To σταμναγκάθι είναι από τα λίγα χορταρικά που τρώγεται το ίδιο ευχάριστα ωμό, βρασμένο και μαγειρεμένο. Το σταμνάγκαθι είναι περισσότερο γνωστό από τις παραθαλάσσιες και τις ορεινές περιοχές της Κρήτης όπου φυτρώνει άγριο, αν και τα τελευταία χρόνια καλλιεργείται εκτεταμένα σε αρκετές περιοχές των Χανίων. Το συναντάμε, επίσης, αυτοφυές στη Στερεά Ελλάδα, στην Πελοπόννησο και στις Κυκλάδες.
Το σταμναγκάθι χρόνο με τον χρόνο κερδίζει συνεχώς περισσότερους θαυμαστές και είναι ένα από τα δημοφιλέστερα αγριόχορτα που μπορούμε να απολαύσουμε στην κουζίνα μας. Εκτός από τη μοναδική πικρή γεύση που το χαρακτηρίζει, το σταμναγκάθι έχει υψηλή διατροφική αξία, καθώς είναι πλούσιο σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνη C και διαθέτει σημαντική αντιοξειδωτική δράση. Ας το καλλιεργήσουμε λοιπόν στον κήπο ή σε γλάστρα στο μπαλκόνι για να το απολαύσουμε στην πιο απλή συνταγή, βραστό με λάδι, λεμόνι και χοντρό αλάτι, καθώς και σε διάφορες συνταγές με κρέας ή ψάρι.
1. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του σταμναγκαθιού; Το σταμναγκάθι αποτελεί μια ποικιλία άγριου ραδικιού και είναι πολυετές φυτό που φτάνει σε ύψος 20-40 εκατοστών, πολύκλαδο με παχύ στενόμακρο φύλλωμα και ακανθωτές διακλαδώσεις. Τα στάδια ανάπτυξης του σταμναγκαθιού περιλαμβάνουν αρχικά τη βλάστηση του σπόρου και την ανάπτυξη φύλλων σε μορφή ροζέτας. Στα τέλη της άνοιξης ή στις αρχές καλοκαιριού, έχουμε την ανάπτυξη πράσινου αγκαθιού από το κέντρο της ροζέτας του, τη σταδιακή ξήρανση των φύλλων και τον σχηματισμό των καρπιδιών με τους σπόρους πάνω στο αγκάθι. Μετά την ξήρανση του, την περίοδο του καλοκαιριού, το σταμναγκάθι αναβλαστάνει το φθινόπωρο αφού ποτιστεί ή μαζί με τις πρώτες βροχοπτώσεις.
2. Σε τι συνθήκες μπορούμε να καλλιεργήσουμε σταμναγκάθι; Το σταμναγκάθι δεν έχει ιδιαίτερες εδαφικές απαιτήσεις, αρκεί να υπάρχει καλή αποστράγγιση, για να απομακρύνεται το νερό, στη θέση που θα το φυτέψουμε. Θα συναντήσουμε το σταμναγκάθι κοντά σε παραθαλάσσιες περιοχές, καθώς επιδεικνύει μεγάλη αντοχή στην υψηλή αλατότητα του εδάφους. Ακόμη και σε ορεινούς όγκους, κάτω από το χειμωνιάτικο χιόνι, το σταμναγκάθι παρουσιάζει μεγάλη ανθεκτικότητα στις χαμηλές θερμοκρασίες και στην παγωνιά. Ο μοναδικός περιορισμός για το σταμναγκάθι είναι την περίοδο του καλοκαιριού, όπου υποφέρει από τις υψηλές θερμοκρασίες, με αποτέλεσμα να αναπτύσσει γρήγορα το αγκάθι και στην συνέχεια το άνθος του.
3. Πώς φυτεύεται το σταμναγκάθι και σε τι αποστάσεις φύτευσης; Ο πολλαπλασιασμός του σταμναγκαθιού γίνεται κυρίως με σπόρο. Σε καλλιεργούμενα εδάφη, η σπορά του ξεκινά νωρίς το φθινόπωρο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε κατά τη διαδικασία της σποράς είναι ότι ο σπόρος δύσκολα αποχωρίζεται από τα καρπίδια και γι’ αυτό το ποσοστό φυτρωτικότητας είναι συνήθως μειωμένο. Οι κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης για το σταμναγκάθι είναι περίπου 40-50 εκατοστά μεταξύ των γραμμών φύτευσης και 20-30 εκατοστά μεταξύ των φυτων. Μπορούμε, επίσης, να φυτέψουμε το σταμναγκάθι σε γλάστρα με βάθος περίπου 30 εκατοστά χρησιμοποιώντας φυτόχωμα γενικής χρήσης και εξασφαλίζοντας καλή αποστράγγιση.
4. Τι πότισμα, λίπανση και τι άλλη φροντίδα θέλει το σταμναγκάθι; Ο τρόπος καλλιέργειας του σταμναγκαθιού μοιάζει με αυτήν του ραδικιού και έχει ανάλογες απαιτήσεις σε πότισμα και λίπανση. Το πότισμα ξεκινάει νωρίς το φθινόπωρο για να έχουμε αναβλάστηση του φυτού. Κατά την καλλιέργεια του σταμνακαθιού, απαιτούνται συχνά και σταθερά ποτίσματα κατά την περίοδο του φθινοπώρου αλλά προπαντός την άνοιξη που ανεβαίνει η θερμοκρασία. Η ενσωμάτωση οργανικής ουσίας με κομπόστ και κοπριά κατά τη φύτευση, καθώς και η προσθήκη βιολογικού λιπάσματος αζώτου κάθε μήνα, βοηθάει στην ανάπτυξη του σταμναγκαθιού και στην πραγματοποίηση πολλών συγκομιδών. Το πιο σημαντικό πρόβλημα κατά την καλλιέργεια του σταμναγκαθιού είναι τα διάφορα ανεπιθύμητα αγριόχορτα (ζιζάνια) που πρέπει να αντιμετωπίζονται συνεχώς με σκαλίσματα και ξεβοτανίσματα.
5. Πότε γίνεται η συγκομιδή του σταμναγκαθιού; Η πρώτη συγκομιδή του σταμναγκαθιού γίνεται 3-4 μήνες μετά τη σπορά, όταν το φυτό έχει αποκτήσει ικανοποιητικό μέγεθος. Κατά το κόψιμο του σταμναγκαθιού που γίνεται με κοφτερό μαχαίρι ή ψαλίδι, φροντίζουμε να μην ξεριζώνουμε το φυτό, αλλά να το κόβουμε χαμηλά από το έδαφος για να δώσει νέα παραγωγή. Η συγκομιδή επαναλαμβάνεται κάθε 40 περίπου μέρες και η περίοδος παραγωγής του σταμναγκαθιού μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 9 μήνες, από το φθινόπωρο μέχρι τις αρχές του καλοκαιριού. Το φύλλωμα του σταμναγκαθιού, μετά τη συγκομιδή, πρέπει να πλυθεί, να τοποθετηθεί σε πλαστική σακούλα και στη συνέχεια στο ψυγείο, σε χαμηλή θερμοκρασία συντήρησης λίγο πάνω από τους 3-4 °C.
6. Κι ένα τελευταίο μυστικό για το σταμναγκάθι. Το όνομα του σταμναγκαθιού έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς προέρχεται από το αγκάθι που περιβάλλει το φυτό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και την παραδοσιακή χρήση του αγκαθιού παλαιότερα ως προστατευτικό πώμα στις πήλινες στάμνες του νερού.
Πηγή: www.mistikakipou.gr
