Είναι πολλά αυτά που ακόμα δεν γνωρίζουμε για τον ύπνο. Ξέρουμε σίγουρα ότι κάποιες αλλαγές συμβαίνουν στον εγκέφαλο – κι έχουμε κάποιες απορίες για το γιατί – αλλά ακόμα και οι ειδικοί έχουν μόνο θεωρίες για τις διάφορες λειτουργίες του ύπνου γενικά και για τα όνειρα ειδικότερα.
Για πολύ καιρό ο ύπνος θεωρούντο μια διαδικασία για να επεξεργαστούμε, να ταξινομήσουμε και να αποθηκεύσουμε τα γεγονότα της ημέρας και όλο και περισσότερες έρευνες υποστηρίζουν αυτή την ιδέα. Ο κλινικός ψυχολόγος Ρούμπιν Νάιμαν από το πανεπιστήμιο της Αριζόνα υποστηρίζει ότι «ο εγκέφαλος λειτουργεί σαν ένα δεύτερο έντερο. Τη νύχτα ο εγκέφαλος -μεταφορικά- καταπίνει, χωνεύει και κοσκινίζει κάθε πληροφορία και, ακριβώς όπως το έντερο, την εξαλείφει. Αυτά που κρατάει ο εγκέφαλος είναι μέρος του ποιοι είμαστε, ενώ τα όνειρα είναι σαν το πεπτικό σύστημα του εγκεφάλου».
Ο εγκέφαλος λειτουργεί σαν ένα δεύτερο έντερο. Τη νύχτα ο εγκέφαλος -μεταφορικά- καταπίνει, χωνεύει και κοσκινίζει κάθε πληροφορία και, ακριβώς όπως το έντερο, την εξαλείφει
Αλλά υπάρχουν ακόμα πολλά σχετικά με τα όνειρα που νομίζουμε ότι ξέρουμε. Παρακάτω θα δείτε μερικούς μύθους και αλήθειες σχετικά με τα όνειρα.
Ονειρευόμαστε όλη τη νύχτα
Πιθανόν να έχετε ακούσει ότι τα όνειρα συμβαίνουν μόνο κατά τη διάρκεια της ταχείας κίνησης των ματιών (Rapid Eye Movement) . Στην πραγματικότητα ονειρευόμαστε συνεχώς, λέει ο Νάιμαν. Είμαστε πιο συντονισμένοι με τα όνειρα κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, αλλά επειδή δεν «βλέπουμε» το όνειρο , δεν σημαίνει ότι δεν είναι εκεί. Καθώς η νύχτα προχωρά, οι περίοδοι του REM ύπνου επιμηκύνονται, έτσι ώστε η πλειοψηφία των ονείρων μας να συμβαίνει μέσα στο τελευταίο τρίτο της νύχτας, λέει ο ψυχολόγος.
Είναι λιγότερο πιθανό να θυμηθείς ένα όνειρο αν χτυπήσει το ξυπνητήρι σου
Η τραυματική εμπειρία ενός ξυπνητηριού που σε τραβάει στον πραγματικό κόσμο, μπορεί να μας κάνει να ξεχάσουμε που «ταξιδεύαμε» δευτερόλεπτα νωρίτερα. «Ο καλύτερος τρόπος για να θυμάστε τα όνειρα σας, λέει ο Νάιμαν, «είναι να επιτρέψετε στον εαυτό σας να ξυπνήσει σιγά σιγά, σε μια διαδικασία λίγων λεπτών, χωρίς να προσπαθήσετε πολύ σκληρά για να συγκρατήσετε αυτές τις φευγαλέες εικόνες. Αν κυνηγήσετε ένα όνειρο, αυτό θα φύγει μακριά.».
Οι άνθρωποι που θυμούνται τα όνειρά τους έχουν διαφορετική εγκεφαλική δραστηριότητα
Μια έρευνα του 2014 έδειξε πιο αυθόρμητη δραστηριότητα σε ένα τμήμα του εγκεφάλου μεταξύ ανθρώπων που τακτικά θυμούνται τα όνειρά τους σε σύγκριση με άλλους που τα θυμούνται σπάνια. Οι διαφορές δεν εμφανίζονται μόνο κατά τη διάρκεια του ύπνου, αλλά και κατά τη διάρκεια που οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν ξύπνιοι. Προηγούμενη έρευνα έδειξε ότι οι άνθρωποι που θυμούνται περισσότερα όνειρα αντιδρούν περισσότερο και σε ήχους που ακούν κατά τη διάρκεια του ύπνου (και του ξύπνιου) απ’ ανθρώπους που δεν θυμούνται πολλά όνειρα.
