Ο Ταγματάρχης G. Bedding είχε αποσπαστεί με ένα ουλαμό από δεκαοκτώ αξιωματικούς και στρατιώτες στο Καστέλλι Κισάμου με σκοπό να αναδιοργανώσει το πρώτο ελληνικό τάγμα το οποίο είχε αποστολή να υπερασπίσει την άμυνα της περιοχής και να εμποδίσει την αποβίβαση από τον αέρα και τη θάλασσα (INVASION BY AIR AND/ OR SEA) των γερμανικών δυνάμεων. Εκτός από τη διαταγή που είχε να διοργανώσει τους δυο λόχους και να τους προετοιμάσει να αντιμετωπίσουν τους Γερμανούς, είχε και την εξουσιοδότηση να προσπαθήσει να γυμνάσει, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, τους Κρητικούς και τους υπόλοιπους Έλληνες στην Κίσαμο σε δύναμη πολιτοφυλακής, η οποία με τη συμπαράσταση της δύναμης χωροφυλακής (περίπου 40 χωροφύλακες, αξιόμαχοι και οπλισμένοι με τουφέκια μαλίνχερ και αρκετές σφαίρες), που υπηρετούσε στο Καστέλλι θα βοηθούσε στον αγώνα κατά των Γερμανών.
Το ελληνικό στρατιωτικό τάγμα είχε δύναμη περίπου χιλίων ανδρών, ηλικίας 20 με 21 χρόνων, που ποτέ δεν είχαν μεταχειριστεί τουφέκια και ούτε αρκετό φαγητό να φάνε δεν είχαν, μόνο λίγο ρύζι και φακές και λίγο ψωμί. Ήταν κακοντυμένοι, με μανδύες και χωρίς κουβέρτες, όμως το ηθικό τους ήταν υψηλό. Είχαν μόνο εξακόσια τουφέκια steyer, χωρίς γεμιστήρες, με πέντε έως οκτώ σφαίρες ο καθένας, με ξιφολόγχες και εικοσιτέσσερα πολυβόλα από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, σε πολύ κακή κατάσταση. Τα τουφέκια ήταν σκουριασμένα και ακάθαρτα από το ταξίδι. Είχαν έρθει από το Ναύπλιο όπου ήταν το κέντρο εκπαιδεύσεως. Η καθημερινή εκπαίδευσή τους ήταν γεμάτη από πατριωτικούς λόγους και τραγούδια, όχι όμως και από άσκηση με τα τουφέκια. Είχαν περίπου 32 αξιωματικούς και ένα γιατρό αξιωματικό χωρίς φάρμακα.
Στο μεταξύ έφτασε από τα Χανιά ο Έλληνας Συνταγματάρχης Παπαθανασόπουλος, για να επιθεωρήσει τους λόχους και να επιβεβαιώσει την αναδιοργάνωση. Στο τέλος είχαμε μια ευχάριστη συνεργασία. Αν και στις στρατιωτικές αποθήκες στα Χανιά είχαν αρκετά τουφέκια με πυρομαχικά και είχα φορτηγό αυτοκίνητο για να παραλάβω άλλα τετρακόσια τουφέκια, δεν μας επιτρέψανε να τα παραλάβουμε μέχρι τις 20 Μαΐου, την ημέρα της γερμανικής επίθεσης!! Είχαμε ένα φορτηγό αυτοκίνητο που είχαμε επιτάξει από ελαιουργείο και αργότερα μας δώσανε δυο φορτηγά Morris από το στρατηγείο, γιατί έπρεπε να εφοδιαζόμαστε με τρόφιμα, ψωμί και τσιγάρα από την Αγία Μαρίνα όπου υπήρχε η αποθήκη για την 2η Νεοζηλανδική Μεραρχία. Από το Ελληνικό στρατηγείο μας έστειλαν αρκετό ρουχισμό. Στο Καστέλλι, το σχολειό έγινε προσωρινά νοσοκομείο και ένας γιατρός ήρθε από τα Χανιά, αλλά δεν είχαμε φάρμακα. Έπρεπε να επιτάξουμε ότι υπήρχε στα μαγαζιά και στα φαρμακεία του Καστελλιού (χρησιμοποιούσαμε τα σεντόνια για γάζες). Ακόμα έπρεπε να επιτάξουμε σκαλίδες και φτυάρια από το Δημαρχείο.
Αργότερα έφτασαν τέσσερις αξιωματικοί Νεοζηλανδοί, ο υπολοχαγός Campbell από τον 5ο λόχο και τρεις υπαξιωματικοί, ο υπολοχαγός Yorke, ο λοχαγός Baigent και ο υπαξιωματικός Glark από το δικό μου λόχο, για να μάθουν στους Έλληνες να οδηγούν τα φορτηγά αυτοκίνητα. Ο στρατηγός Salisbury – Jones και ο Έλληνας Πρίγκιπας Πέτρος επιθεώρησαν τους λόχους και έμειναν ευχαριστημένοι από τη στρατιωτική οργάνωση και πειθαρχία. Κατόπιν πήρα διαταγή από το Στρατηγό Heywood να μεταχειριστώ τις πέντε από τις οκτώ σφαίρες για να γυμνάσω τους φαντάρους στην σκοποβολή!!!
