«Εγώ δε τους καλώς τεθνηκότας ζην φημί μάλλον»
(Ευριπίδης)
Κατά καιρούς έχουν δημοσιευθεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο, σε βιβλία εφημερίδες και αλλού, καταστάσεις με τα ονόματα πεσόντων στους Εθνικούς αγώνες. Ήδη στην έγκριτη εφημερίδα σας έχουν δημοσιευθεί ονόματα πεσόντων Κισαμιτών από τη Μικρασιατική εκστρατεία και καταστροφή (φύλλο της 10-10-2012), τον πόλεμο 1940-1941 (φύλλο της 31-10-2012) κλπ.
Η συμβολή της Χωροφυλακής, τόσο στους Εθνικούς αγώνες όσο και στην εμπέδωση της δημόσιας τάξης και ασφάλειας, ήταν σημαντική και με μεγάλες απώλειες σε ανθρώπινο δυναμικό. Ψάχνοντας το αρχείο μου βρήκα ονόματα ογδόντα τεσσάρων (84) πεσόντων ανδρών της Χωροφυλακής καταγόμενων από την Κίσαμο σε τρεις περιόδους: α) Έτη 1916 – 1925 (συμπεριέλαβα και δύο άτομα φονευθέντες τα έτη 1909 και 1931), β) Έτη 1941 – 1950, και γ) Από 1956 μέχρι σήμερα.
Βέβαια είμαι σίγουρος ότι ο κατάλογος δεν είναι πλήρης και ακριβής, πάντως κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια για την όσο δυνατόν καλύτερη συμπλήρωση του. Ειδικότερα στους πεσόντες της περιόδου 1916 – 1925, σε πολλές περιπτώσεις στη βιβλιογραφία αναγράφεται ως τόπος καταγωγής η επαρχία (εκ Κισάμου), ενώ σε άλλες περιπτώσεις αναγράφεται αναλυτικά ο τόπος η ημερομηνία και οι συνθήκες θανάτου των νεκρών, και σε άλλες αναγράφεται γενικά και αόριστα (έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, απεβίωσε συνεπεία κακουχιών κλπ) Τα ονόματα αυτά ως και τις συνθήκες τον τόπο και την ημερομηνία θανάτου, δημοσιεύω για να μείνουν αθάνατα και αλησμόνητα στη μνήμη όλων τα ονόματα των προμάχων και ηρώων της πατρίδας οι οποίοι θυσιάστηκαν υπέρ αυτής και έπεσαν στο καθήκον.
ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΧΩΡΟΦΥΛΑΚΗΣ
Α’ Περίοδος (1916 – 1925) Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος – Μικρασιατική Εκστρατεία και Μικρασιατική Καταστροφή
Α. Ανθυπομοίραρχος Θεόδωρος Σκαλιδάκης του Μιχαήλ από το Έλος. Σκοτώθηκε στην Καβάλα σε συμπλοκή με εξεγερμένο πλήθος την 10-11-1924.
Β. Ανθυπασπιστές:
1. Σουλεϊμάν Δαϊδάκης εκ Κισάμου (Πιθανότατα Βαϊδάκης). Εξαφανίσθηκε στη Μικρά Ασία κατά την υποχώρηση.
2. Ιωάννης Ηλιάκης από το Βλάτος. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών την 24-10-1921.
3. Θεόδωρος Κρομυδάκης από Κρύα Βρύση. Σκοτώθηκε στη Μικρά Ασία κατά την υποχώρηση τον Αύγουστο 1922.
4. Νικόλαος Νικολουδάκης εκ Καμπιανών(?) (Πιθανότατα Καμισιανών). Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
Γ. Ενωμοτάρχες:
1. Ιωάννης Μαραγκουδάκης από τη Ρόκκα. Σκοτώθηκε σε συμπλοκή με ληστές στην Ήπειρο την 4-10-1917.
2. Εμμανουήλ Μπουζάκης του Κωνσταντίνου από Δρακώνα. Δολοφονήθηκε από κακοποιούς στη Μυτιλήνη το έτος 1931.
