Αν και όλα τα στατιστικά στοιχεία, τόσο τα ελληνικά όσο και εκείνα της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής και διεθνών οργανισμών, καταγράφουν σταθερά μειούμενο τον πληθυσμό των νέων στην Ελλάδα και την Ευρώπη, για την Κρήτη είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικό το γεγονός ότι αποτελεί τη δεύτερη Περιφέρεια στη χώρα, μετά το Νότιο Αιγαίο, με το μεγαλύτερο ποσοστό νέων ηλικίας 0-39 ετών.
Η έκθεση της ΕΛ.ΣΤΑΤ. “Οι νέοι στην Ελλάδα 2018” κατέδειξε ότι σε αυτή την ηλικιακή ομάδα το Νότιο Αιγαίο κυριαρχεί με 48,5% και ακολουθούν η Κρήτη με 47,8% και το Βόρειο Αιγαίο με 46,1%. Στον αντίποδα, στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται η Ήπειρος με 39,8% και η Πελοπόννησος με 40,6%.
Σε επίπεδο Δήμων, το Ρέθυμνο είναι η πόλη της Ελλάδας με το τρίτο μεγαλύτερο ποσοστό νέων ηλικίας 0-34 ετών, έχοντας “σκορ” 50,4%, με πρώτο τον Δήμο Μεγίστης (53,3%) και δεύτερο εκείνο του Ασπρόπυργου (53,3%) για το 2017. Σε πανελλαδικό πάντως επίπεδο, οι νέοι ηλικίας έως 30 ετών βαίνουν διαρκώς μειούμενοι, από 51,7% το 2001 σε 43,6% το 2017, με την εκτίμηση για το 2050 να είναι εξόχως ανησυχητική καθώς το ποσοστό αυτό αναμένεται να καταποντιστεί στο 36,2%. Αντίστοιχα τα ποσοστά αυτά σε ευρωπαϊκό επίπεδο ξεκίνησαν από 52,6% το 2001, έφτασαν στο 46,1% το 2017 και εκτιμώνται σε 41% για το 2050.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση των “28”, η Ελλάδα ήταν στις τελευταίες θέσεις με νεανικό πληθυσμό της ίδιας ηλικιακής ομάδας (0-39) το 2017 με 43,6%, με τις υπόλοιπες δύο χαμηλότερες θέσεις της λίστας να καταλαμβάνονται από τη Γερμανία (42,9%) και την Ιταλία, που γερνάει περισσότερο από κάθε άλλη χώρα στην Ε.Ε., και η οποία είχε μόλις 40,8% νέους σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό της. Στην πρώτη θέση βρέθηκε η Ιρλανδία με 55%, με τις άλλες δύο θέσεις της κορυφής να καταλαμβάνονται από την Κύπρο (53,7%) και το Λουξεμβούργο (50,9%).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. με επίκεντρο τους νέους είχε και μια ενδιαφέρουσα αποκάλυψη ή, για να ακριβολογούμε, επιβεβαίωση όσον αφορά στους Κρητικούς. Γιατί βεβαίως δε θα αμφέβαλλε κανείς για το ποιο είναι το πλέον δημοφιλές αντρικό όνομα στην Κρήτη. Φυσικά το “Γιώργος” με ποσοστό 10,4% (όταν σε πανελλαδικό επίπεδο είναι 8,8%), ενώ το δεύτερο συνηθέστερο όνομα για το νησί μας είναι το “Μανόλης”, με 7,6%. Στις γυναίκες επίσης δεν προκαλούν έκπληξη τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., καθώς μαντέψτε ποιο είναι το πλέον συνηθισμένο όνομα; Το “Μαρία”, με 13% (πανελλαδικά 8,3%).
Μάνες στα 30 οι Ελληνίδες
Ένα σημαντικό δημογραφικό στοιχείο για την εικόνα της χώρας και τις προβλέψεις για το μέλλον αποτελούν σταθερά οι γάμοι και οι γεννήσεις. Και εκεί η γλώσσα της στατιστικής επιφυλάσσει ισχυρά σοκ. Έτσι, το ρηθέν “ή μικρός, μικρός παντρέψου, ή μικρός καλογερέψου” μάλλον δεν ισχύει πλέον στην Ελλάδα, κρίνοντας τουλάχιστον από τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat για το 2017. Σύμφωνα με αυτά, η Ελλάδα είναι 27η στην ηλικιακή λίστα, η οποία περιλαμβάνει 31 χώρες, μεταξύ των γυναικών της Ευρώπης που αποφασίζουν να γίνουν μητέρες, με τις Ελληνίδες να παίρνουν την απόφαση στα 30,4 χρόνια κατά μέσο – βεβαίως – όρο. Έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον τα αντίστοιχα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, που αφορούν ωστόσο το 2016, σύμφωνα με τα οποία η μέση ηλικία μητέρας κατά τον πρώτο τοκετό ήταν 30,3 έτη το 2016, αυξημένη κατά 16,5% σε σχέση με το 1992, όταν ο μέσος ηλικιακός όρος ήταν στα 26 χρόνια.
