Στη δημοσιότητα δόθηκαν τα αποτελέσματα έρευνας της εταιρείας Π.ΔΑΝΟΣ-Ε.ΕΜΕΛΑΚΗΣ ΕΠΕ για την Κτηματαγορά της Κρήτης το 1ο εξάμηνο του 2019.
Στοιχεία που αφορούν τις τιμές που έχουν διαμορφωθεί στην αγορά κατοικιών στα Χανιά, το Ρέθυμνο, το Ηράκλειο και το Λασίθι, την αγορά γραφειακών χώρων και κασταστημάτων ανά νομό αλλά και το επίπεδο του τουρισμού και των τουριστικών επενδύσεων στο νησί, σκιαγραφούν την πραγματικότητα και τις δυνατότητες της οικονομίας της Κρήτης.
Δείτε τα αποτελέσματα της έρευνας της Π.ΔΑΝΟΣ-Ε.ΕΜΕΛΑΚΗΣ ΕΠΕ ανά τομέα και νομό
Αγορά κατοικιών
Ο όγκος και οι αξίες (αγοραία και μισθωτική) παρουσιάζουν αυξητική τάση σε όλες τις περιοχές, κεντρικές και μη, για κατοικίες όλων των μεγεθών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ζητούμενες τιμές κινήθηκαν αυξητικά σε σχέση με το 2018 σε ποσοστό περίπου 10% σε κεντρικές περιοχές, ενώ η πτωτική διαπραγμάτευση κινείται πλέον σε ποσοστά του 5%.
Όσον αφορά στον τομέα της εξοχικής κατοικίας, καταγράφονται σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες, δεδομένης της πτώσης των τιμών κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Ο αριθμός των απούλητων εξοχικών κατοικιών στην Κρήτη μειώνεται σταδιακά, λόγω αύξησης του ενδιαφέροντος από ξένους ή εγχώριους επενδυτές, αλλά και της παύσης της οικοδομικής δραστηριότητας. Ταυτόχρονα, οι τιμές πώλησης έχουν παραμείνει σταθερές σε σχέση με το 2018.
Στα Χανιά, στην περιοχή του κέντρου, η πλειοψηφία των κατοικιών είναι τουλάχιστον 30-40ετίας και το εύρος τιμών κυμαίνεται στα 750-1.300 €/τμ, ανάλογα με τη θέση, την ηλικία και τη συντήρηση, ενώ οι τιμές πώλησης για νεόδμητα ακίνητα κυμαίνονται στα 2.000-2.500€/τμ. Οι τιμές πώλησης για νέες συμβατικές κατασκευές σε δημοφιλείς οικιστικές περιοχές κοντά στο κέντρο της πόλης, κυμαίνονται στα 1.900-2.300 €/τμ στη Χαλέπα, στα 1.900-2.200€/τμ στη Νέα Χώρα και στα 1.800-2.100 €/τμ στα Λενταριανά και την Αμπεριά. Όσον αφορά στις τιμές μίσθωσης, λόγω του φαινομένου της βραχυχρόνιας μίσθωσης υπάρχει μεγάλη έλλειψη και παρουσιάζουν ανοδική πορεία σε σχέση με το 2018.
Στο Ηράκλειο, στην περιοχή του κέντρου, η πλειοψηφία των κατοικιών είναι άνω της 25ετίας, με τις τιμές πώλησης να κυμαίνονται στα 800-1.200 €/τμ, ανάλογα με τη συντήρηση και τη δυνατότητα στάθμευσης. Οι τιμές των νεόδμητων διαμερισμάτων σε δημοφιλείς περιοχές περιμετρικά του κέντρου, όπως η Ανάληψη, ο Μασταμπάς και ο Θέρισσος, καθώς και στο προάστιο του Αγίου Ιωάννη κυμαίνονται στα 1.800-2.200 €/τμ. Στις υπόλοιπες επεκτάσεις (Δειλινά, Κορώνη Μαγαρά, Μεσαμπελιές, Πατέλες, Πόρος, Κατσαμπάς, Μπεντεβή), οι τιμές πώλησης κυμαίνονται στα 1.700-2.100 €/τμ. Οι τιμές μίσθωσης παρέμειναν σχεδόν σταθερές και κυμαίνονται στα 4-6 €/τμ, με τις μεγαλύτερες τιμές να αφορούν στο κέντρο και τα δημοφιλή προάστια, όπως ο Άγιος Ιωάννης.
