Την Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου 1989, στις 7.58 το πρωί, τρεις ένοπλοι πυροβόλησαν με δύο 45άρια πιστόλια και τραυμάτισαν θανάσιμα τον Παύλο Μπακογιάννη, βουλευτή Ευρυτανίας της ΝΔ και γαμπρό του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, στην είσοδο του γραφείου του στην οδό Ομήρου στο Κολωνάκι.
Ο βουλευτής μεταφέρθηκε στον “Ευαγγελισμό”, όπου εξέπνευσε μία ώρα αργότερα.
Η δολοφονία του Παύλου Μπακογιάννη συγκλόνισε την πολιτική επικαιρότητα εκείνων των ημερών, η οποία μονοπωλούνταν από έναρξη της διαδικασίας για την παραπομπή των πολιτικών του σκανδάλου Κοσκωτά.
Στη μνήμη του η Αττικό Μετρό Α.Ε. αποφάσισε να μετονομάσει τον σταθμό “Ευαγγελισμός” σε “Παύλος Μπακογιάννης”. Παρακάτω θυμόμαστε 5 πράγματα από τη ζωή και τη δράση του.
1. Η δράση στη Γερμανία και η δημοσιογραφία
Ο Παύλος Μπακογιάννης γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου στα Βελωτά της Ευρυτανίας. Πατέρας του ήταν ο ιερέας του χωριού Κώστας Μπακογιάννης. Λόγω του εμφυλίου πολέμου, φοίτησε στα γυμνάσια Αγρινίου, Θέρμου, Καρπενησίου και Πάτρας.
Μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο σπούδασε πολιτικές και οικονομικές επιστήμες στην Πάντειο, ενώ παράλληλα υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία στο Λιμενικό Σώμα. Στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Δυτική Γερμανία και ανακηρύχθηκε διδάκτορας Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Κωνσταντίας.
Δίδαξε στη Σχολή Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου και στη Σχολή Δημοσιογραφίας τού Μονάχου και διηύθυνε για δέκα χρόνια το ελληνόφωνο πρόγραμμα της Ραδιοφωνίας της Βαυαρίας, που αναμεταδιδόταν στην Ελλάδα μέσω της “Ντόιτσε Βέλε”. Λόγω της αντιδικτατορικής του δράσης την περίοδο της δικτατορίας, στερήθηκε της ελληνικής υπηκοότητας και του παραχωρήθηκε πολιτικό άσυλο στη Δυτική Γερμανία. Σύμφωνα με μαρτυρία της συζύγου του Ντόρας Μπακογιάννη, το 1970 τοποθετήθηκε βόμβα στο σπίτι του στο Μόναχο και όπως του είχε πει η γερμανική αστυνομία υπεύθυνες ήταν οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες της εποχής.
Στην περίοδο της κυβέρνησης εθνικής ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή διετέλεσε αναπληρωτής γενικός διευθυντής του ΕΙΡΤ (νυν ΕΡΤ). Τον Δεκέμβριο του 1974 νυμφεύτηκε την Ντόρα Μητσοτάκη, κόρη του πολιτικού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη. Το ζευγάρι απέκτησε δύο παιδιά, την Αλεξία (γ. 1976) και τον Κώστα (γ. 1978).
Στη συνέχεια εργάστηκε ως πολιτικός σχολιαστής στην εφημερίδα “Το Βήμα” και συνεργάστηκε με ραδιοφωνικά τηλεοπτικά ιδρύματα και έντυπα του εξωτερικού. Το 1982 ανέλαβε την ευθύνη για την έκδοση τού εβδομαδιαίου περιοδικού “Ένα”, ιδιοκτησίας του τραπεζίτη Γιώργου Κοσκωτά. Παρέμεινε στο περιοδικό ως εκδότης – διευθυντής έως την απόλυσή του τον Φεβρουάριο του 1985, όταν ο μετέπειτα μεγαλοαπατεώνας άρχισε να φλερτάρει με το ΠΑΣΟΚ.
