Πάνδημη, παλλαϊκή και νεανική υποδοχή του Χριστού στα Ιεροσόλυμα, «ωσσανά τω Υιώ Δαυίδ»
Στο πρόσωπο του αναγνωρίζεται και γίνεται αποδεκτός ο ίδιος ο Θεός.
Η χαρά είναι μεγάλη και στη γη και στον ουρανό.
Ο Θεός ταπεινώνεται, ο άνθρωπος δοξάζεται.
Αυτό είναι η δόξα του Θεού.
Η υπαρανύψωση και η θέωση του ανθρώπου, πανηγύρι και γιορτή γης και ουρανού η Κυριακή των Βαΐων.
Η δόξα δεν κατακρατείται από τον Θεό για τον εαυτό του, την αντιπροσφέρει στον άνθρωπο ως «τα σα εκ των σων».
Γι’ αυτό ο άνθρωπος δοξάζεται και μάλιστα αληθινά και αιώνια.
Γιατί η δόξα του προέρχεται από το Θεό. Μεγάλη χαρά. Μεγάλο δώρο. Ευλογία Θεού και θ. αυτού έλεος. Τη δόξα του Θεού που ο άνθρωπος έχει στα χέρια του την Κυριακή των Βαϊων, την επόμενη μέρα την πετά στους σκύλους, «ύστερον μετά ξύλων συνέλαβον».
Ίσως και γι’ αυτό οι ακολουθίες των παθών τελούνται το εσπέρας για να μη βλέπουμε τα χάλια μας, το κατάντημά μας.
ΜΕΓΑΛΗ ΔΕΥΤΕΡΑ
Ο Ιακώβ ωδύρετο, του Ιωσήφ τη στέρηση: «Οδυρμός, πόνος, δοκιμασία του Ιακώβ που χάνει το παιδί του, αλλά που στη συμβολική του διάσταση ο πόνος του Ιακώβ γίνεται πανανθρώπινος και θεϊκός πόνος γης και ουρανού και βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή, στο ξεκίνημα των αγίων παθών.
«Ιδού ανεβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα…»
Ο ίδιος ο σαρκωμένος αιώνιος και παντοδύναμος λόγος του Θεού προσφέρεται «λύτρον αντί πολλών».
Ο Θεός θυσιάζεται, ο άνθρωπος λυτρώνεται. Ο Θεός χάνει, ο άνθρωπος κερδίζει.
ΜΕΓΑΛΗ ΤΡΙΤΗ
«…Μη μείνωμεν έξω νυμφώνος Χριστού».
Η μέρα είναι κρίσιμη. Οι ώρες και οι στιγμές της ημέρας είναι επίσης κρίσιμες. Για τούτο η ετοιμότητα και η εγρήγορση είναι αναγκαίες και επιτακτικές. Το ραντεβού είναι βέβαιο, αλλά χρονικά απροσδιόριστο. «Ουδείς οίδεν περί της ώρας, εκείνης…»
«Αγρυπνείτε και προσεύχεστε».
Παροτρύνει ο Άγιος Απόστολος Παύλος για να μην πέσουμε στον πειρασμό της ανευθυνότητας και του εφησυχασμού. Δεν αφήνουμε τίποτα στην τύχη του. Ελέγχουμε κυριαρχικά και λειτουργούμε αποφασιστικά, μέρα και νύχτα, χωρίς διακοπές, «αδιαλείπτως».
Ημών «κοιμωμένων» έρχεται ο νυμφίος με αποτέλεσμα να χάσουμε τη χαρά του γάμου, να χάνουμε τον ίδιο τον γάμο, να μένουμε έξω του νυμφώνος.
Ο υμνωδός της Εκκλησίας μας μας προτρέπει να αποφεύγουμε αυτό το λάθος, να είμαστε μέσα σε όλα, μέσα στον νυμφώνα.
Ναι στο γάμο του ανθρώπου με το Θεό. Ναι στη χαρά του ουρανού. Γιατί δεν έχουμε άλλο τρόπο αναβάθμισης της χαράς του κόσμου και του ανθρώπου.
ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΤΑΡΤΗ
«Εκ του βορβόρου των έργων μου ρύσαι μεν».
«Πράμα που φαίνεται κολαούζο δεν χρειάζεται».
Είμαστε βουτηγμένοι ως τον λαιμό μέσα στην αμαρτία, το δαιμονικό και το κακό.
«Υπέρ την πόρνην ανομήσας». Δεν τα καταφέραμε ως τώρα να ζήσουμε τη συγγνώμη σου, την επιείκειά σου, την στοργή σου και την αγάπη σου. «Δακρύων όμβρους ουδαμώς σοι προσήξα».