Δείκτες γονιμότητας
Τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. δίνουν και τη διάσταση του δημογραφικού προβλήματος που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, καθώς ο δείκτης γονιμότητας που αντιστοιχεί στον μέσο όρο ζώντων παιδιών που θα γεννήσει μια γυναίκα στη ζωή της ήταν 1,4 το 2016, όταν ο αντίστοιχος δείκτης το 1975 ήταν 2,3, μειωμένος πλέον κατά 39,1%. Τόσο οι γυναίκες όσο και οι άντρες πλέον παντρεύονται σε μεγαλύτερη ηλικία, κάτι μάλλον αναμενόμενο και απόλυτα δικαιολογημένο με βάση τα δεδομένα της εποχής. Έτσι, από τα 22,8 έτη κατά μέσο όρο το 1975, οι γυναίκες αποφάσιζαν να περάσουν το κατώφλι της εκκλησίας ή του δημαρχείου το 2016 σε ηλικία 30,1 ετών, ενώ αντίστοιχα για τους άντρες τις ίδιες χρονικές περιόδους ήταν 28 και 33,2 έτη.
Εμείς και η Ε.Ε.
Εξίσου ενδιαφέρουσες είναι οι συγκρίσεις με την υπόλοιπη Ευρώπη. Έτσι, με βάση τη Eurostat, το 2017, όταν οι γυναίκες στην Ελλάδα αποφάσιζαν να τεκνοποιήσουν σε ηλικία 30,4 ετών κατά μέσο όρο, στην Ελβετία οι γυναίκες γίνονταν μητέρες στα 30,7 έτη, στο Λουξεμβούργο στα 30,8, στην Ισπανία στα 30,9 και στην Ιταλία, που είναι τελευταία στη λίστα, στα 31,1 έτη. Την πρώτη δεκάδα συμπληρώνουν οι Ιρλανδέζες (30,3), οι Ολλανδές (29,9), οι Κύπριες (29,7), οι Γερμανίδες (29,6) και οι γυναίκες της Πορτογαλίας (29,6). Στον αντίποδα, σε νεαρότερη ηλικία αποφασίζουν να γίνουν μητέρες οι γυναίκες στη Βουλγαρία σε ηλικία 26,1 ετών, στη Ρουμανία (26,5), στη Λετονία (26,9), στη Σλοβακία (27,1), στην Πολωνία (27,3), στη Λιθουανία (27,5), στην Εσθονία (27,7), στην Ισλανδία (27,9), στην Ουγγαρία (28) και στην Τσεχία, που κλείνει την πρώτη δεκάδα σε ηλικία 28,2 έτη.
Έχει ενδιαφέρον ότι ο μέσος όρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (σημειωτέον η λίστα δεν αφορά μόνο στις χώρες-μέλη) θέλει τις γυναίκες να γίνονται μητέρες σε ηλικία 29,1 ετών. Και αν για την Ελληνίδα, την Ισπανίδα και την Ιταλίδα είναι μάλλον εύλογο ότι όχι μόνο ο σύγχρονος τρόπος ζωής αλλά και η κρίση επηρέασε τις γυναίκες για τον χρόνο που θα λάμβαναν τη μεγάλη απόφαση, αφού ένα παιδί σημαίνει μεγαλύτερες ευθύνες και οικονομικά βάρη, κάτι τέτοιο δεν ισχύει για την Ελβετία ή την Ολλανδία και τη Γερμανία, όπου τα αίτια για το ότι αποφασίζουν σε πιο μεγάλη ηλικία να γίνουν μητέρες πρέπει να αναζητηθεί μάλλον σε άλλους παράγοντες, που έχουν να κάνουν με τους πιεστικούς χρόνους ζωής, την καριέρα και βεβαίως το πόσο δύσκολες έχουν γίνει πια οι ανθρώπινες σχέσεις.
Τελευταίες οι Ελληνίδες στα παιδιά εκτός γάμου
Την ίδια στιγμή, μια άλλη στατιστική, πάλι από τη Eurostat, έρχεται να καταδείξει μια άλλη πραγματικότητα: Ότι οι Ελληνίδες είναι τελευταίες στη λίστα των χωρών όπου οι γυναίκες “κρατούν” ένα παιδί που γεννήθηκε εκτός γάμου και μάλιστα με εντυπωσιακή διαφορά σε σχέση με άλλες χώρες. Για τις Ελληνίδες, το ποσοστό αυτό είναι 10,3%, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής, όταν για την αμέσως επόμενη χώρα στη λίστα, την Κροατία, φτάνει το 19,9% και για την τρίτη, την Κύπρο, το 20,3%. Την πεντάδα από το τέλος συμπληρώνουν η Πολωνία (24,1%) και η Λιθουανία (26,7%).
Στον αντίποδα, στην πρώτη θέση βρίσκονται οι γυναίκες στη Γαλλία, που γεννούν παιδιά εκτός γάμου σε ποσοστό 59,9%, στη Βουλγαρία (58,9%), στην Εσθονία (58,6%), στη Σλοβενία (57,5%), στην Πορτογαλία (549%), στη Σουηδία (545%), στη Δανία (54,2%), στην Ολλανδία (51%), στο Βέλγιο (49%) και με το ίδιο ποσοστό στην Τσεχία, που καταλαμβάνει τη δέκατη θέση μεταξύ των πρώτων χωρών για το 2017, οπότε και αφορούν τα στοιχεία της Eurostat.
