Πάνε σχεδόν τριάντα χρόνια από τότε που οι τελευταίοι κάτοικοι της Γραμβούσας πέρασαν με το καΐκι απέναντι στην Αμοργό. Το μικρό νησάκι που άλλοτε ήταν τόπος αγροτικών δραστηριοτήτων, πλέον αναβιώνει μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες χάρη στους λίγους και τυχερούς ταξιδιώτες που ανακαλύπτουν τις ειδυλλιακές ακτές της.
Το νησί της Γραμβούσας βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Αμοργού, απέναντι από τον κόλπο της Καλοταρίτισσας και πολλοί το συγχέουν με την άλλη Γραμβούσα της Κισάμου που υπήρξε τόπος πειρατών και με ισχυρό κάστρο. Το απόμακρο κυκλαδονήσι βρίσκεται και αυτό στο άκρο ενός μεγαλύτερου νησιού, αλλά δεν έχει οχύρωση. Υπήρξε όμως, καταφύγιο πειρατών στο παρελθόν, όπως και πολλά νησιά της περιοχής. Διαθέτει έναν κόλπο που προστατεύεται από τους ανέμους, αλλά η βορεινή του πλευρά είναι άγρια και αφιλόξενη στο μελτέμι. Σε αντίθεση με τις τριγύρω βραχονησίδες, η Γραμβούσα ερημώθηκε κατά το πρόσφατο παρελθόν. Έτσι, τα ίχνη της καθημερινότητας των πρώην κατοίκων διατηρούνται ακόμα ακέραια στο χρόνο. Σπίτια, καλύβια, μονοπάτια, αλώνια και μαντριά. Το μόνο που έχει αλλάξει είναι ότι σήμερα είναι άδεια…
Οι ερημίτες της Γραμβούσας
Το έδαφος της Γραμβούσας είναι άγονο χωρίς καρποφόρα δέντρα. Πολλές γενιές ανθρώπων πάσχισαν και τελικά κατόρθωσαν να «ημερώσουν» το χώμα. Άρχισαν να σπέρνουν όσπρια και σιτάρι και να καλλιεργούν κρεμμύδια. Ψάρευαν, μάζευαν σαλιγκάρια και έβοσκαν αγελάδες και πρόβατα. Μάλιστα, όταν ήταν ανάγκη, περνούσαν τις αγελάδες στην Αμοργό κολυμπώντας. Τη φτωχή τους διατροφή συμπλήρωνε το ψάρεμα, ενώ άλεθαν το δικό τους ψωμί και παρήγαγαν το δικό τους τυρί. Οι συνθήκες ήταν δύσκολες, όμως με τα χρόνια οι κάτοικοι είχαν εξασφαλίσει την αυτάρκειά τους. Παρόλα αυτά, οι ευκολίες της ζωής που επικράτησαν απέναντι στην Αμοργό ώθησαν σιγά σιγά τους Γραμβουσιώτες να εγκαταλείψουν το μικρό νησάκι για να εγκατασταθούν στα χωριά της «μητέρας νήσου».
Οι τελευταίοι που έφυγαν ήταν τα μέλη της οικογένειας Ρούσσου. Τα αδέρφια Γιώργος, Γιάννης και Βασίλης ζούσαν για αρκετά χρόνια μόνοι στο «ιδιωτικό» νησί τους. Η καθημερινότητά τους ήταν απλή και εξαιρετικά ήσυχη. Φρόντιζαν τα ζώα τους, ψάρευαν με το καΐκι τους και όργωναν τα χωράφια. Μία από τις λίγες ημέρες του χρόνου που παρέκκλινε από την ήρεμη ρουτίνα τους ήταν η γιορτή της Αγίας Αικατερίνης, καθώς ήταν αφιερωμένη στη μοναδική εκκλησία του νησιού. Άλλωστε ο τοίχος που την περιστοιχίζει, ο οποίος στέκει ακόμα όρθιος, χτίστηκε από τον ίδιο τον Γιάννη Ρούσσο το 1950….
Σήμερα το νησί, αν και ερημωμένο από κατοίκους, αποτελεί πόλο έλξης για τους περιηγητές της Αμοργού. Τα καλοκαιρινά δρομολόγια από τον κόλπο της Καλοταρίτισσας προς τη Γραμβούσα είναι ωριαία και απευθύνονται σε όλους όσοι θέλουν να ξεφύγουν από τον οργανωμένο τουρισμό και να εξερευνήσουν τις παρθένες και αμμώδεις παραλίες της μικρής νήσου. Λίγοι τυχεροί μπορεί να έρθουν σε επαφή με τα ελάχιστα ζωντανά που κυκλοφορούν ελεύθερα στα εδάφη της και άλλοι να θαυμάσουν τις θαλάσσιες χελώνες που -σπάνια πλέον- βγαίνουν στην ακτή για να γεννήσουν τα αυγά τους. Το σίγουρο πάντως είναι ότι όποιος περάσει με το πλοίο της Αμοργού στην αντίπερα όχθη, θα ανταμειφθεί από τον άγνωστο κυκλαδίτικο επίγειο παράδεισο με τα κρυστάλλινα νερά και το ειδυλλιακό τοπίο….
