Ο Αύγουστος για τον Ελληνισμό είναι ο μήνας της Παναγίας, καθώς θυμάται και τιμά την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Η γιορτή της Παναγίας, θεωρείται από τις κορυφαίες της Χριστιανοσύνης, ενώ η προετοιμασία των πιστών, που αρχίζει από την 1η Αυγούστου με τη νηστεία, διαρκεί 15 ολόκληρες ημέρες, μέχρι τον ευλογημένο Δεκαπενταύγουστο. Σε ολόκληρη την Ελλάδα τιμάται με τον δυνατόν καλύτερο η μνήμη της Θεομήτορος και η μετάστασή της από την γη στον ουρανό. Η μεγάλη αυτή θρησκευτική γιορτή δίνει την ευκαιρία σε όλους να βγουν στην ύπαιθρο, στα ξωκλήσια και στις εκκλησιές.
Δεκάδες εκκλησίες γιορτάζουν και στην Επαρχία Κισάμου, καθώς σχεδόν σε κάθε χωριό της υπάρχει και μια εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Αναμφίβολα δεσπόζουν τα πανηγύρια στις Μονές Χρυσοσκαλίτισσας και της Γωνιάς Κολυμπαρίου, ενώ ξεχωρίζουν ακόμα αυτά που λαμβάνουν χώρα στο Σηρικάρι, στην Πολυρρήνια, στην Κερά, στις Λουσακιές, στην Τύλιφο Γραμπούσας, στη Σπηλιά Κολυμπαρίου και στο Βουλγάρω.
Χρυσοσκαλίτισσα
Το ξακουστό μοναστήρι με το λαμπρό πανηγύρι, το οποίο συγκεντρώνει πιστούς απ’ όλο το Νομό Χανίων και κυρίως από τις Επαρχίες Κισάμου και Σελίνου.
Κτισμένο σ’ ένα βράχο πάνω από τη θάλασσα, το μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας σχετίζεται με θρύλους και παραδόσεις. Η πιο γνωστή παράδοση μιλά για το «χρυσό» σκαλοπάτι. Είναι ένα από τα ενενήντα τα οποία οδηγούν στην κορυφή του βράχου, αλλά δεν το βλέπουν οι αμαρτωλοί. Στη θέση της σημερινής Μονής υπήρχε παλιότερα η κοινοβιακή μονή του Αγίου Νικολάου.
Δεν είναι γνωστό αυτό το μοναστήρι πότε και πως ερημώθηκε και πότε έγινε η σημερινή Μονή η οποία αφιερώθηκε στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Για τα θαύματα της Παναγίας γίνονται πολλές αναφορές. Μια μάλιστα λέει πως από την κορφή του βράχου που είναι κτισμένο το μοναστήρι κάποτε έπεσε ένα παιδάκι. Όλοι πίστεψαν πως είχε σκοτωθεί από τόσο ύψος. Κατέβηκαν κάτω και το βρήκαν να παίζει στη λιγοστή αμμουδιά. Σκάλιζε την άμμο…
Το 1824, όταν οι Τούρκοι έσφαξαν τα γυναικόπαιδα που είχαν καταφύγει στο γειτονικό Λαφονήσι, πήγαν να λεηλατήσουν και το Μοναστήρι της Χρυσοσκαλίτισσας αλλά οι μέλισσες που είχαν κάνει τις κυψέλες τους σε σχισμές των βράχων, τους επιτέθηκαν και δεν τους άφησαν να πλησιάσουν.
Το εικόνισμα της Κοίμησης που είναι και σήμερα προσκυνητάρι, λέγεται ότι έχει εικονογραφηθεί περισσότερο από χίλια χρόνια…
Το 1900 η Μονή διαλύθηκε κα η περιουσία της πουλήθηκε. Η διατήρησή της οφείλεται στους πιστούς της ευρύτερης περιοχής, αλλά και στην αυτοθυσία των καλογέρων και καλογραιών που κατά καιρούς την κρατούν στη ζωή.
Γωνιά Κολυμπαρίου
Σπουδαία Σταυροπηγιακή Μονή, η Γωνιά στο Κολυμπάρι Κισάμου σε θαυμάσια τοποθεσία, ακριβώς στη δυτική «γωνία» του κόλπου των Χανίων, από την οποία παίρνει το όνομά της. Κτίσθηκε το 1618 και τιμάται στο όνομα της Θεοτόκου της Οδηγήτριας,
Η παλιά πλούσια βιβλιοθήκη της κάηκε το 1866 από τους Τούρκους. Διασώθηκαν λίγα βιβλία και ανάμεσα σ’ αυτά και παλιά χειρόγραφα: ο κώδικας του κτήτορα Βλάσιου το 1665, ο κώδικας του Δημητρίου Σουρούμη του 17ου αιώνα και άλλοι. Στη Μονή υπάρχει σπουδαία συλλογή μεταβυζαντινών εικόνων, μνημείων εξαίρετης Κρητικής Τέχνης.
Ακόμη, το θησαυροφυλάκιο του Μοναστηριού έχει λείψανα του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Τρύφωνος, του Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Προκοπίου και της Αγάθης.
Ήταν το πρώτο σημείο που δέχτηκε την εισβολή των Τούρκων στις 13 Ιουνίου 1645. Τότε οι κατακτητές έκαψαν τη Μονή και όσοι καλόγεροι γλίτωσαν, έφυγαν. Το 1651 γύρισαν μερικοί και ανοικοδόμησαν ότι μπόρεσαν. Στην επανάσταση του 1821 η Μονή χρησιμοποιήθηκε από τους επαναστάτες ως νοσοκομείο, ενώ έντονη ήταν η συμμετοχή της σε όλους τους αγώνες για την απελευθέρωση της Κρήτης.
