ΤΧΣ έχει υποστηρίξει ενεργά τη σταθερότητα του ελληνικού χρηματοπιστωτικού συστήματος, μέσω μιας σειράς δράσεων και πρωτοβουλιών, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι οι εξής:
– Ενίσχυση των κεφαλαίων των τραπεζών με €46 δισ. από το 2011, ως μέρος του προγράμματος οικονομικής στήριξης της Ελλάδας, θωρακίζοντας το τραπεζικό σύστημα και τις καταθέσεις την περίοδο της κρίσης και συμβάλλοντας έως σήμερα στη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την επαρκή μόχλευση για την υποστήριξη της οικονομίας
– Για πρώτη φορά, το 2021, το ΤΧΣ έδρασε ως στρατηγικός εταίρος των τραπεζών (και όχι ως δανειστής έσχατης ανάγκης ή ταμείο διάσωσης), συμμετέχοντας με €395 εκατ. στις πολύ επιτυχημένες αυξήσεις κεφαλαίων της Τράπεζας Πειραιώς (€353 εκατ.) και της Alpha Bank (€42 εκατ.). Στην περίπτωση της Πειραιώς, μάλιστα, η αύξηση ήταν η μεγαλύτερη σχετική ευρωπαϊκή συναλλαγή μέσω κεφαλαιαγοράς από το 2017 και η μεγαλύτερη στην Ελλάδα από το 2015. Στην περίπτωση της Alpha, η αύξηση αποτέλεσε την πρώτη ΑΜΚ αναπτυξιακού χαρακτήρα στην Ελλάδα από το 2011
– Το 2021 ήταν χρονιά σταθμός για το ΤΧΣ και τον κλάδο διότι σηματοδότησε και την πρώτη φορά όπου συμμετείχαμε σε ΑΜΚ μη συστημικής τράπεζας, της Τράπεζας Αττικής. Έκτοτε, ενεργώντας ως βασικός μέτοχος (με ποσοστό 69,51%), στηρίζουμε την Τράπεζα Αττικής στην οργανωτική και κεφαλαιακή της αναδιάρθρωση και στην υλοποίηση του φιλόδοξου σχεδίου μετασχηματισμού της .
– Πέραν από την κεφαλαιακή στήριξη των τραπεζών, το Ταμείο έχει συμβάλει ενεργά στη μείωση των Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων.
Το Ταμείο επίσης συνέβαλε στην αξιοσημείωτη ενίσχυση του πλαισίου Εταιρικής Διακυβέρνησης των τραπεζών, μέσω:
– Προτάσεων για υιοθέτηση διεθνώς βέλτιστων πρακτικών. Δημοσίευσε μάλιστα κατευθυντήριες γραμμές για τη διαδικασία επιλογής και διορισμού των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου των ελληνικών συστημικών τραπεζών
– Εισήγησης για σύσταση Επιτροπών Δεοντολογίας στα διοικητικά συμβούλια
– Διενέργειας τριών ολοκληρωμένων αξιολογήσεων των διοικητικών συμβουλίων και των 4 συστημικών τραπεζών στη βάση βέλτιστων πρακτικών, σε συνεργασία κάθε φορά με εξειδικευμένους και εγνωσμένου κύρους οίκους του εξωτερικού
– Ενίσχυσης και βελτίωσης της σύνθεσης και λειτουργίας των Διοικητικών Συμβουλίων των τραπεζών. Ενδεικτικά, αναφέρω ότι τα κριτήρια επιλογής και αξιολόγησης των μελών Δ.Σ. που εισήχθησαν στον νόμο του ΤΧΣ το 2015 έχουν συμβάλλει σε αντικατάσταση των υφιστάμενων μελών Δ.Σ. των τραπεζών κατά 59%. Το δε ποσοστό αντικατάστασης στην περίπτωση μη εκτελεστικών μελών ανέρχεται στο 73%.
Το ταμείο έχει επίσης συνεισφέρει στη μεγαλύτερη εξωστρέφεια των τραπεζών, μέσω τακτικών επαφών με ξένους επενδυτές στα πλαίσια υλοποίησης της στρατηγικής αποεπένδυσης. Ως Ταμείο, έχουμε δεσμευθεί να ολοκληρώσουμε συναλλαγές που θα επαναφέρουν τις συστημικές τράπεζες σε πλήρως ιδιωτικό καθεστώς έως το τέλος του 2025 εξυπηρετώντας πάντα το δημόσιο συμφέρον και σε συμμόρφωση με το ισχύον νομικό και κανονιστικό πλαίσιο.
Η ολοκλήρωση της αποστολής του ΤΧΣ, σηματοδοτεί όχι μόνον το τέλος εποχής ( αυτής της πλήρους αποκατάστασης την ανταγωνιστικότητας των ελληνικών τραπεζών) αλλά και την αφετηρία μιας νέας, αυτή της ανάπτυξης και δημιουργίας σημαντικής προστιθέμενης αξίας προς όφελος της εθνικής οικονομίας, του συνόλου του επιχειρηματικού κόσμου και των Ελλήνων φορολογούμενων.
* Ο κ. Ηλίας Ε. Ξηρουχάκης είναι διευθύνων σύμβουλος του ΤΧΣ
