Το Εμβολιαστικό Πρόγραμμα «Ελευθερία» αποδείχθηκε το πιο εμβληματικό έργο του υπουργείου Υγείας στη διάρκεια της πανδημίας και ένα από τα πιο υποδειγματικά στην Ευρώπη. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα των ραντεβού emvolio.gov.gr και το δίκτυο προμήθειας, αποθήκευσης σε συνθήκες «ψυχρής αλυσίδας» και χορήγησης των τεσσάρων πρώτων τότε εμβολίων κατά της Covid-19 στον πληθυσμό (Pfizer, Moderna, AstraZeneca και Janssen), μέσω των εκατοντάδων εμβολιαστικών κέντρων που δημιουργήθηκαν σε χρόνο-αστραπή σε όλη τη χώρα, έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων δυόμισι ετών χορηγήθηκαν περισσότερες από 20 εκατ. δόσεις στον ελληνικό πληθυσμό, ως κύριες και επαναληπτικές δόσεις, ενώ, σύμφωνα με ελληνική μελέτη, τουλάχιστον 40.000 ανθρώπινες ζωές σώθηκαν στη χώρα μας έως τα τέλη του 2022, χάρη στον εμβολιασμό έναντι του κορονοϊού.
Στη μεταπανδημική εποχή που διανύουμε, οι ανάγκες για εμβολιασμό κατά του ιού SARS-CoV-2 και της νόσου Covid-19 όχι μόνο δεν έχουν εκλείψει, αλλά, όπως όλα δείχνουν, το εμβόλιο, προσαρμοσμένο κάθε χρόνο στις εκάστοτε παραλλαγές, θα πρέπει να διενεργείται σε ετήσια βάση, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον αντιγριπικό εμβολιασμό εδώ και δεκαετίες. Για αυτόν τον λόγο, ο εμβολιασμός θα πρέπει πλέον να συστηματοποιηθεί, ώστε να είναι πιο εύκολα προσβάσιμος στον πληθυσμό.
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας έχει ήδη αρχίσει να επεξεργάζεται την προσαρμογή του Προγράμματος «Ελευθερία» και νέους τρόπους υλοποίησής του, στην κατεύθυνση της πιο γρήγορης διασφάλισης της ανοσολογικής προστασίας των πολιτών και, κυρίως, των ηλικιωμένων και των πιο ευάλωτων.
Την περασμένη Τετάρτη ο υπουργός Υγείας, Αδωνις Γεωργιάδης, συναντήθηκε με το προεδρείο του Πανελλήνιου Φαρμακευτικού Συλλόγου (ΠΦΣ), με αποκλειστικό θέμα τους τρόπους διενέργειας εμβολιασμών στα 10.500 φαρμακεία που υπάρχουν σε όλη τη χώρα.
Ο κ. Γεωργιάδης δήλωσε την πρόθεσή του να τραβήξει διαχωριστικές γραμμές με το παρελθόν στους εμβολιασμούς, τόσο χαρίζοντας τα πρόστιμα στους ανεμβολίαστους ηλικιωμένους από την εποχή της πανδημίας όσο και διευκολύνοντας τους πολίτες να προσέρχονται πιο εύκολα στον εμβολιασμό με το επικαιροποιημένο εμβόλιο της Pfizer/BioNTech, που είναι το επικρατέστερο εμβόλιο σήμερα.
«Η Covid-19 ήρθε για να μείνει, πρέπει να μάθουμε να συμβιώνουμε μαζί της. Ο ετήσιος εμβολιασμός πρέπει να γίνει ρουτίνα, ιδιαίτερα για τους ευάλωτους», ανέφερε ο υπουργός Υγείας σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Τετάρτη και συμπλήρωσε ότι θα χρησιμοποιηθούν όλα τα εμβολιαστικά κανάλια, αλλά και τα φαρμακεία, όπως γίνεται και με το εμβόλιο της γρίπης.
Αρση των περιορισμών της «ψυχρής αλυσίδας»
Οι συνθήκες είναι πιο κατάλληλες, καθώς η παραγωγή του νέου μονοδύναμου επικαιροποιημένου εμβολίου XBB.1.5. (mRNA Pfizer/BioΝTech) έχει εξελιχθεί και είναι απλούστερη τόσο η φύλαξη όσο και η χορήγησή του στον άνθρωπο.
Οι περιορισμοί που υπήρχαν στην αρχή της πανδημίας με το εμβόλιο Comirnaty, το οποίο φυλασσόταν και διακινείτο αποκλειστικά σε συνθήκες «ψυχρής αλυσίδας» (δηλαδή σε ψυγεία με θερμοκρασία -70 βαθμούς Κελσίου και χωρητικότητας 80.000 δόσεων), δεν υπάρχουν πια.
Κατά τον τελευταίο χρόνο η εταιρία Pfizer κατάφερε να εξελίξει την παραγωγή του εμβολίου, ώστε αυτό να μπορεί πλέον να συντηρηθεί επί 10 εβδομάδες σε συνθήκες απλής ψύξης, δηλαδή στους 2 με 8 βαθμούς Κελσίου.
Το μπουκαλάκι, ωστόσο, το οποίο περιέχει 5 δόσεις, θα πρέπει να χορηγηθεί σε 5 αντίστοιχους πολίτες εντός 12 ωρών. Οπότε, οι φαρμακοποιοί θα πρέπει να «γκρουπάρουν» τα ραντεβού τους, ώστε να μη χάνονται δόσεις.