Καθυστέρησα λίγο γιατί ήθελα να βεβαιωθώ ότι θα με εφοδιάζανε αμέσως με πυρομαχικά, για να αντικαταστήσω τις σφαίρες που θα μεταχειριζόμουνα. Οι σφαίρες που μας στείλανε όμως δεν ήταν κατάλληλες για τα τουφέκια μας, πράγμα απίστευτο!!!
Demonstrations (Επιδείξεις)
Γενικά οι Έλληνες αξιωματικοί με τη θέλησή τους υπάκουαν στις διαταγές μου, εκτός από μια δυο περιπτώσεις που ο υπολοχαγός Campbell δεν μεταχειρίστηκε την κατάλληλη διπλωματία. Οι άνδρες ήταν πολύ ενθουσιασμένοι και προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να φτάσουν τη νεοζηλανδική πολεμική αξιοπρέπεια που τους δίδασκαν οι αξιωματικοί μου, αλλά και η εξυπνάδα τους, το πνευματικό τους επίπεδο και η ικανότητά τους καθημερινά καλυτέρευαν. Στο Κολυμπάρι, περίπου δέκα μίλια μακριά, είχε εγκατασταθεί η Σχολή των Ευελπίδων με κάπου τριακόσιους Ευέλπιδες, στρατό και χωροφυλακή με στρατιωτική εκπαίδευση.
Μέσω του στρατηγού Heywood ζήτησα να μου σταλούν 34 Ευέλπιδες, τρίτης και τέταρτης κλάσεως, για να τους μεταχειριστώ ως C.S.M.S και ένας ουλαμός λοχίες (υπαξιωματικοί στη στρατιωτική οργάνωση του τάγματος). Ένα μήνα αργότερα συνάντησα στο στρατόπεδο αιχμαλώτων στα Χανιά (Άγιοι Απόστολοι), έναν από τους αξιωματικούς της Σχολής που μας εξήγησε ότι αν και περιμέναμε την πτώση των αλεξιπτωτιστών κάθε μέρα, η επιλογή θα γινόταν κατόπιν διαγωνισμού. Έτσι το πρωί της 20ης Μαΐου 1941 (πτώση αλεξιπτωτιστών), ο αξιωματικός τους ήταν απασχολημένος στη βαθμολογία των γραπτών εξετάσεων, την ώρα που άρχιζε η Μάχη!
Special service Detachments (Χωροφυλακή)
Ο αξιωματικός Διοικητής της Χωροφυλακής, με τη θέλησή του έθεσε τον εαυτό του και τους σαράντα άνδρες της χωροφυλακής κάτω από τις διαταγές μου και ανέλαβε την υποχρέωση να υπακούει σε όλες τις διαταγές μου. Οι χωροφύλακες ήταν καλά εξοπλισμένοι, με τουφέκια και πιστόλια. Μέχρι το τέλος, αυτή η δύναμη έδειξε εμπιστοσύνη και ήταν καλά εκπαιδευμένη, αξιόπιστη, ικανή και άξιζε όσο δυο λόχοι που είχα αναδιοργανώσει από στρατιωτικής άποψης!
Home Guard (Εθνοφυλακή)
Στην πρώτη μου περιοδεία σχημάτισα τη γνώμη, ότι τα στρατιωτικά τμήματά μου δεν ήταν αρκετά για να φρουρήσουν όλα τα επικίνδυνα σημεία. Είχα σύσκεψη με τον αξιωματικό της χωροφυλακής για το σχηματισμό στρατιωτικής μονάδας εθνοφρουράς.
Ο αξιωματικός αμέσως κάλεσε τον κ. Κοντοπυράκη στη σύσκεψη, ο οποίος είχε διαθέσει τη μισή ζωή του να προετοιμάζεται ως αρχηγός επαναστάσεων μαζί με τον κ. Βενιζέλο, και την άλλη μισή ζωή του να δραπετεύει από τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, όταν οι επαναστάσεις δεν είχαν επιτυχία!!! Έδειξε ενθουσιασμό και μεγάλη ανυπομονησία!! Στρατολογήσαμε περίπου διακόσιους άνδρες από ορεινά χωριά. Οι περισσότεροι ήταν αρματωμένοι με τσιφτέδες (κυνηγετικά τουφέκια) και πιστόλια. Αργότερα, το Ελληνικό Αρχηγείο οργάνωσε μονάδα να φρουρήσει το νησί, αλλά η δική μου μονάδα δεν πήρε τα τουφέκια και τα πυρομαχικά που μας είχαν υποσχεθεί. Αυτό εξαγρίωσε τον Κοντοπυράκη τόσο πολύ, που έπρεπε να μεσολαβήσει ο Στρατηγός Hewood, ο Στρατάρχης Salisbury–Jones, ο Έλληνας Συνταγματάρχης και όλοι οι άνδρες της Χωροφυλακής, για να τον καθησυχάσουν!!