2. Η δολοφονία
Ο Παύλος Μπακογιάννης δολοφονήθηκε στις 26η Σεπτεμβρίου 1989, την ημέρα που η Βουλή επρόκειτο να αποφασίσει αν θα παρέπεμπε τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο πλαίσιο της λεγόμενης “Κάθαρσης” ή “Βρώμικου 89” κατ’ άλλους. Στις 7:58 το πρωί, πυροβολήθηκε από μία ομάδα τριών ενόπλων στην είσοδο του γραφείου του στην οδό Ομήρου στο Κολωνάκι. Διακομίστηκε βαρύτατα τραυματισμένος στο νοσοκομείο “Ευαγγελισμός”, όπου εξέπνευσε μία ώρα αργότερα. Σύμφωνα με μαρτυρία της συζύγου του στη δίκη της 17Ν, ο Παύλος Μπακογιάννης είχε περάσει το προηγούμενο βράδυ της δολοφονίας του στα γραφεία του Συνασπισμού κι έτσι το επίμαχο πρωινό είπε στον φρουρό του να μην τον συνοδεύσει ως το γραφείο του στο Κολωνάκι.
Οι δολοφόνοι τον περίμεναν στην είσοδο. Τον πυροβόλησαν τέσσερις φορές και σύμφωνα με την αστυνομία, ένας από αυτούς του έριξε και τη χαριστική βολή. Σύμφωνα με αυτόπτη μάρτυρα, που κατέθεσε στη δίκη της 17 Νοέμβρη, στο σημείο της επίθεσης είδε τον Σάββα Ξηρό και τον Ηρακλή Κωστάρη. Ο άνθρωπος που έδωσε τη χαριστική βολή με το 45αρι φέρεται να είναι ο Δημήτρης Κουφοντίνας.
3. Οι φυσικοί αυτουργοί
Ο Δημήτρης Κουφοντίνας γεννήθηκε στην Τερπνή Σερρών. Στην εφηβεία του εντάχθηκε στη νεολαία ΠΑΣΟΚ, αλλά τον διέγραψαν καθώς ήταν υπέρ της ένοπλης πάλης. Στις αρχές της δεκαετίας του 80′ εντάχθηκε στη 17Ν, έπαιρνε μέρος στα πιο σημαντικά χτυπήματα της οργάνωσης, στρατολογούσε νέα μέλη και ήταν και ο ταμίας της.
Παραδόθηκε στην αστυνομία στις 5 Σεπτεμβρίου 2002 και ενώ είχε αρχίσει μετά το ατύχημα του Σ. Ξηρού, να εξαρθρώνεται η οργάνωση. Ανέλαβε πλήρως την πολιτική ευθύνη για τη δράση της 17Ν και κατηγορήθηκε για σειρά δολοφονιών, μεταξύ των οποίων του Ν. Μομφεράτου, του Αλ. Αθανασιάδη-Μποδοσάκη, του Παύλου Μπακογιάννη, του Κώστα Περατικου. Συνολικά κατηγορήθηκε για 200 αδικήματα και καταδικάστηκε πρωτόδικα σε 13 φορές ισόβια και και 25 χρόνια κάθειρξη, ποινή που στο Εφετείο μετατράπηκε σε 11 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη.
Ο Σ. Ξηρός γιος ιερέα, εργαζόταν ως αγιογράφος και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα στις αρχές της δεκαετίας του 90′. Εντάχθηκε στον αντιεξουσιαστικό χώρο, ενώ φέρεται να τον στρατολόγησε στη 17 Νοέμβρη ο Δημήτρης Κουφοντίνας. Ο Σάββας Ξηρός, είναι ο άνθρωπος από τον οποίο ξεκίνησε ουσιαστικά η εξάρθρωση της 17Ν καθώς στα χέρια του έσκασε ο αυτοσχέδιος εκρηκτικός μηχανισμός στις 29 Ιουνίου 2002. Ο ίδιος τραυματίστηκε σοβαρά και μέχρι σήμερα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα όρασης. Ακολούθησαν επιχειρήσεις της αστυνομίας σε γιάφκες της οργάνωσης, καθώς πάνω του βρέθηκαν κλειδιά και άλλα στοιχεία. Καταδικάστηκε σε 5 φορές ισόβια και 25 χρόνια κάθειρξη για συμμετοχή σε 5 δολοφονίες, ληστείες και εκρήξεις στα πλαίσια της δράσης του ως μέλος της 17Ν.
Ο Ηρακλής Κωστάρης γεννήθηκε στην Πρέβεζα και μετακόμισε για επαγγελματικούς λόγους στην Αθήνα. Συνελήφθη το 2002 στην Πρέβεζα, όπου έκανε διακοπές με την οικογένειά του. Κατηγορήθηκε ότι συμμετείχε στις δολοφονίες.