Δ. Υπενωμοτάρχης Νικόλαος Τσουρουνάκης εκ Κισάμου. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών τo έτος 1918.
Ε. Χωροφύλακες:
1.Κωνσταντίνος Ανουσάκης του Γεωργίου από το Καστέλλι. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Προύσας.
2. Δημήτριος Ανυφαντάκης του Μιχαήλ από Κουρφαλώνα. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου την 27-5-1921.
3. Εμμανουήλ Βιολάκης εκ Κισάμου. Απεβίωσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
4. Ιωάννης Βογιατζάκης εκ Κισάμου. Απεβίωσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
5. Γεώργιος Βρουβάκης από Βουλγάρω. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου στον Πειραιά την16-3-1920.
6. Νικόλαος Γιατρουδάκης από Πάνω Παλαιόκαστρο. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου στην Μικρά Ασία στο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού Αδραμητίου την 30-7-1920.
7. Ιωσήφ Δασκαλάκης εκ Κισάμου. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Τρίπολης το έτος1925.
8. Ανδρέας Δουκάκης εκ Καστελλίου. Εξαφανίσθηκε στη Μικρά Ασία κατά την υποχώρηση τον Αύγουστο 1922.
7. Νικόλαος Θεοδωράκης από τον Κακόπετρο. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου την 5-8- 1916.
8. Βασίλειος Ιγγλεζάκης του Κωνσταντίνου από τα Ζυμβραγού. Σκοτώθηκε ηρωικά μαχόμενος σε συμπλοκή με τους Τσέτες εν Οδεμηδίω Μικράς Ασίας την 14-8-1921.
9. Ανδρέας Καμπιανάκης από Μουρί. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου στην Μικρά Ασία την 12-11-1920.
10. Κωνσταντίνος Καρτσωνάκης από Μαλάθυρο. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου την 1-1-1919.
11. Αντώνιος Κατερινάκης από το Αμυγδαλοκεφάλι. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών την 23-12-1920.
12. Γεώργιος Κατζουράκης από Πλάτανο. Σκοτώθηκε στη Μικρά Ασία κατά την υποχώρηση τον Αύγουστο 1922.
13. Κωνσταντίνος Κουβαριτάκης του Νικολάου από τα Παθακιανά. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου στην Αθήνα την 21-8- 1923.
14. Ευστράτιος Κουκλάκης εκ Κισάμου. Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
15. Νικόλαος Λαμαζάκης από τα Καλουδιανά. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Πατρών την 23-6-1920.
16. Γεώργιος Λαγουδάκης από την Κεραμωτή. Σκοτώθηκε κατά την υποχώρηση του στρατού στη Μικρά Ασία τον Αύγουστο 1922.
17. Κωνσταντίνος Λιο(υ)δάκης από τον Κάμπο. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου την 20-10-1917.
18. Εμμανουήλ Μαραγκουδάκης εκ Κισάμου. Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
19. Νικόλαος Μαραγκουδάκης από Λουσακιές. Πνίγηκε κατά τον τορπιλισμό του ατμόπλοιου Πελοπόννησος από εχθρικό υποβρύχιο την 2-10-1917.
20. Νικόλαος Μαρκαντωνάκης από Τοπόλια. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Χανίων.
21. Δημήτριος Μαρκουλάκης του Μιχαήλ από Παλαιόκαστρο. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών.
22. Εμμανουήλ Μετζιδάκης του Μιχαήλ από το Βλάτος. Σκοτώθηκε κατά τις επιχειρήσεις του Σαγγαρίου την 10-8-1921.
23. Ευάγγελος Μινωττάκης του Γεωργίου από τον Πρόδρομο Δελιανών. Εξαφανίσθηκε στη Μικρά Ασία κατά την υποχώρηση τον Αύγουστο 1922.
24. Στέφανος Μουντάκης του Αποστόλου από Κουρφαλώνα. Σκοτώθηκε σε συμπλοκή με ληστές στην περιοχή Γαλάκι Αγυιάς Λάρισας την 31-8-1920.
