Τα κρυπτονομίσματα, μια ψηφιακή επινόηση νομισμάτων που διακινούνται μέσω του Διαδικτύου, έχουν μπει στη ζωή μας για πάνω από μία δεκαετία. Ο αριθμός τους αυξάνεται συνεχώς και διαχρονικά γίνονται όλο και πιο δημοφιλή.
Γράφει ο οικονομόλογος Γιώργος Κουρής
Ωστόσο, για τον περισσότερο κόσμο αποτελούν… terra incognita (σ.σ.: άγνωστη γη), ενώ για όσους θέλουν να εμβαθύνουν ή να «σκάψουν» στο θέμα απαιτείται γνώση στην πληροφορική, στα Μαθηματικά και χρηματιστηριακή εμπειρία. Παρά τις δυσκολίες κατανόησης των μηχανισμών, το ενδιαφέρον και η χρήση των κρυπτονομισμάτων εξαπλώνονται σταθερά, με αποτέλεσμα όσοι είχαν ασχοληθεί και επενδύσει από νωρίς και τα έχουν κρατήσει μέχρι σήμερα καταγράφουν τεράστια κέρδη. Μπορεί, επομένως, τα κρυπτονομίσματα να αποτελέσουν μια εναλλακτική μορφή επένδυσης;
Δημιουργήθηκαν γιατί κάποιος διαβολικός μαθηματικός και περισπούδαστος στην πληροφορική Κινέζος κατασκεύασε το πλαίσιο όπου το πρώτο κρυπτονόμισμα bitcoin μπορούσε να λειτουργεί ως εναλλακτικό ψηφιακό νόμισμα που δεν είχε χάρτινη ούτε μεταλλική μορφή. Ο εφευρέτης είναι και παραμένει άγνωστος. Υποθέτουμε ότι είναι Κινέζος, γιατί το 2009 εμφανίστηκε με το ψευδώνυμο Shatoshi Nakamoto. Αυτό όμως δεν έχει σημασία, πέραν του ότι κάποιο ευφυές άτομο έκανε την αρχή. Το σημαντικό είναι ότι η κυκλοφορία του bitcoin γίνεται σε μια ανοιχτή για όλους διαδικτυακή πλατφόρμα με γνωστούς και προσβάσιμους κανόνες βάσει των οποίων μπορεί να επενδύσει κάποιος ή ακόμα και να δημιουργήσει ένα νέο κρυπτονόμισμα.
Εντυπωσιακά μεγάλο το μέγεθος της αγοράς
Η οσμή του εύκολου χρήματος έχει προσελκύσει πολλά άξια μυαλά στον κόσμο των ψηφιακών νομισμάτων και, έτσι, σήμερα ο συνολικός αριθμός τους είναι κάτι μεταξύ 5 και 14 χιλιάδες! Απίστευτο και όμως αληθινό και μοιάζει σαν έκρηξη από «υστερημένα» κεφάλαια που αναζητούσαν εναγωνίως ευκαιρίες στο ψηφιακό Ελντοράντο. Πράγματι, οι παραγωγοί και διαχειριστές κρυπτονομισμάτων έχουν αποκομίσει σοβαρά κέρδη, όπως αποδεικνύει η ραγδαία αύξησή τους. Παραθέτουμε τη λίστα των 10 πιο δημοφιλών κρυπτονομισμάτων (πίνακας 1) με κριτήριο την κεφαλαιοποίησή τους στην αγορά (δηλαδή, αξία του κρυπτονομίσματος επί τον αριθμό των κυκλοφορούντων).
Τα νούμερα κεφαλαιοποίησης είναι εντυπωσιακά. Το bitcoin που βγήκε πρώτο στην αγορά έχει τη μερίδα του λέοντος και κεφαλαιοποίηση $1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια. Δεύτερο σε κεφαλαιοποίηση είναι το Ethereum με κεφαλαιακή αξία $574 δισ. Τα δυο τους αποτελούν περίπου το 60% του συνόλου της αγοράς των κρυπτονομισμάτων. Τα δε υπόλοιπα στη δεκάδα έχουν επίσης εντυπωσιακή αξία, με μίνιμουμ κεφαλαιοποίηση τα $35 δισ.
Η έρευνα στον χώρο των κρυπτονομισμάτων εκ πρώτης όψεως οδηγεί στην άποψη ότι πρόκειται για κάτι μεταξύ τζόγου και ψηφιακής επίθεσης των αντισυστημικών της νέας γενιάς που γνωρίζουν την πληροφορική. Βοηθά την ανάπτυξή τους όμως το γεγονός ότι στις ανεπτυγμένες οικονομίες οι ρυθμιστικές Αρχές και οι κεντρικές τράπεζες δεν ασκούν αυστηρή εποπτεία στη γέννηση και την κυκλοφορία των κρυπτονομισμάτων. Παράλληλα, μεγάλες εμπορικές επιχειρήσεις και διακινητές κεφαλαίων, όπως η PayPal, τα αποδέχονται ως μέσο συναλλαγής στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών.