Το σώμα αντιδρά στα όνειρα σαν να ήταν ξύπνιο
Ξυπνάς θυμωμένος με κάποιον/κάποια, μόνο και μόνο για να συνειδητοποιήσεις ότι ό,τι σου έκανε, έχει συμβεί στη διάρκεια του ύπνου και του ονείρου σου. Βιολογικά, αυτό εξηγείται, καθώς τα συναισθήματα διαρκούν ακόμα και μετά που ανοίγουμε τα μάτια μας, λέει ο Νάιμα. «Η εμπειρία που ζούμε, καταγράφεται στο σώμα και τον εγκέφαλο μας σχεδόν πανομοιότυπα με τον τρόπο που τη βιώνουμε στο όνειρο». Η πίεση του αίματος και οι χτύποι της καρδιάς για παράδειγμα, μπορεί να αυξηθούν σε ένα αγχωτικό σενάριο, βοηθώντας να παγιωθούν οι συναισθηματικές εμπειρίες του ονείρου, λέει ο ψυχολόγος.
Ονειρευόμαστε σε πραγματικό χρόνο
Παρά το μύθο που λέει ότι τα όνειρα κρατούν ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, στην πραγματικότητα, τα όνειρα μπορεί να διαρκούν 20, 30 ακόμα και 60 λεπτά, λέει ο Νάιμαν. Πιθανότατα στην αρχή της νύχτας ένα όνειρο κρατάει για λίγα λεπτά, και μεγαλώνει κατά τις REM περιόδους, όσο προχωράει ο ύπνος.
Παρά το μύθο που λέει ότι τα όνειρα κρατούν ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, στην πραγματικότητα, τα όνειρα μπορεί να διαρκούν 20, 30 ακόμα και 60 λεπτά
Οι εφιάλτες δεν σχετίζονται πάντα με τον φόβο
Τα άσχημα όνειρα σίγουρα προκαλούν φόβο, αλλά υπάρχουν και άλλα συναισθήματα που προκύπτουν από έναν εφιάλτη. Σε μια έρευνα του 2014, ερευνητές ανάλυσαν τα όνειρα 331 ανθρώπων για να βρουν ότι πολλοί εφιάλτες και άσχημα όνειρα προκαλούσαν συναισθήματα ανησυχίας, σύγχυσης, λύπης, ενοχής και αποτυχίας. Επίσης, βρέθηκε ότι οι άνδρες έχουν περισσότερες πιθανότητες να επικεντρώσουν έναν εφιάλτη στη βία και τη σωματική επιθετικότητα, ενώ οι γυναίκες να εστιάσουν στη συναισθηματική σύγκρουση σε μια σχέση.
Ένα όνειρο δεν είναι παράξενο, μέχρι να το αποκαλέσεις «παράξενο»
«Όταν βλέπεις ένα όνειρο, όσο «παράξενο» και να είναι- για παράδειγμα, παίζεις πόκερ με τον Μπραντ Πιτ και μετά σου κάνει πρόταση γάμου – δεν είναι περίεργο» λέει ο Νάιμαν. «Μόνο όταν ξυπνήσεις και επιστρέψεις στον πραγματικό κόσμο που το όνειρο σου φαίνεται παράξενο. Συγκρίνοντας τις δύο καταστάσεις, είναι σαν να συγκρίνεις τις διατροφικές συνήθειες δύο τελείως διαφορετικών πολιτισμών. Πρέπει να διαφοροποιούμε την ερμηνεία των ονείρων από τον αληθινό κόσμο». Κοινώς, καλύτερα να πετάξουμε τους ονειροκρίτες.
Μπορεί να πεθάνεις στο όνειρό σου – και να ζήσεις για να πεις την ιστορία
Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων πιστεύουν το δημοφιλή μύθο που λέει ότι αν πεθάνεις στο όνειρό σου, σημαίνει ότι είσαι… νεκρός, όμως ο Νάιμαν υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει καμία αλήθεια σ’ αυτό. Μάλιστα, ενθαρρύνει την «εξερεύνηση» και προτείνει, «αν έχετε ποτέ την ευκαιρία να πεθάνετε σε ένα όνειρο, κάντε το!».
Έντομα και ψάρια δεν έχουν ύπνο REM
Παρά το γεγονός ότι ορισμένα όνειρα συμβαίνουν εκτός του ύπνου REM, ο εντοπισμός της ταχείας κίνησης των ματιών σε άλλα είδη είναι περίπου σαν να μαντεύουμε αν αυτά τα πλάσματα ονειρεύονται, σύμφωνα με ερευνητές του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Αλλά όλα τα θηλαστικά, τα ερπετά και κάποια πουλιά έχουν ύπνο REM και ως εκ τούτου, μπορεί να ονειρεύονται, σύμφωνα με το Popular Science.