Η Εθνοφυλακή δεν πιστεύω να πήρε μέρος στη μάχη, αλλά η ακούραστη περιπολία της θαλάσσιας περιοχής, νύχτα και μέρα, αξίζει μεγάλους επαίνους. Επιθεώρησα τη μονάδα της Εθνοφυλακής δυο φορές και ήμουν ευχαριστημένος πάρα πολύ «που μας υποστήριζαν και πολεμούσαν πλάι πλάι μαζί μας και όχι εναντίον μας!!!
Stragglers from Greece (Πολεμιστές από την Ελλάδα)
Καΐκια με επιβάτες, περίπου εκατό το καθένα, αξιωματικούς και στρατιώτες του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, φτάνανε κάθε βράδυ γύρω στις τρεις με τέσσερις το πρωί. Έπρεπε να τους δώσουμε φαγητό και κατόρθωσα να εφοδιαστώ με δυο χιλιάδες μερίδες φαγητού από τις αποθήκες του στρατηγείου. Ένα από τα καφενεία στο Καστέλλι διανυκτέρευε για να ετοιμάζει καφέδες και τσάι στους ταλαιπωρημένους. Περιποιηθήκαμε περίπου οκτακόσιους επιβάτες. Ο ταμίας μου, ύστερα από συμβουλή του Άγγλου Πρεσβευτή Μιχαήλ Πολαρέτ, πλήρωσε τους ιδιοκτήτες των καϊκιών.
Security (Φρούρηση)
Τοποθέτησα στο λιμάνι περιπολίες από άνδρες της χωροφυλακής για να είναι σε θέση να επιθεωρούν όλους τους πολίτες που έφταναν από τη Βόρεια Ελλάδα και να τους στέλνουν στην Ελληνική Διοίκηση στα Χανιά. Συνέβαλα και έστειλα έναν ύποπτο της 5ης Φάλαγγας, που έφτασε μ’ ένα από τα καΐκια, στο Αρχηγείο της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας.
Defense Plan (Σχέδιο Αμύνης)
α) Πτώση Αλεξιπτωτιστών: Δύο περιφέρειες ήταν κατάλληλες. Η πρώτη ανατολικά από το λιμάνι, πεδινή περιοχή, ως επί το πλείστον με αμπέλια, έκτασης 2,5 τετραγωνικών μιλίων. Η δεύτερη δυτικά από το λιμάνι, παρόμοια περιοχή, περίπου του ίδιου μεγέθους, φτάνοντας δυτικά της παραλίας και χωρίζοντας από το λιμάνι 1,5 περίπου μίλι δίπλα από το δρόμο, πάνω από 170 μέτρα σέλα.
β) Απόβαση από τη θάλασσα: Στην ίδια περιοχή όπως και από τον αέρα. Και οι δύο παραθαλάσσιες περιοχές κατάλληλες. Το λιμανάκι περισσότερο από κάθε άλλη περιοχή, γιατί είχε μικρή κατάλληλη προκυμαία.
γ) Συμπέρασμα: Το λιμάνι και η πεδινή περιοχή προς τα ανατολικά φαινόταν να είναι η πιο κατάλληλη περιφέρεια και για τις δυο περιπτώσεις για τους ίδιους λόγους. Για τον ίδιο λόγο η δυτική περιοχή δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Στρατιωτικές μονάδες μου
α) Δύο λόχοι από 500 Έλληνες φαντάρους (μόνο τριακόσιοι σε κάθε λόχο με τουφέκια και μόνο τρεις σφαίρες το κάθε τουφέκι).
β) 14 Νεοζηλανδοί αξιωματικοί και υπαξιωματικοί.
γ) Ένας αξιωματικός και 40 χωροφύλακες.
δ) 200 Κρητικοί (πολιτοφυλακή).
Συνδέσεις «Α» Λόχος
Περιοχή ελαιουργείου – θαλασσινός δρόμος – παραθαλάσσια περιοχή – κεντρικός δρόμος: Ένας ουλαμός στο σχολειό, ένας ουλαμός στο εργοστάσιο ελαιουργείου και δύο μέσα στις ελιές κοντά στο μοναστήρι.
Στρατιωτική Διαταγή: 1) Καταστροφή εχθρικής πτώσης αλεξιπτωτιστών, 2) Εμπόδιση εχθρικής απόβασης από τη θάλασσα.
«Β» Λόχος
Περιοχή αποθήκης πετρελαίου – Άσπρος Δρόμος – Βραχώδης Περιοχή – Πλάτανος δρόμος.
Στρατιωτική διαταγή: 1)Να εμποδιστεί εχθρική απόβαση από τη θάλασσα, 2) Στην περίπτωση εχθρικής απόβασης από τη θάλασσα ή από τον αέρα δυτικά από τον Άσπρο Δρόμο, να κρατηθεί ο δρόμος μέχρι το λιμάνι, 3) Στην περίπτωση επιτυχημένης αποβάσεως από τη θάλασσα ή τον αέρα, στο λιμάνι, να καταστραφεί η αποθήκη πετρελαίου – βενζίνης με φωτιά αμέσως.