Πλήρης αναισθησία για την αμαρτητική μας κατάντια. Όμως ποτέ δεν είναι αργά. Σήμερα Μεγάλη Τετάρτη, λίγο μετά τη σύλληψη, τον σταυρό και το θάνατό σου Χριστέ μου, με την καρδιά μας σε παρακαλούμε: «Εκ του βορβόρου των έργων μου ρύσαι με». Και «καρδίαν καθαράν χτίσον εν εμοί ο Θεός και πνεύμα ευθές εγκαίνισον εν τοις εγκάτοις μου», επαναλαμβάνουμε μαζί με τον προφήτη και απαιτούμε να μας ακούσεις Κύριε.
Όπως άκουσες το ληστή πάνω στον σταυρό, όπως άκουσες τη Χανανέα και τον Τελώνη, όπως έκανες πάντοτε για τους αμαρτωλούς. Γι’ αυτό δεν ήρθες στον κόσμο; Να καλέσεις σε μετάνοια και να σώσεις τους αμαρτωλούς: «Ημάρτωμεν, ηδικήσαμεν, ηνομίσαμε ενώπιόν σου». Το αναγνωρίζουμε δημόσια. Δεν είμαστε άξιοι για να λεγόμαστε παιδιά σου, κάμε μας δούλους σου, όπως έκανες τον Άσωτο.
Ξέρουμε ότι δεν μας παρεξηγείς ό,τι και να κάνουμε, γιατί είσαι πατέρας και γι’ αυτό ο μόνος που μας καταλαβαίνει. Ευχαριστούμε για την αγάπη σου. Δώσε μας την αγάπη σου και σου υποσχόμαστε ότι θα τη λειτουργήσουμε, θα την αναμεταδίδουμε όπου χρειάζεται.
ΜΕΓΑΛΗ ΠΕΜΠΤΗ
«Και αδιόρθωτος έμεινεν Ιούδας ο δούλος και δόλιος». Η ημέρα είναι πλούσια σε δώρα και προσφορά. Είναι γενέθλια ημέρα της θείας ευχαριστίας, «τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν». Η θεία κοινωνία τροφοδοτεί, συγκινεί και στηρίζει την ανθρώπινη κοινωνία. Ο Θεός τα δίνει όλα την ημέρα αυτή. Όλα συγκλονίζονται και όλοι υποκλίνονται. Ακούουν «άρητα ρήματα» και βλέπουν «αθέατα πράγματα», ζουν και χαίρονται το θαύμα της «θέας του αθεάτου», όλοι εκτός από έναν, τον Ιούδα που παραμένει «δούλος και δόλιος». Απλώνει τα χέρια του και εισπράττει το τίμημα «του πλάσαντος τον άνθρωπο, την τιμή του τετιμημένου». Μένει αδιόρθωτος, φιλαργυρίαν νοσήσας…
Παζαρεύει «ανόμοις κριτές σε τον δίκαιον κριτήν και παραδίδωσιν» και πεθαίνει αμετανόητος.
Τον σκεπάζει η πλάκα της προδοσίας. Κρίμα τα τρία χρόνια που έμεινε μαζί με τον δάσκαλο και μεσσία και λυτρωτή.
Το ίδιο μπορεί να συμβαίνει και με μας. Να χάνουμε τον χρόνο μας στην εκκλησία και να πεθαίνουμε αμετανόητοι, σαν τον Ιούδα.
Δεν το ευχόμαστε για κανένα, όμως φοβόμαστε γιατί παίρνουμε εύκολα την κατηφόρα, ενώ τον δρόμο της μετάνοιας τον θεωρούμε δύσβατο και τον αποφεύγουμε.
Μπορεί ο δρόμος να είναι δύσκολος, είναι όμως ευχάριστος, γιατί έχει συντροφιά τον ίδιο τον Χριστό και τους Αγίους, με τους οποίους συμπορευόμαστε και συνανεβαίνουμε προς την Άνω Ιερουσαλήμ την ίδια τη βασιλεία του Θεού.
Η ίδια η μετάνοια κρύβει μέσα της όλη τη δύναμη του Θεού με αποτέλεσμα εν μετανοία να γινόμαστε παντοδύναμοι, εξουσιαστές του κακού, λειτουργοί των αγαθών του Θεού, μυσταγωγοί της θεϊκής επιφάνειας και ζωής.