Επίσης, το εμβόλιο δεν είναι πλέον σε μορφή σκόνης, οπότε δεν χρειάζεται διάλυση και ανασύσταση.
Σύμφωνα με υπολογισμούς των φαρμακοποιών, η χορήγηση των εμβολίων από τα φαρμακεία μπορεί να αυξήσει έως και 5 φορές τους εμβολιασμούς κατά της Covid-19, ενώ, ακόμη και με τους πιο απαισιόδοξους υπολογισμούς, και μία μόνο 5άδα εμβολιασμών να πραγματοποιεί την εβδομάδα το κάθε φαρμακείο, οι εμβολιασμοί μπορεί να αυξηθούν κατά 65 χιλιάδες.
Οι δυσκολίες
Μέχρι σήμερα, τα επικαιροποιημένα εμβόλια της Pfizer φυλάσσονται σε τρία HUB που βρίσκονται σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Κρήτη, ενώ η διανομή τους προς τα 657 εμβολιαστικά κέντρα γίνεται με τη βοήθεια της Πολιτικής Προστασίας και του Ελληνικού Στρατού.
Η διανομή των εμβολίων από τα τρία αυτά HUB προς τα φαρμακεία όλης της χώρας θα απαιτήσει άλλα logistics, καθώς από 657 τα σημεία διανομής αυξάνονται σε 10.500, όσα δηλαδή είναι τα φαρμακεία όλης της χώρας.
Σε 13 χώρες έχει ήδη εφαρμοστεί
Το εμβόλιο κατά της Covid-19 στα φαρμακεία της κοινότητας γίνεται σε 13 κράτη σε όλη την Ευρώπη. Σε ορισμένες χώρες, όπως π.χ. στη Μεγάλη Βρετανία, ο εμβολιασμός για τις ευπαθείς ομάδες εντάχθηκε από την πρώτη στιγμή στα φαρμακεία της γειτονιάς. Από τον Ιανουάριο έως και τον Μάρτιο του 2021 η Αγγλία είχε διενεργήσει 1,7 εκατ. εμβολιασμούς.
Η Ιταλία σήμερα διενεργεί μέσω φαρμακείων περίπου 200.000 εμβολιασμούς την ημέρα. Ενώ στο Βέλγιο, όταν ο πολίτης μεταβεί σε φαρμακείο για να προμηθευτεί μία θεραπεία του, ο φαρμακοποιός βλέπει στο ηλεκτρονικό σύστημα της συνταγογράφησης πως ο πολίτης δεν έχει εμβολιαστεί και του προτείνει με επιχειρήματα να κάνει το εμβόλιο που τον προστατεύει από τη βαριά νόσηση, την εισαγωγή σε νοσοκομείο ή ΜΕΘ και τον θάνατο.
Στην Πορτογαλία μελέτη στον πληθυσμό έδειξε πως το 91% των πολιτών επιθυμεί να εμβολιάζεται στα φαρμακεία της κοινότητας και όχι στις δομές υγείας και τα νοσοκομεία.
Εμβολιασμούς στο φαρμακείο κάνουν σήμερα η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Μάλτα, η Δανία, η Ολλανδία, η Πορτογαλία, η Ελβετία, η Νέα Ζηλανδία, η Αμερική και ο Καναδάς.
Περισσότερη ευελιξία
Η έκκληση του υπουργείου Υγείας, τον Οκτώβριο, να προσέλθουν στον εμβολιασμό κατά της γρίπης και της Covid-19 οι πολίτες και, κυρίως, οι ευπαθείς ομάδες πήγε μεν ικανοποιητικά, αλλά δεν είχε τη μεγάλη απήχηση που επιθυμούν οι επιστήμονες και ο ΕΟΔΥ για την επαρκή θωράκιση τουλάχιστον των ευπαθών ομάδων.
Στα 657 εμβολιαστικά κέντρα σε όλη τη χώρα έχουν διενεργηθεί μέχρι σήμερα 210.000 εμβολιασμοί και έχουν προγραμματιστεί επιπλέον 60.000. Το 60% από αυτούς είναι σε άτομα άνω των 60 ετών.
Βασικά αίτια της όχι και τόσο μεγάλης προσέλευσης είναι η προκατάληψη για τα εμβόλια, που εξακολουθεί να υπάρχει σε μία μικρή μερίδα του πληθυσμού, αλλά και η «εμβολιαστική κόπωση», που αποτρέπει αρκετούς πολίτες να μπουν στη διαδικασία να κλείσουν μέσω πλατφόρμας ηλεκτρονικό ραντεβού και να μεταβούν στη συνέχεια σε εμβολιαστικό κέντρο σε συγκεκριμένο χρόνο.
Τα εμβολιαστικά κέντρα, επίσης, μπορεί να μη βρίσκονται πλέον σε ακτίνα 2 ή 3 χιλιομέτρων από τον τόπο κατοικία τους, ενώ σε νησιά και παραμεθόριες περιοχές ενδέχεται να χρειαστεί κάποιος να μετακινηθεί ακόμη και 60 χιλιόμετρα μακριά για να εμβολιαστεί. Η σκέψη να έρθουν οι εμβολιασμοί πιο κοντά στους πολίτες, δηλαδή στα φαρμακεία της γειτονιάς, έχει πλέον ωριμάσει.