Νεοζηλανδοί και η ομάδα της χωροφυλακής
Περιοχή Παραθαλάσσιου δρόμου – αποθήκη πετρελαίου – παραθαλάσσια περιοχή – κεντρικός δρόμος
α) Στρατιωτική διαταγή: Να εμποδιστεί απόβαση στο λιμάνι.
β) Κινητή εφεδρεία στην περίπτωση πτώσης αλεξιπτωτιστών.
Περιπολίες
Ετοιμοπόλεμες περιπολίες μεταξύ των ωρών 20:00 και 06:00 όπως παρακάτω:
«Α» Λόχος: Παραθαλάσσιος δρόμος – Εργοστάσιο: Συνάντηση με την αστυνομική περίπολο κάθε μία ώρα εκεί που εφάπτεται ο παραθαλάσσιος δρόμος με την παραλία.
«Β» Λόχος: Πέτρινο Ύψωμα – Αποθήκη πετρελαίου: Συνάντηση με την αστυνομική περίπολο κάθε μία ώρα, επίσης κάθε μισή ώρα στην ανατολική άκρη της αποθήκης πετρελαίου.
Επίσης, σταθερή περίπολος μεταξύ των ωρών 20:00 και 06:00 στην περιοχή του Άσπρου δρόμου με την παραλία.
Νεοζηλανδοί και Αστυνομία: Περιπολία όλο το λιμάνι, συνάντηση με τις περιπολίες του λόχου. Δυο σκοποί στην προβλήτα μεταξύ των ωρών 20:00 και 06:00.
Ομάδες πολιτοφυλακής: Περιπολίες στην παραλία από τον Πλάτανο μέχρι το σταυροδρόμι με τον Άσπρο δρόμο. Συνάντηση με τη σταθερή περίπολο του «Β» Λόχου εκεί στις 22:00, 24:00, 02:00 έως 04:00 και 08:00 ώρα.
Ναυτικό Παρατηρητήριο: Εκεί βρισκόταν ένα παρατηρητήριο του Ναυτικού στην ψηλότερη κορυφή της γλώσσας νοτιοδυτικά του λιμανιού. Το παρατηρητήριο έπρεπε να με ειδοποιήσει τηλεφωνικά αμέσως μόλις παρουσιαζόταν εχθρική ναυτική ή αεροπορική δύναμη.
Το 50% από όλες τις στρατιωτικές δυνάμεις ήταν σε επιφυλακή από τις 05:00 έως τις 06:00.
Πολίτες
Γύρω στις 15 Μαΐου (5 μέρες πριν την επίθεση) είχα κατορθώσει με την υποστήριξη του Εμπορικού Επιμελητήριου να απομακρυνθούν περίπου 500 με 600 γυναίκες και παιδιά από το Καστέλλι στα γύρω χωριά στα υψώματα, αλλά οι γυναίκες αρχίσανε να ξαναγυρίζουν πίσω τη μέρα και να εγκαταλείπουν ξανά το Καστέλλι τα βράδια, για να επιστρέψουν στα ορεινά χωριά. Πολλοί αντιτάχθηκαν στην προσπάθεια και μάλιστα και στις διαταγές της Αστυνομίας να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, αλλά και πάρα πολλοί με τη θέλησή τους απομάκρυναν τα παιδιά τους από την περιοχή του Καστελλιού.
Εφεδρικό Συσσίτιο
Οι Έλληνες δεν είχαν συνηθίσει σε μεγάλες μερίδες φαγητού. Ο λοχαγός Baigent με δική του πρωτοβουλία είχε συγκεντρώσει μεγάλες ποσότητες φαγητού για κάθε ενδεχόμενο αποκλεισμού, όταν δεν θα ήταν δυνατόν να εφοδιαστούν.
Επίθεση αλεξιπτωτιστών – 20 Μαΐου 1941
08:00: Ο λοχαγός Baigent έφυγε με τα φορτηγά για να μαζέψει τουφέκια από τα Χανιά.
08:00: Με ειδοποιήσανε στο αρχηγείο μου ότι μεγάλες αεροπορικές δυνάμεις είναι ορατές και πλησιάζουν από το Βορρά και τη Δύση. Αμέσως εκατοντάδες αεροπλάνα και ανεμοπλάνα περάσανε πάνω από την περιοχή κατευθυνόμενα προς το Μάλεμε (αεροδρόμιο).
09:00: Περίπου 20 αεροπλάνα έριξαν αλεξιπτωτιστές στην περιοχή του εργοστασίου – παραθαλάσσιου δρόμου – κεντρικού δρόμου – γυροθαλασσιάς. Διέταξα την αστυνομική δύναμη να καταλάβει θέση γύρω από την παραλία και δυο ουλαμούς από το σχολειό να καταλάβουν θέσεις γύρω από το θαλασσινό δρόμο. Όταν ήμουν βέβαιος ότι είχαν καταλάβει τις καθορισμένες θέσεις, προχώρησα στο αρχηγείο του «Α» Λόχου, λίγο χαμηλότερα από το Μοναστήρι.