Κατηγορείται ότι συμμετείχε στις δολοφονίες του Παύλου Μπακογιάννη, του Αμερικανού λοχία Ρίτσαρντ Στιούαρτ και του επιχειρηματία Κωστή Περατικού. Καταδικάστηκε σε μία φορά ισόβια και 23 χρόνια κάθειρξη.
4. Η εθνική συμφιλίωση
Από το Νοέμβριο του 1985 μέχρι το Σεπτέμβριο του 1989 διετέλεσε πολιτικός σύμβουλος του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας Κώστα Μητσοτάκη. Τον Ιούνιο του 1989 εκλέχθηκε βουλευτής της μονοεδρικής περιφέρειας Ευρυτανίας. Ακολούθησε η Κυβέρνηση Τζαννετάκη, στο σχηματισμό της οποίας έλαβε ενεργό ρόλο, ως διαπραγματευτής μεταξύ του κόμματός του και του Συνασπισμού.
Ως πολιτικός θεωρούνταν ήπιος και συναινετικός. Θεωρούσε επιβεβλημένη την υπέρβαση των διαχωριστικών γραμμών, την επούλωση των πληγών του Εμφυλίου και του Διχασμού και την Εθνική Συμφιλίωση.
Στα πλαίσια αυτής του της πεποίθησης εργάστηκε για την επιτυχία του εγχειρήματος συγκυβέρνησης Αριστεράς και Δεξιάς. Για τους ίδιους λόγους ήταν εισηγητής, εκ μέρους της Ν.Δ., του νομοσχεδίου για την απάλειψη των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου που υπερψηφίστηκε και έγινε Νόμος το καλοκαίρι του 1989.
“Το καλοκαίρι του ’89 ο Παύλος Μπακογιάννης έπαιξε καταλυτικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις ΝΔ- ΣΥΝασπισμού για τον σχηματισμό της κυβέρνησης Τζανετάκη. Όποια άποψη κι αν έχει κανείς για το “βρώμικο ’89″, η εθνική συνενόηση ήταν απολύτως μέσα στο πνεύμα του Μπακογιάννη, που μερικές εβδομάδες πριν την δολοφονία του εισηγήθηκε ως βουλευτής της ΝΔ το νομοσχέδιο για την απάλειψη των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου. Γιατί η 17 Νοέμβρη επέλεξε να δολοφονήσει αυτόν τον άνθρωπο στις 26 Σεπτεμβρίου του 1989, την ημέρα που η Βουλή επρόκειτο να αποφασίσει αν θα παρέπεμπε τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά;”, έγραφε ο Στέλιος Κούλογλου δέκα χρόνια μετά τη δολοφονία του Μπακογιάννη.
Η 17 Νοέμβρη χρησιμοποίησε ως αιτιολογία το παρακάτω: “Αποφασίσαμε λοιπόν να εκτελέσουμε τον απατεώνα και ληστή του λαού Μπακογιάννη. Ο κύριος αυτός είναι υπεύθυνος όχι μόνο γιατί έκλεψε τα πρώτα 60 εκατομμύρια του ιδρυτικού κεφαλαίου της Γραμμής αλλά και για τις εκατοντάδες εκατομμύρια που είτε έκλεψε μαζί με τον συνεργάτη του Κοσκωτά για την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου Γραμμής, αλλά και για την αγορά μέσω της Γραμμής της Τράπεζας Κρήτης” (απόσπασμα από τη 12σέλιδη προκήρυξη που εστάλη στην “Ελευθεροτυπία” στις 9 Οκτωβρίου 1989).
5. Η ιστορική ομιλία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη
Ο τότε Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Μητσοτάκης με ομιλία του στη βουλή, εμφανώς συγκινημένος έκανε λόγο για «πολιτική δολοφονία» και ευχήθηκε να είναι η τελευταία.
“Είναι μία πολιτική δολοφονία που προστίθεται σε μια μακρά αλυσίδα δολοφονιών που προηγήθηκαν. Αποτελεί σκληρό πλήγμα για τη Νέα Δημοκρατία.
Κι αποτελεί δεινή δοκιμασία για μένα και την οικογένειά μου. Πρέπει όμως αυτή την ώρα της μεγάλης δοκιμασίας να σταθούμε όλοι μας όρθιοι. Να προστατέψουμε τη Δημοκρατία και τους Θεσμούς της.
Σε ό,τι με αφορά, εγώ μια ευχή έχω να εκφράσω. Να είναι το αίμα του Παύλου Μπακογιάννη το τελευταίο αίμα που χύνεται άδικα σε αυτό τον τόπο”.