Στο Ρέθυμνο, η πλειοψηφία των κατοικιών στην περιοχή της Παλιάς Πόλης είναι κτίρια μεγάλης παλαιότητας, με το εύρος τιμών πώλησης να κυμαίνεται στα 1.050-1.400€/τμ και όταν είναι ανακαινισμένες από 2.000€ και πάνω ανάλογα με τη θέση, την προβολή και τη θέα τους. Οι τιμές πώλησης για νέες συμβατικές κατοικίες σε περιοχές κοντά στο κέντρο, όπως η Καλλιθέα, ο Μασταμπάς και ο Κουμπές, κυμαίνονται στα 1.600-2.000€/τμ ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ιδιοκτησίας, όπως η προβολή, ο όροφος, η θέα και το μέγεθος. Τα μισθώματα παρουσιάζουν αύξηση σε σχέση με το 2018, λόγω της μειωμένης προσφοράς ακινήτων για μακροχρόνια μίσθωση.
Τέλος, στο Λασίθι, στις πόλεις του Αγίου Νικολάου, της Ιεράπετρας και της Σητείας, οι μεγαλύτερες τιμές πώλησης εντοπίζονται στην παραθαλάσσια ζώνη, καθώς και στις νέες επεκτάσεις, λόγω της ύπαρξης κατασκευών μικρής ηλικίας, ενώ οι τιμές πώλησης στα παλαιά τμήματα των πόλεων είναι ελαφρώς μικρότερες. Όσον αφορά στις τιμές μίσθωσης, αυτές παρέμειναν σταθερές σε σχέση με το 2018.
Αγορά γραφείων
Η αγορά των γραφειακών χώρων στην Κρήτη παρουσίασε ανοδική πορεία το 1ο εξάμηνο του 2019, όπως και σε σχέση με το 2018, η αγορά κινήθηκε ανοδικά σε ποσοστό περίπου 5-10%. Παρόλο το γεγονός ότι οι ζητούμενες τιμές κυμαίνονται σε υψηλά επίπεδα, η διαπραγμάτευση εξακολουθεί να είναι έντονη και καταλήγει συνήθως σε απομειώσεις 5-10%. Οι αποδόσεις των γραφείων υψηλών προδιαγραφών βρίσκονται πλέον σε επίπεδα 6% και 7% αντίστοιχα, ενώ εκτιμάται ότι πλέον η διαθεσιμότητα κενών χώρων υψηλών προδιαγραφών είναι μικρότερη του 5% και το επενδυτικό ενδιαφέρον συνεχώς αυξανόμενο.
Στα Χανιά, τα μισθώματα στην πλατεία Δικαστηρίων είναι υψηλότερα συγκριτικά με το κέντρο της πόλης και κυμαίνονται στα 6-8 €/τ.μ., λόγω της ύπαρξης του κτιρίου της Περιφερειακής Ενότητας και των Δικαστηρίων, ενώ οι υψηλότερες αγοραίες αξίες εντοπίζονται στο κέντρο της πόλης και συγκεκριμένα στην Πλατεία 1866 και τις οδούς Χατζημιχάλη Γιάνναρη και Σκαλίδη, όπου κυμαίνονται από 1300€-1800€/τ.μ.
Στο Ηράκλειο, η πλειοψηφία των γραφειακών χώρων συγκεντρώνεται στο κέντρο της πόλης (οδοί Ζωγράφου, Δαιδάλου, Δημοκρατίας, Δικαιοσύνης, Έβανς, 25ης Αυγούστου, Καλοκαιρινού, Αβέρωφ, 1821, Πλατεία Λιονταριών),όπου ελεύθεροι επαγγελματίες και εταιρείες ενδιαφέρονται για γραφεία κοντά σε δημόσιες υπηρεσίες με τις τιμές μίσθωσης να κυμαίνονται από 6-11 €/τ.μ.. Αντιθέτως, η ζήτηση για γραφειακούς χώρους που βρίσκονται εκτός των κεντρικών οδών και στα προάστια της πόλης είναι σχεδόν μηδενική. Οι τιμές πώλησης των γραφείων κυμαίνονται από 700- 2700 €/τ.μ. αναλόγως της παλαιότητας.
