Πιστεύεται ότι ήταν ο ταξιάρχης Μιχαήλ εκείνος ο άγγελος, ο οποίος εμφανίζεται στις Εβραϊκές Γραφές (Παλιά Διαθήκη), και μάλιστα από τις πρώτες στιγμές δημιουργίας του κόσμου.
Ήταν εκείνος που ανήγγειλε στον Αβραάμ την ανάγκη θυσίας του γιου του, Ισαάκ και ο οποίος στη συνέχεια την απέτρεψε και εκείνος που εμφανίστηκε στον Λωτ, και τον λύτρωσε μαζί με την οικογένειά του από την καταστροφή των Σοδόμων. Επίσης, ο Μιχαήλ ήταν εκείνος που οδήγησε το λαό του Ισραήλ στη φυγή από την Αίγυπτο εμφανιζόμενος με τη μορφή νεφέλης την ημέρα και φωτιάς τη νύχτα (Έξ. 13,26) οδηγώντας τους στη Γη της Επαγγελίας.
(Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ φέρει σκήπτρο και σφαίρα. (Βυζαντινό και Χριστιανικό μουσείο Αθηνών, 14ος αιώνας μ.Χ.)
Διέσωσε, από την πτώση τις αγγελικές δυνάμεις με το «στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου» και για την παρρησία του ο Τριαδικός Θεός του έδωσε τη θέση του «Άρχοντος των αγγελικών Ταγμάτων». Μετά την πτώση του Εωσφόρου σύναξε τα στρατεύματα αγγέλων και τους είπε “Πρόσχωμεν. Ήτοι ας προσέξωμεν και ας εννοήσωμεν, τι έπαθον ούτοι οι εκπεσόντες δαίμονες διά την υπερηφανίαν τους, οίτινες προ ολίγου ήτον μαζί με ημάς Άγγελοι. Και ας στοχασθώμεν τι μεν είναι ο Θεός, τι δε είναι ο Άγγελος. Ο μεν γαρ Θεός, είναι Δεσπότης και Δημιουργός ημών των Αγγέλων. Ημείς δε οι Άγγελοι, είμεθα δούλοι και κτίσματα του Θεού”. Και αναφώνησαν με τους αγγέλους τον Τρισάγιο Ύμνο, «Άγιος, Άγιος, Άγιος Kύριος Σαβαώθ (Κύριος των Δυνάμεων), πλήρης ο ουρανός και η γη της δόξης αυτού». Επιπρόσθετα πιστεύεται ότι με εντολή του Θεού οι Πρωτόπλαστοι εκδιώχθηκαν από τον Παράδεισο από τον Αρχάγγελο Μιχαήλ.
Καινή Διαθήκη
Στην Καινή Διαθήκη, αυτός είναι που θα αναγγείλει τη δεύτερη έλευση του Ιησού Χριστού και την αρπαγή της εκκλησίας Του (1 Θεσσαλονικείς 4:16-17). Εμφανίζεται προφητικά να ηγείται στρατιάς αγγέλων σε πόλεμο στον ουρανό, κατά «του μεγάλου Δράκοντα, του αρχαίου φιδιού, του Σατανά» και των δαιμόνων, όπου υπερισχύει ο Μιχαήλ και τους ρίχνει στη γη (Αποκάλυψη 12:7-9).
(Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ παίρνει την ψυχή των πλουσίων. Τοιχογραφία από το Μοναστήρι της Ρίλα)
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ παρουσιάζονται συνήθως με σπαθί ή σκήπτρο στο δεξί χέρι, σύμβολο της εξουσίας που τους χάρισε ο Θεός.
Στο αριστερό χέρι κρατούν πολλές φορές μια σφαίρα που συμβολίζει τον κόσμο.
Εορτασμός
Κατά την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία, ανήκουν μαζί με τον Γαβριήλ στο δεύτερο από τα εννέα τάγματα ασωμάτων και εορτάζονται στις 8 Νοεμβρίου.
Στις 6 Σεπτεμβρίου εορτάζεται το εν Χώναις της Μικράς Ασίας θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Είναι ο προστάτης Άγιος των Βρυξελλών και του Κιέβου.
Παραδόσεις
Διάφορες παραδόσεις λένε ότι ο Αρχάγγελος Μιχαήλ εμφανίστηκε στον Μανταμάδο της Λέσβου, στην προσπάθειά του να διαφυλάξει τη μονή της περιοχής.
