Το κάστανο, γνωστό από την αρχαιότητα, αποτελούσε βασική τροφή των κατοίκων των ορεινών περιοχών, αντικαθιστώντας πολύ συχνά το ψωμί. Γι’ αυτό το λόγο ο Ξενοφώντας ονόμαζε την καστανιά «δένδρο του άρτου», ενώ στην αρχαιότητα τα κάστανα ήταν γνωστά με διάφορα ονόματα, όπως «Διός βάλανοι», «Ευβοϊκά κάρυα», «λόπιμα» ή «Σαρδιαναί βάλανοι».
Οι αρχαίοι τούς απέδιδαν συνήθως ελληνική καταγωγή, χωρίς όμως να αποκλείουν και τις ανατολίτικες ρίζες τους. Αλλά και οι Βυζαντινοί έτρεφαν μεγάλη εκτίμηση για τα κάστανα, που αποτελούσαν βασικό επιδόρπιο στο διαιτολόγιό τους. Αργότερα, στο Μεσαίωνα, σε περιόδους λοιμών, τα κάστανα υπήρξαν βασική τροφή των φτωχών λαών της Ευρώπης και όχι μόνο.
Στην Ελλάδα, οι σημαντικότερες περιοχές παραγωγής κάστανων είναι ο Πάρνωνας, το Πήλιο, η Κρήτη, η Λέσβος και η Κοζάνη, όπου οι συνθήκες επιτρέπουν την καλλιέργεια υψηλής ποιότητας καρπών. Μάλιστα τα κάστανα της Κρήτης και του Πηλίου είναι πολύ διάσημα, γιατί και οι δύο περιοχές, λόγω κλίματος και γεωγραφίας, παράγουν γλυκά κάστανα, με πλούσια γεύση και μοναδική υφή.
Η διατροφική του αξία
Το κάστανο είναι ένας πολύ θρεπτικός καρπός, πλούσιος σε φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά, βιταμίνες C και Β6, καθώς και μέταλλα όπως μαγνήσιο, ασβέστιο και φώσφορο.
Ο λόγος που είναι τόσο διάσημο και το επιλέγουν πολλοί, είτε σε συνταγές είτε ως σνακ, είναι γιατί διαθέτει χαμηλά λιπαρά, ενώ είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.
Ακόμα, τα κάστανα είναι γνωστά για την προστατευτική τους δράση στο καρδιαγγειακό σύστημα και τη συμβολή τους στην καλή λειτουργία του εντέρου, ως υποκατάστατο των δημητριακών. Αξίζει να αναφερθεί, ότι είναι ελεύθερα γλουτένης και σιταριού. Αυτό σημαίνει ότι αποτελούν ιδανική τροφή για άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη ή παρουσιάζουν δυσανεξία στη γλουτένη.
Αγορά και αποθήκευση του κάστανου
Όταν αγοράζεις ωμά κάστανα, καλό είναι να διαλέγεις αυτά που έχουν λαμπερή φλούδα, χωρίς σκασίματα ή τρύπες. Για να τα αποθηκεύσεις θα πρέπει να τα αντιμετωπίσεις όπως τα φρούτα και τα λαχανικά: Τοποθέτησέ τα στο ψυγείο, μέσα σε πλαστική σακούλα, απ’ όπου έχεις αφαιρέσει τον αέρα, έτσι ώστε να τα διατηρήσεις για λίγες εβδομάδες. Αλλιώς όταν πρόκειται για άμεση κατανάλωση, πρέπει να αποθηκεύονται σε θερμοκρασία δωματίου και να καταναλώνονται σε χρονικό διάστημα μιας εβδομάδας.
Πώς να τα καθαρίσεις και να τα ψήσεις
Καθάρισμα: Για να καθαρίσεις εύκολα τα κάστανα, με ένα κοφτερό μαχαίρι χαράζεις στην καμπύλη τους ένα σταυρό, πριν τα μαγειρέψεις. Αυτό διευκολύνει το ξεφλούδισμα τόσο στα ψητά όσο και στα βραστά κάστανα.
Ψήσιμο στον φούρνο: Προθερμαίνεις τον φούρνο στους 180°C. Τοποθετείς τα χαραγμένα κάστανα σε ταψί και ψήνεις για περίπου 20-30 λεπτά, μέχρι να ανοίξει το κέλυφος και να μαλακώσει η σάρκα.
Βράσιμο: Σε κατσαρόλα με καυτό, αλατισμένο νερό, βράζεις τα κάστανα για 15-20 λεπτά. Μπορείς να προσθέσεις και ένα φύλλο δάφνης, για επιπλέον άρωμα.
Τα κάστανα στην κουζίνα
Υπάρχουν δυο είδη κάστανου που συνήθως απαντώνται στο εμπόριο: Τα αγριοκάστανα και τα μαρόνια, που είναι γλυκά και χονδρά. Τα πρώτα ευδοκιμούν σε ψυχρά κλίματα και τα δεύτερα είναι προϊόν καλλιέργειας και προορίζονται για την παρασκευή μαρόν γλασέ, μαρμελάδων, γλυκών και αλευριού.
Στη μαγειρική είναι πολύ διαδεδομένο πια ότι στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι η γαλοπούλα είναι απαραιτήτως γεμισμένη – εκτός των άλλων – με κάστανα. Στη βόρεια Ιταλία και στην κεντρική Γαλλία αγαπούν επίσης πολύ και το ψωμί από καστανάλευρο, ενώ εκεί όπου το κάστανο έχει πρωταγωνιστικό ρόλο είναι σαφώς η ζαχαροπλαστική.
Τα κάστανα ταιριάζουν τόσο σε αλμυρές όσο και σε γλυκές συνταγές, δίνοντας γεύση και υφή σε πιάτα. Από ένα υγιεινό σνακ μέχρι βασικό συστατικό σε συνταγές, τα κάστανα αποτελούν ένα από τα πιο απολαυστικά στοιχεία του φθινοπώρου και του χειμώνα.