Έχουμε την ευκαιρία όχι μόνο να συνανεβαίνουμε με αυτή την ιερή συντροφιά προς τη βασιλεία των ουρανών αλλά ταυτόχρονα μπορούμε να αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά όλες τις δυσκολίες της ζωής του παρόντος και όλες τις επιθέσεις του πονηρού.
Ένδεια, πείνα, ασθένεια, εγκατάλειψη, μοναξιά, ακόμα και τον θάνατο, τον έσχατο αυτό εχθρό του ανθρώπου. Γιατί και αυτός «νενέκρωται». «Εκ του βορβόρου των έργων ρύσαι με», είναι ισχυρός λόγος της σημερινής ημέρας της Μεγάλης Πέμπτης. «Ο Θεός ιλασθητι μοι τω αμαρτωλώ», είναι ο αιώνιος και διαχρονικός ευαγγελικός μετανοητικός λόγος ζωής και σωτηρίας, ζωής και κοινωνίας, ζωής και πολιτισμού, με λαμπρό παρόν και μέλλον.
Ίδια λαμπρινή εορτή χαράς και αγαλλίασης.
ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Δόξα τω Θεώ που και σήμερα Μεγάλη Παρασκευή για μια φορά ακόμα, τα καταφέραμε να σταυρώσουμε τον Χριστό και να επαληθεύσουμε τον συμπατριώτη μας Καζαντζάκη που βλέπει τον Χριστό να ξανασταυρώνεται.
Όμως με κάποιες ειδοποιές διαφορές, «Τω δι ‘ημάς σταυρωθέντα δεύτε πάντες υμνήσωμεν». Και «ει και σταυρόν υπομένεις συ υπάρχεις ο Υιός και Θεός ημών».
Και ο ποιητικός λόγος της εκκλησίας μας συνεχίζεται: «Εξηγόρασες ημάς εκ ταις κατάραις του νόμου τω τιμίω σου αίματι». Και «επήγασες αθανασίαν ανθρώποις».
Για τούτο ακόμα και σήμερα δεν κλαίμε, δεν γινόμαστε σκυθρωποί και περίλυποι, αυτά τα χαρίζουμε σε άλλους, που δεν έχουν την αναστάσιμη αίσθηση και εμπειρία. Εμείς σήμερα τραγουδούμε με κορυφαίο ηρωικό μεγάλο τραγούδι τα εγκώμια γύρω από τον επιτάφιο του Χριστού.
«Η ζωή εν τάφω κατατέθης Χριστέ». Η ζωή κατατίθεται δεν ενταφιάζεται στον τάφο. «Μη επ’ εποδύρου μήτερ καθωρόσα εν τάφω…». Αναστήσομαι γαρ και δοξασθήσωμαι και υψώσω εν δόξη τους εν πίστη και πόθω μεγαλύνοντας».
«Ο κενώσας τα μνημεία των νεκρών».
«Ο σταυρός σου Κύριε ζωή και ανάστασις».
Είναι όλα αυτά και συνολικά όλη η υμνολογική πληρότητα της ημέρας μηνύματα ελπίδας, αισιοδοξίας και ζωής και μάλιστα ζωής αναστάσιμης.
Εμείς ορθοδόξως χαιρόμαστε την ημέρα και τιμούμε εξίσου με τον σταυρό και τον τάφο του Χριστού καθώς και το πέρασμά του στον Άδη με το φιλανθρωπικό λυτρωτικό χαρακτήρα του για τους «απ’ αιώνος κεκοιμημένους».
Γι’ αυτό και μνημονεύουμε των νεκρών μας αυτή την ημέρα πάνω στον τάφο του Χριστού, γιατί ζούμε την ευκαιρία της μετάνοιας των προσφιλών μας νεκρών με την «εις Άδου κάθοδον του Χριστού».
Δεν πενθούμε λοιπόν και δεν μοιρολογούμαστε τη Μεγάλη Παρασκευή. Πενθούμε για τις αμαρτίες μας και αυτό το πένθος μας το ελαφρώνουμε με τη χαρά της εν Χριστώ σταύρωσης και θυσίας και προσφοράς και ζούμε αυτό που λένε χαρμολύπη.
Χαιρόμαστε που με τον σταυρό, τον θάνατο, την ταφή και την εις Άδου κάθοδο του Χριστού ζούμε τη λύτρωση και την απελευθέρωσή μας από την αμαρτία και τον ίδιο τον θάνατο. Ατενίζουμε με ιερό δέος τον Σταυρό του Χριστού. Τιμούμε την ταφή και προσδοκούμε την Ανάσταση. Δεν ζητούμε πολλά. Θέλουμε να ζήσουμε αναστάσιμα, λαμπρινά, ευλογημένα, διαχρονικά, με πρόοδο και ανάπτυξη και πολιτισμό». Με κοινωνική, πολιτική, οικονομική και θρησκευτική ελευθερία, χωρίς φανατισμούς, χωρίς διακρίσεις και διαχωρισμούς «εν ενί στόματι και μία καρδία».