Στο Ρέθυμνο, η βασική αγορά γραφείων συγκεντρώνεται στο εμπορικό κέντρο της πόλης, την Παλιά Πόλη και την Πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου, ενώ νέοι γραφειακοί χώροι (10ετίας) εντοπίζονται στις βασικές οδούς εισόδου στο κέντρο της πόλης, όπως οι Λεωφόροι Ηγουμένου Γαβριήλ (δυτική είσοδος) και Πορτάλιου (ανατολική είσοδος). Οι τιμές πώλησης τους κυμαίνονται από 1100- 2100 €/τ.μ. αναλόγως παλαιότητας, ενώ μίσθωσης από 6-10 €/τ.μ.
Τέλος, στο Λασίθι, λόγω του μικρού σχετικά μεγέθους των πόλεων, οι γραφειακοί χώροι συγκεντρώνονται σχεδόν αποκλειστικά γύρω από την πλατεία κάθε πόλης. Οι τιμές πώλησης τους κυμαίνονται από 700-1500 €/τ.μ. αναλόγως παλαιότητας, ενώ μίσθωσης από 3-7 €/τ.μ.
Αγορά καταστημάτων
Στα Χανιά, το μεγαλύτερο μισθωτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στο Παλιό Λιμάνι, με τα μισθώματα να κυμαίνονται στα 25-40 €/τμ, ενώ σε ειδικές περιπτώσεις μικρών καταστημάτων μπορεί να φτάσει και τα 50€/ τ.μ., ενώ οι οδοί με τη μεγαλύτερη εμπορικότητα εξακολουθούν να είναι η Χάληδων, η Χατζημιχάλη Γιάνναρη και το ανατολικό τμήμα της Σκαλίδη, όπου τα μισθώματα κυμαίνονται στα 35-45 €/τμ. Σε αυτές έρχεται να προστεθεί και η Τζανακάκη μέχρι το σημείο του Κήπου, όπου η ζήτηση εκτοξεύθηκε, λόγω της μη ύπαρξης χώρων στα υπόλοιπα βασικά σημεία.
Στο Ηράκλειο, το μισθωτικό ενδιαφέρον εντοπίζεται κυρίως στα καταστήματα εντός των τειχών. Οι οδοί με την μεγαλύτερη εμπορικότητα παραμένουν η Δαιδάλου, η 1866 και η πλατεία Λιονταριών, με τα μισθώματα να κυμαίνονται στα 25-50 €/τμ, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν διαθέσιμα καταστήματα στη Δαιδάλου αφού η ζήτηση είναι ανεξέλεγκτη και η προσφορά καταστημάτων είναι σχεδόν μηδενική, ενώ λιγοστά διαθέσιμα καταστήματα υπάρχουν στην 1866 και αυτά λόγω των ιδιαίτερα υψηλά ζητούμενων μισθωμάτων.
Στο Ρέθυμνο, τα μηνιαία μισθώματα κυμαίνονται στα 15-30 €/τμ στην οδό Αρκαδίου (με τις μεγαλύτερες τιμές να αφορούν στο βόρειο τμήμα της οδού) και στα 10-15 €/τμ στις δευτερεύουσες οδούς (Γερακάρη, Εθνικής Αντιστάσεως) της Παλιάς Πόλης.
Τέλος, στο Λασίθι, η εμπορική δραστηριότητα συγκεντρώνεται κυρίως στην παραλιακή ζώνη και στο κέντρο των πόλεων, ενώ η σχετικά μικρή προσφορά ακινήτων έχει ως συνέπεια τις αρκετά υψηλές μισθωτικές και αγοραίες αξίες σε αρκετές περιπτώσεις.
Τουριστικές Επενδύσεις
Επενδυτικός οργασμός παρατηρείται τα δύο τελευταία χρόνια στην Κρήτη. Σύμφωνα με στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), στη μεγαλόνησο προστέθηκαν 11 νέες πεντάστερες ξενοδοχειακές μονάδες και 33 τεσσάρων αστέρων.
Μεταξύ άλλων ετοιμάζεται να λειτουργήσει το 2020 υπό τη διεύθυνση της Chnaris Hotel Management το πεντάστερο GaliniPalace στο Κολυμπάρι Χανίων.
