Άγνωστη Ελλάδα: Αφιέρωμα στις Καλάθενες Κισάμου

13 Ιουλίου 2019 13:05

Το ταξίδι μας σήμερα θα μας φέρει στην πανέμορφη δυτική Κρήτη. Κάτι παραπάνω από μιά ώρα δρόμο από τα Χανιά θα βρεθούμε σε έναν τόπο που ελάχιστοι το ξέρουν, και ακόμα πιο λίγοι ξέρουν την μοναδική ιστορία του. Αυτός ο πανέμορφος τόπος ονομάζεται Καλάθενες Κισάμου και οι κάτοικοι του μοναδικοί, με γνήσια κρητική καρδιά. Φιλόξενοι, αυτάρκεις, και γεμάτοι αγάπη για τον τόπο τους. Είχα την τύχη να βρεθώ πολλές φορές κοντά του αλλά πιο τυχερός αισθάνομαι που μια από τις καλύτερες μου φίλες η Έφη κατάγεται από εκεί και μεγάλη ευγνωμοσύνη για την μοναδική της οικογένεια που με έκαναν να αισθανθώ σαν δικό τους παιδί σε εποχές που λόγω συνθηκών ήμουν μόνος.

Οι Καλάθενες είναι ένα πανέμορφο και παραδοσιακό χωριό και απέχει 50 χιλιόμετρα από τα Χανιά. Βρίσκεται κτισμένο στα 280 μέτρα και έχει περίπου 300 κάτοικους. Οι κάτοικοι του ασχολούνται με την παραγωγή ελαιόλαδου, κρασιού, γαλακτοκομικών προϊόντων και με ξυλεία από κυπαρίσσι. Αποτελείται από τρεις γειτονίες το Πέρα χωριό , το Κάτω χωριό και το Πάνω χωριό. Στο χωριό εντοπίζεις ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και κοιτώντας στην ιστορία του μπορείς να βρεις αρκετά ενδιαφέροντα και άγνωστα στοιχεία. Αρχιτεκτονική. Όπως κάθε χωριό της Ελλάδας έτσι και εδώ οι εκκλησίες του χωριού παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρων. Ξεχωρίζει η εκκλησία της Παναγίας στο Πάνω χωριό, με αξιόλογες αγιογραφίες και γιορτάζει στις 15 Αυγούστου. Ιδιαίτερη και η πολύ παλαιά εκκλησία της Αγίας Ζώνης με τις πιο παλαιές αγιογραφίες ,στην περιοχή «Σόποτο». Γιορτάζει στις 31 Αυγούστου και τότε πραγματοποιείται το μεγάλο πανηγύρι του χωριού με μοναδική κρητική μουσική. Οι Καλάθενες έχουν μια μοναδική σχέση με την μουσική και έχουν γεννήσει πολλούς καλλιτέχνες της Κρητικής μουσικής, λαουτιέρηδες, βιολάτορες, τραγουδιστές και καταπληκτικούς χορευτές.

Ελάχιστοι όμως γνωρίζουν ότι στην αγκαλιά του χωριού υπάρχουν απομεινάρια από την ενετική εποχή. Εδώ θα συναντήσετε την Ροτόντα, που οι πληροφορίες λένε ότι πρόκειται για μια έπαυλη που πιθανών να χτίστηκε το 16^ο αιώνα. Πιστεύεται ότι το κτήριο θα το χρησιμοποιούσαν οι Ενετοί ως εξοχική κατοικία του Δόγη, του μεγάλου άρχοντα της Βενετίας. Όπως όμως φαίνεται από τα σχέδια του κτηρίου που διασώζονται δεν πρόλαβαν να την ολοκληρώσουν. Έχει κτιστεί με πρωτότυπο αρχιτεκτονικό ρυθμό και έχει κυκλικό σχήμα εξ ου και το όνομα ροτόντα. Αποτελείται από 115 πορτοπαράθυρα και πλέον στις μέρες μας είναι μισοκατεστραμμένη. Αξιόλογη είναι και η επίσκεψη στην Στρατώνα με την ωραία πύλη που ευτυχώς βρίσκεται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση. Στις Καλάθενες σώζεται και το αρχοντικό του Χρήστου Σγουρομάλλη, ενός από του πιο επιφανείς κάτοικους του χωριού . Τον 19o αιώνα οι Τούρκοι το μετέτρεψαν σε σεράι τους. Εδώ το 1825 επαναστάτες από την Γραμβούσα τιμώρησαν σκοτώνοντας 25 Τούρκους που είχαν προσβάλει την τιμή και την αξιοπρέπεια των κοριτσιών τους.

