Μια ενδιαφέρουσα πρωτογενής έρευνα με τίτλο «Η συγκρότηση του δικτύου των μνημείων και των μνημειακών τόπων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στα Χανιά» εκπονείται στο Εργαστήριο Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, Πόλης και Πολιτισμού το οποίο διευθύνει η καθηγήτρια Αμαλία. Κωτσάκη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Πρόκειται μάλιστα περί ερευνητικής πρότασης διακεκριμένης για την πρωτοτυπία της καθότι ήταν αυτή που απέσπασε μία από τις πέντε υποτροφίες αριστείας που δίδονται για κάθε μια από τις Σχολές του Πολυτεχνείου Κρήτης ως δωρεά του Παγκρήτιου Κληροδοτήματος σε μεταπτυχιακούς/ές φοιτητές/τριες προκειμένου να εκπονήσουν έρευνα στο Πολυτεχνείο Κρήτης. Φέτος για τη Σχολή Αρχιτεκτόνων δόθηκε στην Καλλιόπη Ράπτη, μεταπτυχιακή φοιτήτρια της Σχολής. Η έρευνα εκπονείται υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας Αμαλίας Κωτσάκη και με την υποστήριξη του Εργαστηρίου.
Όπως γνωρίζουμε, στη μακραίωνη ιστορία της Κρήτης, από την προϊστορία και τον μινωικό πολιτισμό έως σήμερα, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κατέχει σημαίνουσα θέση. Το συγκεκριμένο κεφάλαιο της ιστορίας τροφοδότησε τον Νομό Χανίων αλλά και ολόκληρη την Κρήτη με ένα σύνολο μνημείων και τόπων που σήμερα συγκροτούν ένα ιδιαιτέρως σημαντικό δίκτυο, το οποίο χρήζει προστασίας και ανάδειξης. Παρά ταύτα δεν έχει μελετηθεί παρά μεμονωμένα και όχι στο πλαίσιο ενός δικτύου, μια ιστορικής – πολιτιστικής διαδρομής.
Σκοπός της έρευνας που βρίσκεται σε στάδιο ολοκλήρωσης είναι η διερεύνηση, η τεκμηρίωση και η καταγραφή μνημείων και μνημειακών τόπων κατ’ αρχήν του νομού Χανίων, συνδεδεμένων με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Μάχη της Κρήτης και την Αντίσταση. Απώτερο στόχο αποτελεί η συγκρότηση πολιτιστικής διαδρομής με θέμα τη συμμετοχή του Νομού Χανίων και αργότερα ολόκληρης της νήσου στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διερεύνηση στο νομό Χανίων λειτουργεί πιλοτικά ώστε στη συνέχεια να αποτελέσει το υπόβαθρο για ολόκληρη την Κρήτη.
Το δίκτυο συγκροτούν μνημειακοί χώροι και ιστορικοί τόποι, ταυτισμένοι με τα ιστορικά αυτά γεγονότα. Η έρευνα περιλαμβάνει καταγραφή των μνημείων και των ιστορικών τόπων, συγκρότηση του δικτύου σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές περί διαχείρισης μνημείων και το συσχετισμό με το φυσικό τοπίο, ιστορική και φωτογραφική τεκμηρίωση κάθε σημείου του δικτύου και τέλος συγκρότηση του χάρτη των μνημείων και των μνημειακών τόπων.
Προς το παρόν το δίκτυο, το οποίο συνεχώς εμπλουτίζεται, συγκροτούν 32 σημεία ενδιαφέροντος εκ των οποίων 6 οικισμοί, 8 τόποι μαχών και 5 εκτελέσεων, 6 στρατιωτικές εγκαταστάσεις (πολυβολεία κλπ), 3 τόποι μνήμης (νεκροταφεία, κλπ) και 4 μουσεία και συλλογές.
Παράλληλα διερευνώνται σύγχρονες θεωρήσεις και καλές πρακτικές διεθνώς, σε συνδυασμό με την δυναμική του δικτύου των μνημείων αυτών. Η διερεύνηση για τη συγκρότηση του δικτύου στοχεύει στη διατήρηση του μνημειακού χαρακτήρα των χώρων και την συνέργεια με το φυσικό περιβάλλον ως αναπόσπαστο στοιχείο τους.
Η πρόταση αναφέρεται άμεσα σε ένα σύγχρονο ζήτημα το οποίο δεν είναι άλλο από την πολιτιστική διαχείριση των μνημείων μέσω της δημιουργίας δικτύων και πολιτιστικών διαδρομών, εφόσον έχει προηγηθεί η ολοκληρωμένη προστασία και ανάδειξή τους, πιθανώς και με την εξασφάλιση νέας χρήσης ή συνδυαζόμενων χρήσεων. Η συγκεκριμένη προσέγγιση αποτελεί σύγχρονη τάση διεθνώς και οι σχετικές έρευνες στην τομή πολιτισμού και τουρισμού αρθρώνονται γύρω από αυτήν.
Η έρευνα αυτή στη συνέχεια θα αποτελέσει τη βάση για συγκρότηση του Πολεμικού Χάρτη της Κρήτης που δρομολογεί ήδη η Εταιρεία Ίδρυσης και Διοίκησης του Μουσείου της Μάχης της Κρήτης και της Αντίστασης, ο Πρόεδρός της κ. Αλέξανδρος Κ. Παπαδερός και το Διοικητικό της Συμβούλιο σε συνεργασία με λοιπούς φορείς.