Επίσης, τέσσερα νέα επενδυτικά έργα συνολικού προϋπολογισμού 333.872.600 ευρώ εγκρίθηκαν χθες από την Διυπουργική Επιτροπή Στρατηγικών Επενδύσεων, που συνεδρίασε υπό την προεδρία του αντιπροέδρου της κυβέρνησης και υπουργού Οικονομίας, Γιάννη Δραγασάκη. Μεταξύ των 4 βρίσκεται το επενδυτικό έργο «CAPETHOLOSLUXURYRESORT(Σύνθετο Κέντρο Τουρισμού – Παραθερισμού στην περιοχή Θόλος Καβουσίου, στο Λασίθι)» της Ανώνυμης Εταιρείας Τουριστικών Επιχειρήσεων –Τ.Ε.Α.Β. Α.Ε με το διακριτικό τίτλο «MarisHotelsS.A.» συνολικού κόστους 149,6 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ένα επενδυτικό σχέδιο που περιλαμβάνει την κατασκευή ενός παραθεριστικού-τουριστικού χωριού, ενός σύνθετου τουριστικού καταλύματος και 2 ξενοδοχειακές μονάδες, ενώ αναμένεται να δημιουργήσει τουλάχιστον 216 θέσεις πλήρους και εποχικής εργασίας.
Σύμφωνα με τον Ζαχαρία Χνάρη, σύμβουλο ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, το GaliniPalace που ανοίγει την επόμενη σεζόν στο Κολυμπάρι, θα έχει 200 δωμάτια και συνολικά 450 κλίνες. Πρόκειται για μια επένδυση ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ.
Το «πράσινο φως» για τη χωροθέτηση της μαρίνας στην Ελούντα της Κρήτης, που αποτελεί τμήμα της επένδυσης Elounda Hills, της ρωσικής εταιρείας Mirum, προϋπολογισμού 409 εκατ. ευρώ, άναψε το διοικητικό συμβούλιο του Δήμου Αγίου Νικολάου σε πρόσφατη συνεδρίασή του. Όπως αναφέρθηκε κατά τη συνεδρίαση, ο τουριστικός λιμένας, που θα βρίσκεται στα Πλευρά έχει το ανάλογο μέγεθος με ίδιους εγκεκριμένους τουριστικούς λιμένες στην περιοχή, προβλέποντας αριθμό μονίμων θέσεων 64 σκαφών. Το τουριστικό παραθεριστικό χωριό Elounda Hills είχε εξασφαλίσει, λίγο πριν εκπνεύσει το 2018, θετική εισήγηση για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) στο πλαίσιο του Ειδικού Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικής Επένδυσης (ΕΣΧΑΣΕ). Το στοίχημα των επενδυτών της Mirum, που ελέγχει ο Ρώσος επιχειρηματίας Βιτάλι Μπορίσοφ, είναι το έργο να ξεκινήσει το 2020.
Η ανάπτυξη, σε τμήμα έκτασης 840 στρεμμάτων που έχει προέλθει από τη συνένωση επιμέρους ιδιοκτησιών, χωρίζεται σε έξι αυτοτελείς ενότητες (Τσιφλίκι, Ελληνικά, Κούνδουρος, Ακρωτήρι, Μικρό Βαθύ και Βαθύ) και αντιστοιχεί σε δομήσιμη επιφάνεια 130.000 τ.μ. Η Mirum Hellas σχεδιάζει να υλοποιήσει εκτός από ξενοδοχείο, πέντε αστέρων και 200 κλινών, και περισσότερες από 340 παραθεριστικές κατοικίες, οι οποίες θα βγουν στην αγορά σε τιμές από 250.000 ευρώ έως 2 εκατ. ευρώ.
Τουρισμός
Μειωμένη ήταν η τουριστική κίνηση στο πεντάμηνο Ιανουαρίου Μαΐου. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος ο αριθμός των τουριστών που επισκέφθηκε τη χώρα μας φέτος έφθασε τα 2,34 εκατομμύρια και ήταν μειωμένος κατά 2,6% σε σύγκριση με το αντίστοιχο πεντάμηνο του 2018.