Αυτός ο όμορφος τόπος όμως έχει σημαντική θέση και στο πανθέων των Ηρώων. Καπεταναίους , οπλαρχηγούς , αγωνιστές κατά την Τουρκοκρατία. Ιδιαίτερη αναφορά στον Γεώργιο Εμμ. Καμπούρη – Σγουρομάλλη. Ήταν ο γενικός οπλαρχηγός Κισσάμου από το 1845 έως το 1874 και ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων. Ο Αρτέμης Γ. Λαινάκης, υπαρχηγός Κισσάμου αγωνιστής. Ο Αρτέμης Ιω. Κατσικανδαράκης πεντακοσίαρχος. Ο Εμμανουήλ Θ. Μπιάκης. Ο Εμμανουήλ Γ. Καμπούρης, Μακεδονομάχος, Δήμαρχος Καστελίου στον Α’ Καποδιστριακό Δήμο και Βουλευτής της Κρητικής Πολιτείας και από τους πρώτους Κρήτες Βουλευτές που μπήκαν στη Βουλή των Ελλήνων, τον Οκτώβριο του 1912. Ο Συνταγματάρχης Τριπόδης. Ο Εμμανουήλ Μανικάκης, με πλούσια δράση, Μακεδονομάχος. Ο Εμμανουήλ Ιω. Κατσικανδαράκης, Μακεδονομάχος. Έλαβε μέρος στη μεγάλη μάχη Κιλκίς – Λαχανά και στην κατάληψη της Θεσσαλονίκης.

Στο χωριό έχει δημιουργηθεί ένας δραστήριος γυναίκειος συνεταιρισμός που δημιουργούν παραδοσιακά είδη υφαντικής και έχουν ανοίξει υποκατάστημα στο Καστέλι ώστε να πουλούν τις μοναδικές τους δημιουργίες. Οι κάτοικοι αγαπούν πάρα πολύ και το ποδόσφαιρο και έχει δημιουργηθεί μια πολύ καλή τοπική ομάδα η Θύελλα Καλάθενων. Στην περιοχή υπάρχουν πολλά κυπαρίσσια και πολλά νερά. Εδώ θα συναντήσετε και το φαράγγι των Καλάθενων. Παρουσιάζει τουριστικό ενδιαφέρον και ξεκινά από την περιοχή Κεραμάρι και καταλήγει στο χωριό Μηλιά κοντά στο χωριό Βλάτος. Στην Μηλιά υπήρχε η πρώτη και πιο παλαιά Σπιναλόγκα της Κρήτης. Εκεί πήγαιναν τους Λεπρούς και όταν τους επισκέπτονταν από μακριά οι συγγενείς δεν άκουγαν ομιλίες και από το γεγονός αυτό το μέρος έχει πάρει την ονομασία Μηλιά. Στην Μηλιά υπάρχει ένα αγροτουριστικό κατάλυμα χωρίς ρεύμα για αξέχαστες διακοπές.

Από τον οικισμό στις Καλάθενες μπορείτε να μεταβείτε στο χωριό Τοπόλια. Εκεί θα έχετε την ευκαιρία να επισκεφτείτε το πανέμορφο φαράγγι Τοπολίων. Εκτείνεται παράλληλα με τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στο Λαφονήσι. Το πεζοπορικό του κομμάτι είναι ένα μικρό τμήμα σε σχέση με το μέγεθος του φαραγγιού.

