Η λέξη κουραμπιές είναι δάνειο από το τουρκικό Kurabiye, που προέρχεται από τα αραβικά. Όπως θα περιμέναμε, παρόμοια γλυκίσματα με παρεμφερή ονόματα βρίσκουμε όχι μόνο στα τούρκικα, αλλά και σε άλλες γλώσσες της περιοχής, σαν το αζέρικο ghorabiye.
Σαν χριστουγεννιάτικο έθιμο, ο κουραμπιές είναι πολλά χρόνια μαζί μας -περισσότερα από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, και μάλλον περισσότερα από τα μελομακάρονα, αν κρίνω από το γεγονός ότι στις χριστουγεννιάτικες διαφημίσεις που βρίσκουμε σε παλιές εφημερίδες των αρχών του 20ού αιώνα γίνεται αναφορά μόνο σε κουραμπιέδες και σε βασιλόπιτες, όχι όμως και σε μελομακάρονα.
Η παλιότερη μνεία της λέξης κουραμπιές που έχουμε βρει είναι στο διήγημα του Εμμ. Ροΐδη «Ιστορία μιας γάτας», όπου ο συγγραφέας αναπολεί την παιδική του ηλικία και λέει ότι «Όταν μ’ εκούραζεν η ανάγνωσις ή μάλλον η έντασις της συγκινήσεως, συνεπαίζαμεν με την Σεμίραν ή εμοιράζαμεν αδελφικώς κουραμπιέν, τσουρέκι, χριστόψωμον ή άλλο φιλοδώρημα της καλής μου κηδεμόνος. »Αναφορά σε κουραμπιέδες υπάρχει και σε διήγημα του Παπαδιαμάντη.
Απεναντίας, η λέξη δεν υπάρχει στο λεξικό του Βυζάντιου (μέσα 19ου αιώνα) ή σε κάποια παλιότερα
Από πού κρατάει η σκούφια τους
Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Περσία τον 7ο αιώνα, λίγο αφότου η χρήση της ζάχαρης έγινε σχετικά κοινή στην περιοχή. Στην ουσία πρόκειται για ένα στρογγυλό μπισκότο βουτύρου με κομμάτια αμύγδαλου μέσα και εξωτερικά επικαλυμμένο με ζάχαρη άχνη.
Και ενώ υπάρχουν πολλές συνταγές για κουραμπιέδες με διάφορα συστατικά όπως ροδόνερο, ανθόνερο, βανίλια, λικέρ πικραμύγδαλου κ.α., το κύριο συστατικό τους, που θα καθορίσει κατά κάποιον τρόπο και την επιτυχία τους, τόσο ως προς την υφή τους, όσο και ως προς την γεύση τους, είναι φυσικά το βούτυρο.
Ο παραδοσιακός τρόπος παρασκευής κουραμπιέδων είναι με πρόβειο ή κατσικίσιο βούτυρο, δίνοντας μια πιο έντονη, αλλά, ωστόσο χαρακτηριστική γεύση.
Τώρα, η άλλη σημασία του κουραμπιέ, που δεν είναι και τόσο γνωστή στις μέρες μας, αυτή του άκαπνου στρατιώτη, ή του δειλού, καθιερώθηκε στις αρχές του εικοστού αιώνα, στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Κουραμπιέδες ήταν οι στρατιώτες των μετόπισθεν, που δεν έπαιρναν μέρος στις μάχες.
Συνώνυμη έκφραση ήταν και οι “σοκολατένιοι στρατιώτες”, καθώς και τα γνωστά μας “βουτυρόπαιδα”. Τώρα γιατί η πολεμική θητεία και η ανδρεία, ή μάλλον η έλλειψή τους, συνδέθηκαν με τα αθώα και νόστιμα γλυκά, μου είναι δύσκολο να το καταλάβουμε.
Όταν ο κουραμπιές «ήρθε» στην Ελλάδα
Μια παράδοση που ήρθε στην Ελλάδα από τη Μικρά Ασία Λέγεται, λοιπόν, πως η πιθανότερη εκδοχή για την άφιξη του κουραμπιέ στη χώρα μας, καθώς και άλλων δημοφιλών συνταγών, είναι πως έφτασαν εδώ μαζί με όλες τις αποσκευές των προσφύγων από τη Μικρά Ασία, και πιο συγκεκριμένα τη Σμύρνη.
Η παράδοση έγινε ιδιαιτέρως δημοφιλές έθιμο για όλη την Ελλάδα κυρίως για την περίοδο των Χριστουγέννων. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποια χωριά στην Αιτωλοακαρνανία που ετοιμάζουν κουραμπιέδες και σε άλλες στιγμές χαράς στο σπίτι, όπως ένας γάμος ή μια βάφτιση, κι αυτό γιατί το λευκό τους χρώμα συμβολίζει την ευχή για ευδαιμονία. Δείτε τη συνταγή για παραδοσιακούς κουραμπιέδες με φρέσκο βούτυρο.