Συνάντησα στο δρόμο 200 Έλληνες που είχαν μεταχειριστεί τα φυσίγγια τους εναντίον των αεροπλάνων που πετούσαν πολύ χαμηλά και είχαν αρχίσει να φεύγουν προς τα υψώματα. Κατόρθωσα να τους καθησυχάσω και φεύγοντας άφησα τον Campbell επικεφαλής, με διαταγή να τους κρατά ακροβολισμένους, κρυμμένους και έτοιμους να μετακινηθούν.
10:00: Έφτασα στο αρχηγείο του λόχου και βρήκα τους Έλληνες να έχουν καταλάβει θέσεις κατά μήκος του κεντρικού δρόμου. Ο εχθρός ήταν κυκλωμένος και από τις τρεις πλευρές.
10:15: Ένας αγγελιοφόρος (δρομέας) έφερε ευχάριστα νέα από τον Beigent. Ότι είναι ασφαλής και ότι είχε μαζί του 20 αστυνομικούς από τον σταθμό του Δραπανιά και ένα ουλαμό στρατιωτών από το εργοστάσιο, έχοντας σχηματίσει έτσι στρατιωτική ζώνη από τη θάλασσα μέχρι τον κεντρικό δρόμο. Ο εχθρός τώρα είναι τελείως κυκλωμένος. Οι Έλληνες άρχισαν να προχωρούν προς τις εχθρικές γραμμές, αλλά εκτός από τους αστυνομικούς δεν προσπαθούσαν να καλυφθούν και έτσι οι Γερμανοί χτυπώντας τους αλύπητα, τους προκάλεσαν τρομακτικές απώλειες, παρά την ηρωική τους επίθεση!
11:00: Ο εχθρός ξεκαθαρίστηκε τελείως, εκτός από μια ομάδα, που είχε αποκοπεί στην όχθη του ποταμού. Αυτή η ομάδα συνεχώς χτυπούσε το αρχηγείο του λόχου με όλμους, πολυβόλα και βλήματα από ελαφρύ πυροβολικό. Παρακίνησα ένα ουλαμό σε θυελλώδη επίθεση εναντίον των Γερμανών, αλλά όταν έφτασε κοντά στην ακάλυπτη περιοχή, οι άνδρες έπαθαν μεγάλες απώλειες και επικράτησε για λίγο γενική σύγχυση. Προχώρησα κάτω μαζί με τον διερμηνέα, ο αξιωματικός και ο λοχίας είχαν σκοτωθεί, ενώ οι ζωντανοί στρατιώτες, έξω φρενών λαφυραγωγούσαν στην περιοχή που ήταν οι Γερμανοί, όλοι τους σκοτωμένοι. Ήτανε απαραίτητο να μεταχειριστώ τις γροθιές μου, κλωτσιές, ακόμα και τη λαβή του πιστολιού μου, για να επαναφέρω την τάξη και να μπορέσω να τους ανασυντάξω σε μάχιμη μονάδα. Διάλεξα δέκα αγριεμένους άνδρες και επιτέθηκα εναντίον των οχυρωμένων αλεξιπτωτιστών. Στην τελευταία επίθεση έχασα πέντε παλικάρια (σκοτώθηκαν). Κατορθώσαμε να αιχμαλωτίσουμε όλα τα βαριά όπλα τους, ένα βαρύ όλμο, ένα πολυβόλο και ένα κανόνι 1Χ5, πάνω σε κινητή συσκευή με λαστιχένιες ρόδες.
12:00: Επέστρεψα πίσω από το δρόμο, στο αρχηγείο του λόχου. Συνάντησα πολίτες να επιτίθενται εναντίον των αιχμαλώτων Γερμανών. Ο αξιωματικός York και ένας άλλος Νεοζηλανδός υπαξιωματικός είχαν κατορθώσει να σχηματίσουν κύκλο γύρω τους. Έστειλα τους αιχμαλώτους στο κρατητήριο του σταθμού της χωροφυλακής, με επικεφαλής τον Yorkκαι ομάδα Νεοζηλανδών, με διαταγή να τους φρουρούν και να μην αφήσουν τους Έλληνες να τους πλησιάσουν. Στο μεταξύ επέστρεψε και ο αξιωματικός Baifgent, που τον είχα στείλει να επικοινωνήσει με το αρχηγείο της Νεοζηλανδικής Μεραρχίας, μέσω τηλεφώνου, αλλά δεν κατόρθωσε γιατί οι τηλεφωνικές γραμμές είχαν καταστραφεί! Δεν υπήρχε οδηγός για το φορτηγό αυτοκίνητο κι έτσι αναγκάστηκα να το οδηγήσω για να συγκεντρώσω τους τραυματίες και να τους μεταφέρω στο σταθμό περίθαλψης. Κατόπιν σχημάτισα μια ομάδα για να θάψουν τους σκοτωμένους και μια ομάδα από άνδρες για να περισυλλέξουν τον οπλισμό και τα άλλα γερμανικά εφόδια.
15:00: Επέστρεψα στο κρατητήριο, όπου ο York και ο Baigent είχαν ερευνήσει τους αιχμαλώτους και τους είχαν ανακρίνει. Επίσης, επισκέφθηκα τους τραυματίες.