ΜΕΓΑΛΟ ΣΑΒΒΑΤΟ
Τούτο το Σάββατο εστί το υπερευλογημένο, εν ω Χριστός αφυπνώσας, αναστήνεται τριήμερος.
Ο Χριστός στον τάφο. Ο Άδης νεκρώνεται. Οι απ’ αιώνος κεκοιμημένοι αναστήνονται και μαζί τους και όλες οι δυνάμεις των επ’ ουρανίων κραυγάζουν «ζωοδότα Χριστέ ο Θεός ημών δόξα σοι».
Το Σάββατο αυτό το μέγα είναι υπερευλογημένο γιατί ο Άδης βιάζεται, η εξουσία του χάνεται, οι νεκροί απελευθερώνονται και αναστήνονται.
«Πολλά μνημεία ηνεώχθη και πολλοί αναστάντες ενεμφανίσθηκαν πολλοίς…»
Από τη βασιλίδα των πόλεων, ο μεγάλος πατριάρχης Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τόλμησε αυτό το μεγάλο δημόσιο ερώτημα: «που σου θάνατε το κέντρο; Που σου Άδη το νίκος; Ανέστη Χριστός και νεκρός ουδείς επί μνήματος».
Ο Άδης ερημώνεται και ο έσχατος εχθρός του ανθρώπου ο θάνατος εξευτελίζεται. «Εισέλθετε πάλι πάντες εις την χαράν του Κυρίου», επιμένει και πάλι ο Άγιος Χρυσόστομος. Να μπούμε και να χαρούμε το πανηγύρι της ανάστασης του Χριστού ως δικό μας πανηγύρι, ως δική μας ανάσταση και αναστάσιμη ζωή.
Τούτο το Σάββατο το μέγα είναι υπερευλογημένο, γιατί στο βάθος της δικής του ανατολής υποφώσκει το ανέσπερον φως του αναστάντος που στο τέλος της ημέρας θα λάμψει πάνω μας σε όλο τον κόσμο και σε όλη την ανθρωπότητα.
«Ανάστα ο Θεός…», τραγουδούμε στην πρωινή λειτουργία του Μεγάλου Σαββάτου και χαιρόμαστε πριν την ώρα της την ανάσταση.
Αυτό που είναι που κάνει το Σάββατο αυτό το Μεγάλο, υπερευλογημένο και μαζί με το Σάββατο και τη ζωή και το πρόσωπό μας ολόλαμπρο, υπερευλογημένο, φωτεινό, φωτόμορφο, λαμπρινό, λαμπροφόρο.
Είμαστε όλοι έτοιμοι να ζήσουμε το Πάσχα. Τη χαρά του ουρανού και της γης, του Θεού και του ανθρώπου.
Δεν ζητούμε τίποτα το καθ’ υπερβολήν απαιτούμε το εφικτό και το αναγκαίο.
Ο κόσμος και οι άνθρωποι έχουν ανάγκη χαράς και αισιοδοξίας, ζωής με προοπτικές για το παρόν και το μέλλον.
Φτάνει πια η αβεβαιότητα, η ανασφάλειά μας για τη ζωή, για τα παιδιά, για την πατρίδα.
Φτάνει πια το άγχος και το στρες, με τα οποία υποφέρουμε όλοι μας με τις αλλεπάλληλες κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές.
Φτάνει πια η αστάθεια στην οικονομία, η αμφισβήτηση στην εργασία, η οδύνη της ανεργίας. Θέλουμε να κάνουμε Λαμπρή με πληρότητα ζωής και κοινωνίας, αξιοπρέπειας και ανθρωπιάς.
Φτάνουν πια τα συσσίτια που ευτελίζουν το πρόσωπο και περισσότερο φτάνει η αναζήτηση στους κάδους του καθημερινού φαγητού των εμπερίστατων αδελφών μας.
Είναι αναπάντεχο αυτό το κατάντημα.
Προσδοκούμε και επιμένουμε να εορτάσουμε το Πάσχα όχι μια μέρα, αλλά για όλες τις ημέρες της ζωής μας σε έτη πολλά και ευλογημένα.
*Kείμενο του αείμνηστου π. Στυλιανού Θεοδωρογλάκη που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Νέοι Ορίζοντες (2020).
