«Συναγερμός» στην κυβέρνηση για την ακρίβεια, καθώς στις ήδη υψηλές τιμές των τροφίμων προστίθεται ο κίνδυνος για υψηλότερους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και ακριβότερα καύσιμα.
Τρία υπουργεία, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης και Ενέργειας, ετοιμάζουν παρεμβάσεις για να προληφθούν μεγάλες επιβαρύνσεις, ειδικά στα ευάλωτα νοικοκυριά. Η μάχη κατά της ακρίβειας έχει φέτος διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σχέση με πέρσι για τρεις λόγους.
Πρώτον, το οικονομικό επιτελείο είχε πέρσι πολύ μεγαλύτερα δημοσιονομικά περιθώρια σε σχέση με φέτος για να στηρίξει τα όποια μέτρα καθώς δεν υπήρχε η υποχρέωση παραγωγής υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων. Το ότι το 2022 έκλεισε με ισοσκελισμένο προϋπολογισμό σε πρωτογενές επίπεδο θεωρήθηκε επιτυχία. Φέτος, όμως, πρέπει να παραχθεί πρωτογενές πλεόνασμα άνω του 1,1% για να ανοίξει ο δρόμος για πρόσθετα μέτρα στήριξης, ενώ για το 2024 ο προϋπολογισμός σφίγγει ακόμη περισσότερο λόγω του στόχου για πρωτογενές πλεόνασμα 2,1%, ήτοι περίπου 5 δισ. ευρώ.
Δεύτερον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αλλά και το Eurogroup έχουν δώσει οδηγία στα κράτη-μέλη να αποφύγουν διά ροπάλου τα οριζόντια μέτρα στήριξης, κάτι που θα έχει σύντομα αντίκτυπο για τους καταναλωτές, ειδικά σε ό,τι αφορά τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος.
Τρίτον, στα «ανοικτά μέτωπα» της περσινής χρονιάς που δεν έκλεισαν (π.χ. πόλεμος στην Ουκρανία) έχει προστεθεί από τις 7 Οκτωβρίου άλλο ένα: η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή.
Στα τρόφιμα
Το μέτωπο της ακρίβειας στα τρόφιμα διευρύνεται, καθώς από τη στιγμή που ο πληθωρισμός του κλαδικού δείκτη παραμένει θετικός -και μάλιστα με υψηλό ποσοστό, που ξεπέρασε το 9% τον προηγούμενο μήνα- οι τιμές των αγαθών πρώτης ανάγκης δοκιμάζουν ολοένα και υψηλότερα επίπεδα.
Αυτή τη στιγμή ο λογαριασμός του supermarket αποτελεί για τα νοικοκυριά το νούμερο ένα οικονομικό πρόβλημα. Γι’ αυτό και στην κυβέρνηση προωθούν σειρά παρεμβάσεων για τον μετριασμό των επιπτώσεων. Το υπουργείο Ανάπτυξης εντείνει τις προσπάθειες να αυξηθεί ο κατάλογος των προϊόντων που θα έχουν μείωση άνω του 5% για τους επόμενους 6 μήνες (τουλάχιστον), βάζοντας τον πήχη στους 500 κωδικούς, ενώ πιέζει διά της απειλής προστίμων να περιοριστεί το φαινόμενο τα ίδια προϊόντα να πωλούνται στην Ελλάδα ακριβότερα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Επειδή αυτά τα μέτρα θα χρειαστούν χρόνο για να αποδώσουν, από το υπουργείο Οικονομικών αναζητούν υπόλοιπο δημοσιονομικού χώρου ώστε να χρηματοδοτηθούν κάποια επιπλέον μέτρα στήριξης υπέρ των ασθενέστερων ομάδων.
Η επέκταση της ισχύος των καρτών στις οποίες πιστώνεται το market pass που ανακοινώθηκε χθες, δημιουργεί το κατάλληλο έδαφος, σε περίπτωση που βρεθεί ο απαιτούμενος δημοσιονομικός χώρος, να προχωρήσει η επέκταση του market pass και για το δίμηνο Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου.Το μέτρο χρειάζεται δημοσιονομικό χώρο της τάξεως των 100-150 εκατ. ευρώ εφόσον υιοθετηθούν τα ίδια εισοδηματικά κριτήρια.
Επιταγή ακρίβειας
Στο ίδιο μήκος κύματος και το σενάριο για καταβολή επιταγής ακρίβειας στις ευπαθείς ομάδες. Το μέτωπο της ενέργειας κρύβει πολλές αβεβαιότητες καθώς οι εξελίξεις σχετίζονται και με τα γεωπολιτικά. Με το που ξέσπασε ο πόλεμος στο Ισραήλ καταγράφηκε σημαντική αύξηση στην τιμή του πετρελαίου με αποτέλεσμα το θέρμανσης να ανέβει πάνω από το 1,42 ευρώ το λίτρο, ενώ η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου έφερε την αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.
Την επόμενη εβδομάδα το υπουργείο Περιβάλλοντος αναμένεται να ανακοινώσει το πλαίσιο παρεμβάσεων για τους λογαριασμούς του ρεύματος από το 2024. Με την αλλαγή του έτους δεν θα υπάρχει η δυνατότητα οριζόντιων επιδοτήσεων όπως συμβαίνει τώρα, εκτός κι αν αποφασιστεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η παράταση του πλαφόν λόγω των γεγονότων στη Μέση Ανατολή.
Με το δεδομένο ότι ο μηχανισμός στήριξης θα πάψει να λειτουργεί από την 1η Ιανουαρίου 2024, η κυβέρνηση προσανατολίζεται στη διεύρυνση του κοινωνικού τιμολογίου ώστε να καλυφθούν περισσότερες ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Θα οριστικοποιηθεί το πλαίσιο των τιμοκαταλόγων που θα πρέπει να διαθέτουν οι πάροχοι ενέργειας από το νέο έτος, ενώ θα εξεταστεί και το ενδεχόμενο να επεκταθεί το επίδομα θέρμανσης ώστε να καλύψει και αυτούς που χρησιμοποιούν το ηλεκτρικό ρεύμα για να καλύψουν τις ανάγκες θέρμανσης.