Το μονοπάτι ξεκινά από το χωριό Κατσοματάδος σε υψόμετρο 250 μέτρων και σταματά στην πετρόκτιστη Μαραθοκαμάρα κάτω από το χωριό Τοπόλια σε υψόμετρο 150 μέτρων. Σε αυτό το σημείο θα δείτε το πιο εντυπωσιακό σημείο του φαραγγιού καθώς εδώ οι βράχοι είναι κατακόρυφοι και ψηλοί . Μέσα από το φαράγγι περνά και ο μικρός ποταμός Τυφλός. Στην αρχή του μονοπατιού αξίζει να επισκεφτείτε το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας που βρίσκεται φωλιασμένο πάνω από τον κεντρικό δρόμο. Ο μύθος λέει ότι στο φαράγγι ζούσαν νεράιδες και ότι από το σημείο πέρναγε ο μυθικός Τάλως για να πιει νερό και να κοιμηθεί στην σπηλιά ακούγοντας τα όμορφα τραγούδια και τις μουσικές των νεράιδων.

Μετά το χωριό Καλάθενες υπάρχει μια μοναδική περιοχή το Σηρικάρι, που είχα την τύχη, ένα φίλος που δυστυχώς δεν υπάρχει πια, να με ξεναγήσει στο αγαπημένο του μέρος. Σας σήμερα θυμάμαι την αξέχαστη διαδρομή μαζί του και τις όμορφες περιγραφές του για έναν τόπο που αγάπησε όσο κανέναν άλλο. Την καταπράσινη διαδρομή μέσα από τρεχούμενα νερά και φαράγγια. Εδώ θα βρείτε το μοναδικό δάσος από τεράστιες καστανιές που τα φυλλώματα τους κρύβουν τον ουρανό και δίνουν μια απόκοσμη αίσθηση στον χώρο. Κάπου στο βάθος ακούς με τα αυτιά σου, νερά να τρέχουν και να σχηματίζουν μικρούς καταρράκτες. Από εδώ ξεκινούν και δυο παράλληλα φαράγγια, το Τσιχλιανό στα δυτικά, και το Σηρικαριανό στα ανατολικά, που καταλήγει στην αρχαία πόλη της Πολυρρήνιας που ακόμα βρίσκονται σε πολύ καλή κατάσταση τα αρχαία της τείχη. Στο Σηρικάρι μην ξεχάσετε να επισκεφτείτε την βυζαντινή εκκλησία του 15ου αιώνα αφιερωμένη στους Αγίους Απόστολους. Στα Σινενιανά μπορείτε να δείτε δυο νερόμυλους και να επισκεφτείτε την εκκλησία της κοίμησης της Θεοτόκου κτισμένη μέσα στο καστανόδασος.

Το σημερινό μας άρθρο έφτασε στο τέλος του. Οι Καλάθενες είναι ένα όμορφο και παραδοσιακό χωριό που στολίζει με την παρουσία του αυτή την Κισαμίτικη γη της Δυτικής Κρήτης. Η ιστορία του μπορεί να μην είναι γνωστή αλλά μια επίσκεψη αξίζει και με το παραπάνω. Βέβαια όπως και σε κάθε τόπο οι άνθρωποι έχουν τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο. Πολλές φορές η σκέψη μου κατηφορίζει στο πανέμορφο χωριό και ξαναθυμάμαι όλες τις όμορφες στιγμές που πέρασα κοντά του. Βέβαια έχουν αλλάξει πολλά από τότε, αλλά εγώ στην καρδιά μου θα έχω πάντα, τα γέλια που κάναμε με την Έφη, τον Δημήτρη και την Μαρία, τα απίθανα κρητικά φαγητά από την κυρία Άννα με το ασυναγώνιστο χαμόγελο , το γλυκόπιοτο κρασί και την ρακή που έπινα με τον κύριο Νίκο, την απέραντη αγάπη των ανθρώπων που με φιλοξένησαν και με έκαναν να νιώθω σαν παιδί τους, και βέβαια τον Μανώλη, που δυστυχώς δεν βρίσκεται πια στην γη, για τις πλούσιες συζητήσεις του, για την μοναδική και αξέχαστη του ξενάγηση στο Σηρικάρι. Δεν θα τα ξεχάσω ποτέ και πάντα η σκέψη μου θα βρίσκεται κοντά σας.

Πηγές: