Παρακολουθώ το τελευταίο διάστημα την υπόθεση της Creta Farms και θλίβομαι. Μια κραταιά ελληνική επιχείρηση, με διεθνή παρουσία και διακρίσεις βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού εξαιτίας μιας οικογενειακής κόντρας. Δύο αδέρφια που δεν τα βρήκαν μεταξύ τους ρίχνουν στο γκρεμό μια μεγάλη εταιρεία και εκατοντάδες εργαζομένους.
Και η Creta Farms δεν είναι η μόνη. Στη Folli Follie μια άλλη οικογένεια έκανε κυριολεκτικά ό,τι ήθελε, δημιουργώντας μια «φούσκα» που έσκασε με πάταγο συμπαρασύροντας εκατοντάδες εργαζομένους. Και τα παραδείγματα δεν σταματούν εδώ: η Χαλυβουργική, η Μαρινόπουλος και μια σειρά άλλες οικογενειακές επιχειρήσεις έχουν φτάσει είτε στο χείλος του γκρεμού είτε στην κατάρρευση τα τελευταία χρόνια.
Θα μου πείτε, για όλα αυτά φταίνε οι οικογένειες; Και αν το πιστεύεις, τι θες να κάνουμε; Να απαγορεύσουμε στους συγγενείς να συστήνουν επιχειρήσεις γιατί κάποια στιγμή στο μέλλον μπορεί να τα «σπάσουν»;
Προφανώς και όχι. Και είναι απολύτως λογικό τις μπίζνες σου να τις κάνεις με ανθρώπους που εμπιστεύεσαι, κυριολεκτικά με το «αίμα» σου. Και κάποιες από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον πλανήτη ξεκίνησαν από την ίδια οικογένεια και πορεύονται με επιτυχία εδώ και αιώνες.
Το θέμα είναι τι κάνεις όταν το επιχειρηματικό σου «παιδί» μεγαλώσει και ξεπεράσει τις δυνατότητές σου. Γιατί στις περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις (όπως και στις ελληνικές οικογένειες) προσπαθείς με νύχια και με δόντια να το κρατήσεις εντός, υπό πλήρη έλεγχο αντί να το αφήσεις να πάρει το δρόμο σου.
Και αυτό είναι πρόβλημα, καθώς μια μεγάλη, ενδεχομένως και εισηγμένη επιχείρηση έχει άλλες ανάγκες και άλλες υποχρεώσεις διακυβέρνησης σε σχέση με τη μικρομεσαία, οικογενειακή εταιρεία. Και απαιτεί άλλες ικανότητες, που κατά κανόνα ξεπερνούν αυτές που έχουν οι ιδρυτές τους.
Αυτό ακριβώς μου έλεγε και ο διαχειριστής ενός από τα πιο επιτυχημένα ελληνικά funds. «Το μεγαλύτερο πρόβλημά μας, όταν διαπραγματευόμαστε, είναι να πείσουμε τους ιδρυτές της εταιρείας ότι πρέπει να αφήσουν τον έλεγχο. Και δεν είναι καθόλου εύκολο για κάποιον που έστησε μια εταιρεία από το μηδέν να πεισθεί ότι θα την αναλάβει κάποιος άλλος».
Η «κατάρα» λοιπόν των οικογενειακών επιχειρήσεων είναι ότι μεγαλώνουν ξεπερνώντας τις δυνατότητες των ιδρυτών τους. Και εδώ ακριβώς χρειάζεται η αλλαγή στη νοοτροπία και η υιοθέτηση χρηστής εταιρικής διακυβέρνησης. Χωρίς την οποία το «οικογενειακό δράμα» είναι εξαιρετικά πιθανό.