17:00: Παραχώρησα τα γερμανικά λάφυρα, όπλα, πολυβόλα, όλμους και κανόνια στους λόχους με Νεοζηλανδούς υπαξιωματικούς για να εκπαιδεύσουν τους Έλληνες στη χρήση τους.
18:00: Προσπάθησα να επικοινωνήσω με τα Χανιά, αλλά δεν κατόρθωσα να πιάσω γραμμή.
Πληροφορίες που αποσπάσαμε από τους αιχμαλώτους
Από την αρχή είχα υπολογίσει ότι από πάνω από 150 με 160 αλεξιπτωτιστές είχαν προσγειωθεί στην περιοχή του Καστελλιού. Από τις πληροφορίες που μου έδωσε ο υπεύθυνος αξιωματικός (Έλληνας) της ομάδας που έθαβε τους νεκρούς, έβγαλα το συμπέρασμα ότι πολλούς από τους σκοτωμένους Γερμανούς είχαν θάψει οι πολιτοφύλακες και οι ελεύθεροι σκοπευτές, για να κρύψουν τα πολλαπλά τραύματα που είχαν πάθει από τους συγγενείς των σκοτωμένων Κρητικών για εκδίκηση, εξαιτίας της μανίας που τους είχε κυριεύσει (περίπου 60 είχαν σκοτωθεί από τους αλεξιπτωτιστές).
Επίσης, πολλοί δεν αποκλείεται να είχαν ταφεί από τους πολίτες που ακολουθούσαν από κοντά τους επιτιθέμενους μαχητές για να αποσπάσουν όπλα από τους σκοτωμένους αλεξιπτωτιστές. Πολλές φορές δεν ήταν εύκολο να μπορέσουμε να πάρουμε τον οπλισμό των σκοτωμένων αλεξιπτωτιστών, κατά το διάστημα της μάχης!!!
Μέσα στα έγραφα που αποσπάσαμε από τους Γερμανούς ήταν ένας χάρτης με τη διαταγή για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στην Κρήτη και φωτογραφίες της Κρήτης όπου είχαν προσδιορίσει τις περιοχές τις οποίες θεωρούσαν κατάλληλες για στρατιωτικές επιχειρήσεις αλεξιπτωτιστών. Ακόμα οι Γερμανοί πιστεύανε ότι δεν υπήρχε στρατιωτική δύναμη στο Καστέλλι. Επίσης, βρήκαμε στρατιωτικούς στόχους των αλεξιπτωτιστών και συνθήματα από το έδαφος στον αέρα. Μετά την πτώση των αλεξιπτωτιστών θα ακολουθούσε μηχανοκίνητη μονάδα πεζικού των αλεξιπτωτιστών. Από τους αιχμαλώτους αλεξιπτωτιστές, κανείς δεν ήθελε να ομολογήσει τη δύναμη της μονάδας που πήρε μέρος στην επιχείρηση του Καστελλιού.
Αναφορά
Ήταν αδύνατο να επικοινωνήσω με τα Χανιά μέσω τηλεφώνου και έβγαλα το συμπέρασμα ότι μια εχθρική δύναμη μας είχε διακόψει προσωρινά την τηλεφωνική επικοινωνία από την περιοχή του Μάλεμε. Όπως μπορούσα έγραψα μια αναφορά με όλα τα γεγονότα και τις πληροφορίες και με το λοχία Adams, το δεκανέα Friend (δύο από τους Νεοζηλανδούς υπαξιωματικούς) και δυο Κρητικούς εθελοντές την έστειλα με ένα καΐκι στα Χανιά στις 21-5-1941. Όμως και αυτή τη φορά δεν τα κατάφερα, γιατί χάσαμε το πηδάλιο και με μεγάλη δυσκολία κατορθώσανε να επιστρέψουν στο λιμάνι στις 04’’00 της 22-5-1941.
Στις 7 το πρωί της 22-5-1941 ξεκίνησα με ένα φορτηγό αυτοκίνητο για ένα χωριό πέντε μίλια πιο πάνω, έχοντας ως ασφάλεια, μια ομάδα από 5 Νεοζηλανδούς, αρματωμένους με ταχυβόλα και χειροβομβίδες. Είχαμε μαζί και δυο Κρητικούς αστυνομικούς, οι οποίοι θα μεταφέρανε την αναφορά μου από ξηράς στα Χανιά. Εάν η αποστολή τους ήταν επιτυχημένη ή όχι δεν το γνωρίζω. Δυο φορές έπεσαν σε ενέδρα κατά τη διαδρομή, τις οποίες είχαν στήσει Κρητικοί που κατά λάθος νόμιζαν πως είμαστε Γερμανοί.
Στρατιωτική αναδιοργάνωση
Ραδιοφωνικές εκπομπές του B.B.C. από το Λονδίνο μιλούσαν για σκληρές μάχες στο Μάλεμε, δίνοντας την εντύπωση ότι ο εχθρός είχε οπισθοχωρήσει νικημένος. Είχα τη γνώμη ότι θα είχε υποχρεωθεί να οπισθοχωρήσει δυτικά και περίμενα να φτάσει στο Καστέλλι από τον κεντρικό δρόμο, πιστεύοντας ότι στο λιμάνι δεν θα είχε στρατιωτική δύναμη κι έτσι πιθανά να είχε καταληφθεί από τους Γερμανούς.