25. Ιωσήφ Μουριζάκης από τη Δέμπλα. Πνίγηκε κατά τον τορπιλισμό του ατμόπλοιου Πελοπόννησος από εχθρικό υποβρύχιο την 2-10-1917.
26. Στυλιανός Μπομπολάκης από Πλατανέ Παλαιών Ρουμάτων. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στην Φλώρινα την 22-10-1918.
27. Νικόλαος Μπιχάκης εκ Κισάμου. Σκοτώθηκε μαχόμενος σε συμπλοκή με τους Τσέτες στη Μικρά Ασία.
28. Γεώργιος Νεράκης εκ Καστελλίου. Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
29. Γεώργιος Ντιγριντάκης από Πάνω Βούβες. Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
30. Διονύσιος Παπαδογιάννης από Καλάθενες. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου.
31. Μιχαήλ Πατεράκης από Καλουδιανά. Δολοφονήθηκε από κακοποιούς στο Ρέθυμνο την 2-8-1909.
32. Αθανάσιος Πολυχρονάκης από Τοπόλια. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης την 27-12-1918.
33. Μιχαήλ Ποταμιτάκης από τα Καρεφυλλιανά. Πνίγηκε κατά τον τορπιλισμό του ατμόπλοιου Πελοπόννησος από εχθρικό υποβρύχιο την 2-10-1917.
34. Ελευθέριος Πρασάκης από τα Σκορδιλιανά. Σκοτώθηκε στη Λιβαδιά την 20-8-1920
35. Βασίλειος Σκορδιλάκης από Καβούσι. Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
36. Μιχαήλ Σπερελάκης από το Κούνενι (Βάθη). Εξαφανίσθηκε στη Μικρά Ασία κατά την υποχώρηση τον Αύγουστο 1922.
37. Μάρκος Σταυρουλάκης από Παλαιά Ρούματα. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών του πολέμου το έτος 1918.
38. Γεώργιος Τοράκης από Νοχιά. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών.
39. Δημήτριος Τσουρουνάκης εκ Κισάμου. Σκοτώθηκε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος στη Μάνδρα Ελευσίνας τον Ιούλιο 1918.
40. Ιωάννης Φουταδάκης εκ Κισάμου. Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
41. Δημήτριος Φουρφουράκης εκ Κισάμου. Έπεσε κατά την εκτέλεση του καθήκοντος.
42. Εμμανουήλ Χαραλαμπάκης του Γεωργίου από Κρύα Βρύση. Απεβίωσε συνεπεία κακουχιών στο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών την 15-4-1924.
Β’ Περίοδος (1941-1950) Γερμανική Κατοχή – Εμφύλιος Πόλεμος
Α. Μοίραρχος Παναγιώτης Μαρκετάκης του Παναγιώτη από Βούβες.
Σκοτώθηκε στην Αθήνα την 5-3-1944.
Β. Ανθυπασπιστής Βασίλειος Μα(υ)ρουλάκης του Μιχαήλ από Καλλεργιανά. Σκοτώθηκε στο Κηφισοχώριο Βοιωτίας την 8-1-1945.
Γ. Ενωμοτάρχης Ιωάννης Καστανάκης του Γεωργίου από Κονταργιανά .(?)
Σκοτώθηκε μαχόμενος κατά των Γερμανών στο Ρέθυμνο την 25-5-1941.
Δ. Υπενωμοτάρχες:
1. Ανδρέας Κουνδ(τ)ουράκης του Στυλιανού από Μεσόγεια. Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στους Βουτιάνους Λακωνίας την 16-4-1948.
2. Εμμανουήλ Κουριδάκης του Ιωάννη από Μούλετε (Χρυσαυγή). Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στο Αγροκήπιο Χανίων την 5-1-1948.
3.Ανδρέας Πατεράκης ή Ταβερναράκης του Αντωνίου από Καλλεργιανά.*
4. Νικηφόρος Τυροθ(ρ)ουλάκης του Εμμανουήλ από Ραβδούχα. Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στους Αγριάνους Λακωνίας την 22-4-1947.