Ωστόσο τα έσοδα από τον τουρισμό στο διάστημα αυτό κατέγραψαν αύξηση κατά 14,4% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2018 και διαμορφώθηκαν στα 2,889 δισ. ευρώ. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στην αύξηση κατά 5,5% των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών της ΕΕ-28, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 1,820 δισ. ευρώ και στην αύξηση των εισπράξεων από κατοίκους των χωρών εκτός της ΕΕ-28 κατά 36,1%, οι οποίες διαμορφώθηκαν στα 968 εκατ. ευρώ.
Αναλυτικότερα, οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της ζώνης του ευρώ αυξήθηκαν κατά 6,0% και διαμορφώθηκαν στα 1.230 εκατ. ευρώ, ενώ οι εισπράξεις από κατοίκους των χωρών της ΕΕ-28 εκτός της ζώνης του ευρώ παρουσίασαν άνοδο κατά 4,5% και διαμορφώθηκαν στα 590 εκατ. ευρώ.
Οι τουριστικοί παράγοντες θεωρούν ότι θα διορθωθεί η κατάσταση, λόγω του ότι ο Σεπτέμβρης και ο Οκτώβριος θα είναι καλοί και ποιοτικοί και πιθανόν να έρθουν και τουρίστες της τελευταίας στιγμής τον Ιούλιο και τον Αύγουστο φέρνοντας επιπλέον έσοδα στα ταμεία του τουρισμού. Συγκεκριμένα γίνεται μια πρόβλεψη για μείωση της τάξης του 5 με 6% της τουριστικής κίνησης.
Αεροδρόμια– Αφίξεις
Όσον αφορά ειδικότερα στην Κρήτη, οι προβλέψεις για τον τουρισμό ήταν αισιόδοξες και για το 2019, αλλά δεν επιβεβαιώθηκαν πλήρως αφού άνοιξαν οι αγορές της Τουρκίας και της Αιγύπτου. Σύμφωνα με τα στοιχεία διεθνών αφίξεων για το διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου του 2019, παρατηρείται μείωση των επιβατών στo αεροδρόμιο του Ηρακλείου και των Χανίων σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.
Κρουαζιέρα
Το ψυχολογικό όριο των 5 εκατ. αφίξεων επιβατών στα ελληνικά λιμάνια αναμένεται να ξεπεράσει φέτος η κρουαζιέρα στη χώρα μας, με την αύξηση να διαμορφώνεται στο 8%-9% σε σχέση με το 2018.
Χανιά
Σε παράγοντα που ενισχύει το τουριστικό προϊόν των Χανίων εξελίσσεται για την περιοχή η κρουαζιέρα που το 2019 αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική άνοδο.
Στο λιμάνι της Σούδας έχουν πραγματοποιηθεί ήδη, 20 τακτικές και 4 έκτακτες προσεγγίσεις κρουαζιερόπλοιων με τον αριθμό των επιβατών να είναι 29.027, χωρίς σε αυτούς να υπολογίζονται τα μέλη των πληρωμάτων των πλοίων.
Η εκτίμηση του λιμενικού Ταμείου Χανίων με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν και τα στοιχεία των ναυτικών πρακτόρων είναι ότι η χρονιά θα κλείσει με 134 τακτικές προσεγγίσεις πλοίων και οι επιβάτες θα φθάσουν στις 220 χιλιάδες.
Η αύξηση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και κυρίως με το 2018 είναι εντυπωσιακή δεδομένου ότι την χρονιά που πέρασε στα Χανιά καταγράφηκαν 90 αφίξεις πλοίων και 144 χιλιάδες επιβάτες.
Όσον αφορά στο Ηράκλειο, ο συνολικός αριθμός των προγραμματισμένων αφίξεων παρουσιάζεται αυξημένος το 2019 σε σχέση με την περυσινή περίοδο (201 κρουαζιερόπλοια έναντι 187 το 2018, αύξηση 7%).
Η εκτίμηση του Οργανισμού Λιμένα Ηρακλείου με βάση τα δεδομένα που υπάρχουν και τα στοιχεία των ναυτικών πρακτόρων είναι ότι η χρονιά θα κλείσει με 201 τακτικές προσεγγίσεις πλοίων και οι επιβάτες θα φθάσουν στις 337.885 χιλιάδες.