Σήμερα εύκολα οι επίδοξοι επενδυτές μπορούν να βρουν στο Διαδίκτυο την πλατφόρμα λογισμικού που τους βολεύει, να εγγραφούν και να ανοίξουν λογαριασμό αφού καταθέσουν ένα χρηματικό ποσό. Η ανωνυμία είναι εξασφαλισμένη αν ο δικαιούχος γνωρίζει να βάζει τους σωστούς κωδικούς απόκρυψης του λογαριασμού και των συναλλαγών του. Πολλές επίσης χρηματιστηριακές εταιρίες ανοίγουν λογαριασμούς για επενδύσεις σε κρυπτονομίσματα στο τμήμα των παραγώγων τους. Δηλαδή, σε ένα περιβάλλον που εποπτεύεται μεν από ρυθμιστικές Αρχές, αλλά είναι δομημένο πάνω σε μελλοντικά «στοιχήματα» υψηλού ρίσκου.
Λόγω της ευρείας ανωνυμίας που χαρακτηρίζει τις πράξεις σε κρυπτονομίσματα οι μεταφορές αδιαφανούς προέλευσης κεφαλαίων είναι ιδιαίτερα εύκολες. Αυτό απασχολεί τα υπουργεία Οικονομικών και τις κεντρικές τράπεζες κάθε χώρας, μερικές εκ των οποίων έχουν ήδη πάρει μέτρα. Είναι παράδοξο όμως που μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει σε διεθνές επίπεδο κάποια οργανωμένη κίνηση περιορισμού του χώρου ελευθερίας των κρυπτονομισμάτων. Προφανώς, η ταχύτητα εξάπλωσης και ο όγκος των κεφαλαίων που αποτυπώνουν οι κεφαλαιοποιήσεις των ψηφιακών νομισμάτων μαζί με την πολυπλοκότητα στο υπόβαθρό τους έχουν αδρανοποιήσει τις νομοθετικές πρωτοβουλίες που απαιτούν οι καιροί.
Binance, ένας «γίγαντας» δισεκατομμυρίων…
Η αδράνεια ελέγχου από τις Αρχές και το κενό νόμου υποθάλπουν τις μπίζνες σε κρυπτονομίσματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εταιρία Binance, που δημιουργήθηκε πριν από τέσσερα χρόνια και σήμερα είναι ένας κολοσσός στη διαπραγμάτευση κρυπτονομισμάτων. Από τον Απρίλιο του 2018 η Binance είναι η μεγαλύτερη πλατφόρμα ψηφιακών νομισμάτων στον κόσμο με ημερήσιους τζίρους $76 δισ. Ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2017 με «προίκα» 15 εκατομμυρίων δολαρίων από αρχικές προσφορές νομισμάτων. Σε οκτώ μήνες ο ιδρυτής της, Changpeng Zhao, κατόρθωσε να διοικεί το μεγαλύτερο κέντρο συναλλαγής κρυπτονομισμάτων στον κόσμο με προσόν την εμπειρία που είχε αποκτήσει στις αλγοριθμικές χρηματοοικονομικές συναλλαγές υψηλής ταχύτητας, τζίρου και ρίσκου.
Η Binance είχε αρχικά έδρα την Κίνα, αλλά μετά κατέφυγε στον φορολογικό παράδεισο των Νησιών Κέιμαν, λόγω της πίεσης για ρυθμίσεις στα κρυπτονομίσματα που ασκεί η κινεζική κυβέρνηση. Η προστασία, βέβαια, που προσφέρει η νομοθεσία στα Κέιμαν δεν σταμάτησε την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των ΗΠΑ να τη βάλει στο μικροσκόπιο ύστερα από καταγγελίες για ξέπλυμα χρήματος. Πιο αυστηρές και άμεσες ήταν οι Αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίες ανάγκασαν την Binance να σταματήσει τις δραστηριότητές της εκεί από τον Ιούνιο του 2021.
Ο κ. Zhao πρόσφατα δήλωσε ότι, όταν δημιουργηθεί το κατάλληλο νομικό πλαίσιο, είναι έτοιμος αυτός και η εταιρία του να ενταχθούν σε ό,τι αποφασιστεί από τις Αρχές προκειμένου να αρχίσει να λειτουργεί νομότυπα. Με άλλα λόγια, ο επιτήδειος αυτός κύριος, αφού κατόρθωσε λειτουργώντας κάτω από το ραντάρ να κάνει μια τεράστια περιουσία, τώρα αλαζονικά ισχυρίζεται ότι επιδιώκει τη νομιμότητα. Δημιούργησε όμως ένα παράδειγμα για τους τολμηρούς που αψηφούν τους κανόνες μπροστά στο μεγάλο κέρδος.