5. Ευθύμιος Φιλιππάκης του Νικολάου από Καλάθενες. Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στα Κοντακέϊκα Σάμου την 14-1-1948.
Ε. Χωροφύλακες:
1. Στέφανος Βεστάκης του Γεωργίου από Σηρικάρι. Σκοτώθηκε μαχόμενος κατά των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στην Κρήτη την 22-5-1941.
2. Ζαχαρίας Γεωργουσάκης του Μιχαήλ από Μελισουργιό. Σκοτώθηκε στις Καλάθενες την 16-8-1944.
3. Νικόλαος Διγαλάκης του Εμμανουήλ από Ραβδούχα. Σκοτώθηκε στη Μυτιλήνη την 15-5-1943.
4. Χαράλαμπος Καβρουλάκης του Γεωργίου από Μοθιανά*
5. Μιχαήλ Καρ(μ)παδάκης του Αλεξάνδρου από την Κουκουναρά. Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στην Ιερισσό Χαλκιδικής την 23-5-1948.
6. Μιχαήλ Καστανάκης του Γεωργίου από Πατσουμάρι (?). Σκοτώθηκε μαχόμενος κατά των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο Ηράκλειο την 23-5-1941.
7. Ζαχαρίας Καστρινάκης του Ιωάννη από Δραπανιά. Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στη Στρατονίκη Χαλκιδικής την 23-12-1948.
8. Μιχαήλ Καστρινάκης του Γεωργίου από το Νέο Χωριό Μεσογείων. Σκοτώθηκε σε ατύχημα στη Λεωφ. Βουλιαγμένης στην Αθήνα την 7-9-1946.
9. Εμμανουήλ Κατσικανδαράκης του Ιωάννη από Σηρικάρι. Σκοτώθηκε μαχόμενος κατά των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο Ρέθυμνο την 20-5-1941.
10. Μιχαήλ Κουτσουράκης του Ιωάννη από Γλώσσα. Σκοτώθηκε στον Παλαιόμυλο Λάρισας την 10-12-1943.
11. Ευάγγελος Μαραγκουδάκης του Κωνσταντίνου από Βουλγάρω. Εκτελέστηκε από τους Ιταλούς στο Σεληνάρι Λασιθίου την 26-2-1943.
12. Γεώργιος Μαυρακάκης του Αντωνίου από Σκουτελιανά (πιθανόν Σκουτελώνας). Σκοτώθηκε μαχόμενος κατά των Γερμανών στον Τύρναβο την 25-4-1941.
13. Βασίλειος Μπικάκης του Ιωάννη από Σφακοπηγάδι. Απεβίωσε λόγω ασθενείας κατά τον εμφύλιο πόλεμο.
14. Εμμανουήλ Μπιτζανάκης του Ιωάννη από Παλαιά Ρούματα. Σκοτώθηκε στον εμφύλιο πόλεμο στο όρος Πάρνωνας την 6-4-1947.
15. Στυλιανός Ντουσάκης του Δημητρίου από Ροδωπού.*
16. Μιχαήλ Ξηρουχάκης του Φραγκίσκου από Λαρδά.*
17. Κυριάκος Παπαντωνάκης του Γεωργίου από Σάσαλο. Σκοτώθηκε από αεροπορικό βομβαρδισμό των Γερμανών στο Πέραμα Ρεθύμνου την 20-9-1944.
18. Δημήτριος Πατεράκης του Στυλιανού από Νωπήγεια. Σκοτώθηκε μαχόμενος κατά των Γερμανών στην περιοχή Κουκουναρά Πλακαλώνων την 22-5-1941.
19. Εμμανουήλ Σκανδαλάκης του Παναγιώτη από Κοτσιανά. Σκοτώθηκε μαχόμενος κατά των Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο Ρέθυμνο την 21-5-1941.
20. Ευστράτιος Σκυλουράκης του Εμμανουήλ από Αερινό. Απεβίωσε στην Αθήνα συνεπεία κακουχιών του πολέμου την 17-11-1948.
21. Σπυρίδων Τσιχλάκης του Εμμανουήλ από Δελιανά. Σκοτώθηκε στο Μαυροβούνιο Καρδίτσας την 4-3-1943.