Ακόμα σκεφτόμουν να αφήσω το «Α» Λόχο στο Καστέλλι και από εκεί με τον άλλο λόχο να προχωρήσω προς το Μάλεμε, αλλά στο τέλος αποφάσισα να μην το κάνω επειδή:
α) Ο «Α» Λόχος ήταν πολύ άσχημα εξοπλισμένος, με ελαφρύ εξοπλισμό και δεν θα μπορούσε να φρουρήσει αποτελεσματικά την περιοχή.
β) Θα έπρεπε υποχρεωτικά να βαδίσουν για 15 μίλια, που θα είχε σαν αποτέλεσμα να εξασθενήσουν οι Έλληνες φαντάροι, οι οποίοι έτσι θα έπρεπε να καταυλιστούν προτού να πολεμήσουν.
γ) Τα γερμανικά αεροπλάνα θα αντιλαμβάνονταν την προέλαση προς το Μάλεμε και θα μας βομβαρδίζανε συνεχώς χωρίς να μπορούμε να τα αντιμετωπίσουμε.
Η νέα μου εκτίμηση ήταν πως έπρεπε να ακολουθηθούν δυο διαδρομές μάχης.
1. Να υπερασπιστώ το λιμάνι ξανά από τυχόν απόβαση ενισχύσεων από τη θάλασσα και τον αέρα.
2. Να καταστρέψω τις εχθρικές δυνάμεις που θα οπισθοχωρούσαν από ανατολικά (Μάλεμε).
Για να κατορθώσω το πρώτο, δεν θα έπρεπε να μεταβάλλω το αρχικό σχέδιο. Ενώ το δεύτερο θα προσπαθούσα να το πετύχω με τον «Α» Λόχο με επιπλέον: α) περιπολίες στον κεντρικό δρόμο μέχρι το Δραπανιά τα βράδια, β) συνεννόηση με τους χωροφύλακες του Δραπανιά να μου τηλεφωνήσουν αμέσως εάν παρουσιάζονταν εχθρικές δυνάμεις στην περιοχή και γ) τοποθέτηση οχυρών για να υπερασπίσω τον κεντρικό δρόμο με όλμους, βαριά πολυβόλα, το κανόνι και το μυδραλιοβόλο στην περιοχή του Ξεροπόταμου γύρω από το Μοναστήρι (θα μεταχειριζόμουν τους Νεοζηλανδούς στρατιώτες και αξιωματικούς στις οχυρές θέσεις).
Συσσίτιο
Έδωσα διαταγή να λιγοστέψει η μερίδα φαγητού των στρατιωτών από τις 21 Μαΐου και έδωσα συμβουλή στους χωροφύλακες να περιορίσουν την πώληση ψωμιού στους πολίτες. Το βράδυ της 25 Μαΐου η χωροφυλακή με πληροφόρησε ότι τα αποθέματα αλευριού είχαν τελειώσει εκτός από τους 16 τόνους που είχαν αποθηκευτεί την αποθήκη του λιμανιού. Ο Λιμενάρχης που ήταν γερμανόφιλος και οι ντόπιοι υποψιάζονταν πως ήταν συνεννοημένος με την 5η Φάλαγγα, αρνήθηκε να μας το δώσει. Ώσπου αναγκάστηκα να τον συλλάβω και να τον κλείσω στο Κρατητήριο. Μετά έσπασα τις κλειδαριές και έδωσα αλεύρι στους 5 φούρνους που ήταν κάτω από αστυνομική επιτήρηση.
Αιχμάλωτοι
Ύστερα από τις 22 Μαΐου οι πολίτες είχαν ησυχάσει και αισθανόμουν βέβαιος ότι δεν υπήρχε κίνδυνος. Έτσι αποφάσισα να τοποθετήσω Έλληνες στρατιώτες και αστυνομικούς φρουρούς των αιχμαλώτων, αλλά επισκεπτόμουνα το κρατητήριο τρεις φορές την ημέρα.
Στρατιωτικό προσωπικό
Όλες οι στρατιωτικές ασκήσεις με βεβαιώσανε ότι έπρεπε να τοποθετήσω καλύτερα εκπαιδευμένους αξιωματικούς στους δύο λόχους. Είχα πάρει την απόφαση ότι ο Baigent ήταν ο πιο κατάλληλος αξιωματικός για να αναλάβει την αρχηγία των ανδρών που είχαν εγκατασταθεί για τη φρούρηση του κεντρικού δρόμου με τα βαριά όπλα (λάφυρα της μάχης με τους αλεξιπτωτιστές). Του έδωσα το βαθμό του υπολοχαγού!!
