Τριάντα οκτώ χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την πρώτη νίκη του ΠΑΣΟΚ σε εθνικές εκλογές. Τότε, στις 18 Οκτωβρίου 1981, έκλεισε ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ελληνική πολιτική ιστορία και ταυτόχρονα άνοιξε ένα νέο.
Ο Ανδρέας Παπανδρέου επούλωσε οριστικά τα τραύματα του Εμφυλίου, άνοιξε τους διεθνείς ορίζοντες της χώρας και πραγματοποίησε αρκετά από εκείνα που είχε υποσχεθεί προεκλογικά αναφερόμενος στη «μεγάλη αλλαγή».
Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά το ιστορικό «στις 18 σοσιαλισμός», το μείζον ερώτημα που θα μπορούσε να τεθεί είναι το εξής: Πόσο άλλαξε τελικά η χώρα σε αυτά τα 38 χρόνια; Και ποια μπορεί να είναι η αποτίμηση της προσφοράς του ΠΑΣΟΚ στην «Ελλάδα της ΟΝΕ» αλλά και στην «Ελλάδα των μνημονίων»;
Οι εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981
Στις εκλογές που είχαν διεξαχθεί στις 18 Οκτωβρίου 1981 το ΠΑΣΟΚ είχε θριαμβεύσει με ποσοστό 48,07% (172 έδρες στο κοινοβούλιο). Η μέχρι τότε κυβερνητική παράταξη, η ΝΔ, είχε περιοριστεί στο 35,87% των ψήφων (115 έδρες), ενώ το ΚΚΕ είχε συγκεντρώσει ποσοστό 10,93% (13 έδρες). Τα υπόλοιπα κόμματα που είχαν λάβει μέρος στις εθνικές εκλογές του 1981 δεν είχαν καταφέρει να εκλέξουν βουλευτή.
Κάνοντας χρήση συνθημάτων όπως «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες» και «Εδώ και τώρα αλλαγή», ο Ανδρέας Παπανδρέου, επιβεβαιώνοντας τα προγνωστικά και εκφράζοντας μοναδικά τους πόθους και τις προσδοκίες ενός μεγάλου, πλειοψηφικού τότε, τμήματος του ελληνικού λαού, κατάφερε να ανέλθει στον πρωθυπουργικό θώκο και να παραμείνει σε αυτόν έως το καλοκαίρι του 1989, όταν ηττήθηκε από τη ΝΔ του μεγάλου αντιπάλου του, Κωνσταντίνου Μητσοτάκη.
Το διάγγελμα του νικητή
Σε διάγγελμά του προς τον ελληνικό λαό, που μεταδόθηκε τα ξημερώματα της 19ης Οκτωβρίου, ο θριαμβευτής των εκλογών της 18ης Οκτωβρίου 1981 είχε τονίσει μεταξύ άλλων τα εξής:
«Δεν πρόκειται με κανέναν τρόπο, όπως το είχαμε τονίσει και στο παρελθόν, να οδηγήσουμε την χώρα σε οποιαδήποτε περιπέτεια. Στόχος μας, πολιτική μας, είναι η ευημερία του λαού. Είναι η εθνική υπερηφάνεια και η κοινωνική δικαιοσύνη. Είμαστε αποφασισμένοι να εκτελέσουμε το πρόγραμμά μας κατά γράμμα, γιατί μας δώσατε αυτό που ζητούσαμε. Μας δώσατε ισχυρή, αυτοδύναμη πλειοψηφία στην Βουλή των Ελλήνων, ώστε να μπορέσουμε δίχως δισταγμούς και δίχως αναστολές, να προχωρήσουμε στην πραγμάτωση της Αλλαγής. Και σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου γιατί μας δώσατε αυτήν την ευκαιρία. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι θα μείνουμε στις επάλξεις αυτού του αγώνα για την Νέα Ελλάδα, που όλοι προσδοκούμε. Μιαν Ελλάδα που θα ανήκει στον λαό της, μιαν Ελλάδα που θα την διαφεντεύει ο λαός της.
»Απόψε γιορτάζουμε την νίκη. Πρώτα απ’ όλα των δημοκρατικών θεσμών, που καταξιώθηκαν στις 18 του Οκτώβρη του 1981. Γιορτάζουμε την νίκη της Αλλαγής. Και θα ‘θελα να σας παρακαλέσω, μέσα στην γιορτή σας και στην χαρά σας, να μην ξεχάσετε πως το ΠΑΣΟΚ είναι κυβέρνηση όλων των Ελλήνων, πως το ΠΑΣΟΚ ζητά τώρα από τον λαό μας συμφιλίωση. Λήθη στο παρελθόν: όλοι μαζί εμπρός για το μεγάλο, αξιόλογο έργο της οικοδόμησης της Νέας Ελλάδας.
»Γεια σας, ευχαριστώ, και να ξέρετε πως θα τιμήσω το μεγάλο συμβόλαιο τιμής, που συνήψα τόσα χρόνια μαζί σας».
Η δήλωση του ηττημένου
Από τη δική του πλευρά, ο μεγάλος ηττημένος των εκλογών, ο Γεώργιος Ράλλης, εν μέσω των πανηγυρισμών των οπαδών του ΠΑΣΟΚ, είχε δηλώσει με νόημα: «Ελπίζω οι Έλληνες να μην μετανοήσουν στο μέλλον για την σημερινή τους επιλογή».