*Για τα τέσσερα άτομα τα σημειούμενα με αστερίσκο δεν βρήκα στοιχεία του τόπου, ημερομηνίας και των συνθηκών θανάτου των.
Γ’ Περίοδος (1956 – σήμερα)
Τέλος για την περίοδο από το έτος 1956 μέχρι την ενοποίηση των Σωμάτων Ασφαλείας (το έτος 1984), από την Επαρχία Κισάμου βρέθηκε καταχωρημένος ο Χωροφύλακας Μιχαήλ Ανυφαντάκης του Θεοδοσίου από τον Κουρφαλώνα που σκοτώθηκε εκτελώντας διατεταγμένη υπηρεσία στην εθνική οδό Ελευθερούπολης – Κοκκινοχώματος την 2-4-1961.
Επίσης, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε ακόμα τρείς πεσόντες κατά την εκτέλεση του καθήκοντος, από την επαρχία μας στην ενοποιημένη πλέον Ελληνική Αστυνομία, τους:
1. Αρχιφύλακα Στυλιανό Μπερτσουλάκη του Εμμανουήλ από Δελιανά. Σκοτώθηκε εκτελώντας διατεταγμένη υπηρεσία, σε ατύχημα στο παλαιό αεροδρόμιο Ελληνικού την 18-3-1987.
2. Αρχιφύλακα Αντώνιο Λουπασάκη του Εμμανουήλ από Κρύα Βρύση. Σκοτώθηκε εκτελώντας διατεταγμένη υπηρεσία, σε τροχαίο ατύχημα στην Αθήνα την 21-6-1987.
3. Αρχιφύλακα Μιχαήλ Σπανουδάκη του Μιχαήλ από Γερακιανά. Δολοφονήθηκε την 5-3-2009 στη Νίκαια Πειραιώς από πυρά Αλβανού κακοποιού, ληστή τράπεζας και ενώ επιχειρούσε να τον συλλάβει.
ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ
Υ.Γ.: Παρακαλώ τους αναγνώστες του άρθρου μου, εάν έχουν στοιχεία για Κισαμίτες πεσόντες στη Χωροφυλακή, που δεν συμπεριλαμβάνονται στην κατάσταση μου, ή έχουν διαφορετικά στοιχεία ή περαιτέρω πληροφορίες γι’ αυτούς ή φωτογραφίες να μου τα γνωστοποιήσουν στο τηλ. 6944 – 471.857 ή στο email: emspanudakis@yahoo.gr
Τέλος, σας γνωρίζω ότι έχω στην κατοχή μου 29 φωτογραφίες πεσόντων από την Κίσαμο της περιόδου 1916-1925 που είναι διαθέσιμες σε κάθε ενδιαφερόμενο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙ Α
1. Ιωάννης Φιοράκης – Εμμανουήλ Πιτυκάκης, «Ηρώον Χωροφυλακής» (Χανιά 1927).
2. Νικόλαος Καραγιαννάκης, «Ηρώον Πολεμιστών» (Χανιά 1927).
3. Μιχάλης Χατζηδάκης, «Ντοκουμέντα σε αποθήκη». Άρθρο στην εφημερίδα Χανιώτικα Νέα την 13-1-2013.
4. Κατάσταση νεκρών Αξιωματικών και Οπλιτών Χωροφυλακής περιόδου 1940-1950 καταγόμενων από το Νομό Χανίων που συντάχθηκε από τη Διοίκηση Χωροφυλακής Χανίων τον Ιούνιο 1950.
5. Εκθέσεις πεπραγμένων Χωροφυλακής, ετών 1957 έως και 1982
6. Απόστολος Δασκαλάκης, «Ιστορία Ελληνικής Χωροφυλακής (1936-1950)» (Αθήνα 1973).
7. Προσωπικό μου αρχείο.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΣΠΑΝΟΥΔΑΚΗΣ
Γερακιανά Κισάμου
τηλ. 6944 – 471.857
email: emspanudakis@yahoo.gr