Επίθεση από την ξηρά
Το πρωί της 26ης Μαΐου, ύστερα από επιθεώρηση του δεύτερου λόχου, του λιμανιού και του κρατητηρίου, επέστρεψα το αρχηγείο μου στο ταχυδρομείο. Περίπου στις 10:30, η περιοχή του λιμανιού υπέστη κεραυνοβόλα επίθεση από αεροπλάνα που πετούσαν πάρα πολύ χαμηλά και βομβάρδιζαν και περιπολούσαν τους δρόμους μέχρι τις 11:30. Μια βόμβα κατέστρεψε το κτίριο του Ταχυδρομείου και τον τηλεφωνικό σταθμό. Υποχρεωθήκαμε να κρυφτούμε στα χαρακώματα. Μια άλλη βόμβα έσκασε περίπου δέκα ποδάρια μακριά και έθαψε δυο υπαλλήλους του ταχυδρομείου, το διερμηνέα μου και μένα. Κατορθώσαμε να ξεσκεπαστούμε, με μόνο τραύμα το σπάσιμο ενός κόκαλου στο ένα μου δάκτυλο. Αμέσως τράβηξα προς το αρχηγείο του «Β» Λόχου με συνοδεία τον Baigent και το διερμηνέα μου.
Ο κεντρικός δρόμος μέσα στο χωριό ήταν καταστραμμένος και υποχρεωθήκαμε να μπούμε μέσα στα δέντρα, για να κατορθώσουμε να περάσουμε από ένα στενό δρομάκι. Ο διερμηνέας ήταν τυχερός και πήδηξε έξω γιατί μόλις σταμάτησε το φορτηγό μας δυο σφαίρες από πίσω πέρασαν ανάμεσα από το Baigent και μένα και έσπασαν το τζάμι του φορτηγού. Κοιτάζοντας γύρω είδαμε αμέσως τα τρία τουφέκια που τα κρατούσαν Γερμανοί, περίπου δέκα μέτρα μακριά. Τραβηχτήκαμε και προχωρήσαμε με σκοπό να τους συλλάβουμε, αλλά παρουσιάστηκαν από τις πόρτες ξαφνικά άλλοι πέντε Γερμανοί και μας συνέλαβαν. Μια βόμβα είχε καταστρέψει τον εξωτερικό χώρο του κρατητηρίου και οι σκοποί πανικοβλημένοι το έβαλαν στα πόδια εγκαταλείποντας τα όπλα τους. Οι αιχμάλωτοι έτσι απελευθερώθηκαν και μάζεψαν τα εγκαταλελειμμένα τουφέκια. Μας οδήγησαν σ’ ένα σπίτι παραθαλάσσιο και μας κρατούσαν αιχμαλώτους οι 13 Γερμανοί που είχαμε αιχμαλωτίσει κατά την μάχη της 20ης Μαΐου.
Ο Campbell και μια ομάδα Νεοζηλανδούς επιτέθηκαν με τουφέκια και χειροβομβίδες τη στιγμή που ο Baigent κι εγώ προσπαθούσαμε να πείσουμε τον αγγλομαθή Γερμανό υπαξιωματικό και μερικούς άλλους ότι το καλύτερο ήταν να ξαναπαραδοθούν, γιατί δεν υπήρχε ελπίδα να κατορθώσουν να παραμείνουν ελεύθεροι. Δυστυχώς ο Γερμανός υπαξιωματικός ήταν ισχυρογνώμων. Περίπου μισή ώρα αργότερα ένας ουλαμός Γερμανών έφτασε και μας οδήγησαν πίσω στο χωριό, που ήταν γεμάτο γερμανικό στρατό με μοτοσυκλέτες. Αντί για οπισθοχωρούντες στρατιώτες ήταν επιτιθέμενη στρατιωτική μονάδα. Ο Campbell σκοτώθηκε, προσπαθώντας να μας απελευθερώσει. Αργότερα τακτοποιήσαμε τον τάφο του με τσιμεντόλιθους και υλικά από καταστραμμένα σπίτια.
Συνοδεύσαμε τους Γερμανούς στο αναρωτήριο, αλλά στο μεταξύ οι Έλληνες είχαν μετακινήσει όλους τους τραυματίες!!! Οι Γερμανοί που είχαν απελευθερωθεί στην αναφορά τους ανέφεραν ότι τους είχαμε καλομεταχειριστεί. Δεν υπήρχε αμφιβολία ότι θα αντιμετωπίζαμε δύσκολες στιγμές και θα κινδύνευε η ζωή μας. Οι Γερμανοί αργότερα ξέθαψαν τους σκοτωμένους και τους ξανάθαψαν όλους μαζί σ’ ένα πολυτελέστατο μνημείο. Το αποτέλεσμα της εκταφής ήταν να περάσω στρατοδικείο, εξαιτίας των ακρωτηριασμένων νεκρών Γερμανών αλεξιπτωτιστών που βρέθηκαν.
(S.G.D) 5517 G. Bedding
T/Major 19 BN. 2 NZEF
*Από τα απομνημονεύματα του Νεοζηλανδού Ταγματάρχη G. Bedding που υπηρετούσε στο 19ο Λόχο της Δεύτερης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας (Μετάφραση Γιάννη Κογχυλάκη)
Από το βιβλίο του Γιάννη Β. Κογχυλάκη “Η Εποποιία της Μάχης της Κρήτης και της Εθνικής Αντίστασης”.