Ακρως ευμετάβλητη η αξία του bitcoin
Υπάρχουν ευκαιρίες για τα εκατομμύρια των ατόμων που ψάχνουν κάποια προσοδοφόρα επένδυση μια εποχή που τα επιτόκια καταθέσεων είναι από μηδενικά έως αρνητικά; Οπου υπάρχει ρίσκο υπάρχει και κέρδος, αυτό είναι αξίωμα στο χρηματιστήριο και έχει μεγαλύτερη εφαρμογή στην αγορά των κρυπτονομισμάτων. Από τον Οκτώβριο του 2013, που η αξία του bitcoin ήταν $124, σήμερα έχει φτάσει να κινείται γύρω στα $60.000, με τη μεγαλύτερη άνοδο και όγκους διακίνησης να πραγματοποιείται το 2021. Μια γεύση μάς δίνουν ο πίνακες 2 και 3 που περιγράφουν τις μακροχρόνιες διακυμάνσεις του bitcoinμαζί με τις μεσοπρόθεσμες των 11 τελευταίων μηνών.
Αν κάποιος είχε αγοράσει προ επταετίας bitcoin και τα έχει κρατήσει μέχρι σήμερα, ασφαλώς έχει κερδίσει το τζακπότ. Αυτό είναι όμως ένα θεωρητικό συμπέρασμα, γιατί οι διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του 2017 και μετά θα είχαν κάνει τους περισσότερους επενδυτές να ρευστοποιήσουν και να βάλουν όποια κέρδη υπήρχαν στην τσέπη.
Φέτος η αξία του bitcoin κινήθηκε μεταξύ $29.100 στην αρχή του 2021 έως $67.300 στις 9/11/21. Μόνο θεωρητικά θα μπορούσε να πει κανείς ότι ένας έμπειρος επενδυτής θα αγόραζε στις χαμηλές τιμές των $30 χιλιάδων και θα πουλούσε όταν η τιμή είχε διπλασιαστεί. Ο λόγος είναι ότι, επειδή τα κρυπτονομίσματα είναι άκρως ευμετάβλητα, ο επενδυτής ανά πάσα στιγμή βρίσκεται σε δίλημμα πότε θα πρέπει να πουλήσει. Η μεγάλη μεταβλητότητα της αξίας ενός κρυπτονομίσματος σημαίνει μεγάλο ρίσκο, που οδηγεί τους περισσότερους επενδυτές σε εσπευσμένες αποφάσεις εξασφάλισης μικρότερου κέρδους προκειμένου να αποφευχθεί το χειρότερο. Οπως σωστά επαναλαμβάνεται για τις μετοχές, η εκ των υστέρων ανάγνωση ενός αποτελέσματος που δείχνει μεγάλα περιθώρια κέρδους δεν μπορεί να προδικάζει το μέλλον.
Αν είναι αποφασισμένος κάποιος να τοποθετήσει χρήματα σε κρυπτονομίσματα, θα πρέπει να λάβει πολύ σοβαρά υπόψη το διάγραμμα στον πίνακα 4 όπου απεικονίζεται η ημερήσια διακύμανση του bitcoin το τελευταίο 7μηνο. Το διάγραμμα επιβεβαιώνει ότι οι τιμές των κρυπτονομισμάτων αποτελούν «πριόνι» για όποιον θέλει να αγοράζει και να πουλάει σε σύντομο διάστημα, ελπίζοντας στο γρήγορο κέρδος. Πολύ εύκολα μια αγορά σε υψηλή τιμή μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλες ζημιές ακόμα και για τους έμπειρους τζογαδόρους, εφόσον ημερήσιες μεταβολές της τάξης των $10 χιλιάδων είναι συνήθεις στην περίπτωση του bitcoin και άλλων ψηφιακών νομισμάτων.
Τα συμπεράσματα του σήμερα και το αύριο
Τα κρυπτονομίσματα ήλθαν για να μείνουν. Αυτό το επιβεβαιώνει η τεράστια αύξηση των «θαμώνων» σε αυτήν την αγορά, οι ημερήσιοι τζίροι των δισ. και οι κεφαλαιοποιήσεις σε ένα πεδίο όπου είναι γνωστό ότι το ρίσκο είναι μεγάλο. Το μέλλον των κρυπτονομισμάτων όμως θα είναι διαφορετικό και γεμάτο κανόνες και περιορισμούς προκειμένου να προστατευθεί η χρήση τους ως νομίσματος στις αγορές αγαθών ή την τοποθέτηση χρημάτων για όποιους το ρίσκο αποτελεί «άθλημα».
Στις ανεπτυγμένες χώρες ήδη γίνεται προσπάθεια να κλείσουν τα παράθυρα φοροδιαφυγής. Σίγουρο είναι ότι τα πράγματα θα σφίξουν για όσους σήμερα εκμεταλλεύονται την ανυπαρξία σωστής νομοθεσίας. Σε χώρες, μάλιστα, με χαμηλή κουλτούρα στη διαχείριση χρήματος και ανεπαρκή ελεγκτική υποδομή, τα κρυπτονομίσματα βρίσκουν την πόρτα κλειστή.
Είναι δύσκολο επίσης να δει κανείς τα κρυπτονομίσματα να υποκαθιστούν το πλαστικό χρήμα, εφόσον από μια άποψη οι δύο αυτές μορφές χρήματος παίζουν σε παρόμοιο γήπεδο ευχρηστίας. Ενα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού πάντα θα επιλέγει το σίγουρο και εύκολο από αυτό που απαιτεί γνώση περίπλοκων συνδυασμών.
#pgnews
