Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους που έχει αναπτυχθεί στο νησί μας γύρω από τα ζώα είναι το επικίνδυνο “Λιακόνι”. Μεγάλο μέρος των κατοίκων του νησιού πιστεύει πως πρόκειται για ένα δηλητηριώδες και επικίνδυνο ερπετό που δηλητηριάζει με την γλώσσα.
Αποτελεί τον “τρόμο” πολλών, που όταν το αντικρίσουν είτε απομακρύνονται με γρήγορα βήματα ή το σκοτώνουν για τη δική τους προστασία.
Θα λέγαμε δε, ότι στα χωριά και όχι μόνο, ακούμε, από ηλικιωμένους ιστορίες με ανθρώπους που έχουν χάσει την ζωή τους από το “φοβερό και τρομερό” αυτό ερπετό, δοξασίες που ωστόσο δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για μια σαύρα, εντελώς άκακη που δεν μπορεί να προκαλέσει το παραμικρό κακό στον άνθρωπο, και δεν το λέμε εμείς αλλά εγκεκριμένοι επιστήμονες.
“Νομίζω ότι λόγω της όψης του τρομάζει ο κόσμος, δεν βρίσκω άλλο λόγο” μας λέει η κ.Στάθη, Βιολόγος PhD, εργαστηριακό διδακτικό προσωπικό στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.
Μάλιστα σε παρουσιάσεις που έχει πραγματοποιήσει, έχει κάτσει να την δαγκώσει Λιακόνι μπροστά στο κοινό, για να αποδείξει ότι τίποτα κακό δεν μπορεί να προκαλέσει.
“Είχα κάτσει να με δαγκώσει και κρεμόταν από το δάχτυλο μου, για να δείξω ακριβώς αυτό, ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος. Ίσα ίσα μας κάνουν και καλό αφού τρώνε τα έντομα”.
Πρώτη έκθεση του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας στο κάστρο Κούλε Ηρακλείου το 1994 –
Το Λιακόνι λοιπόν, μπορεί να μην εγκυμονεί κανένα κίνδυνο για τους Κρητικούς, ωστόσο δηλητηριώδη ζώα έχουμε στο νησί μας.
Καταρχάς, με τον όρο δηλητηριώδη σε καμία περίπτωση δεν εννοείτε ότι είναι και θανατηφόρο. Τα δηλητηριώδη ζώα στην Κρήτη μπορούν να προκαλέσουν θάνατο μόνο στην περίπτωση αλλεργικού σοκ, αλλιώς κανένα από αυτά δεν μπορεί να μας “σκοτώσει”.
Οι τύποι των δηλητηρίων που εμφανίζονται στα δηλητηριώδη ζώα της Κρήτης είναι:
Νευροτοξίνη (φίδια, αράχνες, σκορπιοί,…). Ο πόνος από το τσίμπημα αρχίζει μετά τα πρώτα 30 λεπτά, στην αρχή τοπικά και μετά επεκτείνεται σε όλο το σώμα.Σε μία με τρεις εβδομάδες από τη μέρα του τσιμπήματος, ο ασθενής είναι πλέον εντελώς καλά.
Η πρόκληση του θανάτου είναι σπάνια περίπτωση (περίπου 1% των περιπτώσεων ή και λιγότερο)
Αιμοτοξίνη (φίδια, αράχνες,…). Επηρεάζουν το αίμα ή τα κύτταρα αλλά δεν έχεις άμεσα συμπτώματα ενώ δεν καταλαβαίνεις τίποτα την ώρα του τσιμπήματος.”Στην αρχή το δέρμα κοκκινίζει και αν στην περιοχή αυτή προσέξεις δυο μικρά κόκκινα σημαδάκια (δείτε φωτό) σημαίνει ότι πρόκειται για αράχνη και πας αμέσως στο νοσοκομείο.”
Τα δηλητηριώδη ζώα της Κρήτης
Αγιόφιδο
Το δηλητήριο στο συγκεκριμένο φίδι μας, λέει η κα Στάθη, το έχει στα πίσω του δόντια.”Για να προκαλέσει πρόβλημα στον άνθρωπο πρέπει να μπει το χέρι μας μέσα στο στόμα του φιδιού,κάτι που είναι θεωρητικά αδύνατο.”
Σαρανταποδαρούσα Κρήτης
Η λεγόμενη σαρανταποδαρούσα της Κρήτης σύμφωνα με την κα Στάθη, προκαλεί σοβαρό πόνο σε περίπτωση που δαγκώσει τον άνθρωπο,.” Στο κεφάλι της έχει δυο μικρά αγκαθωτά άγκιστρα, τα λεγόμενα δηλητηριώδη άγκιστρα, απ’ όπου βγαίνει το δηλητήριο” .
Η “Μαύρη Χήρα”
Το συγκεκριμένο είδος αράχνης περιέχει νευροτοξίνη. Η αράχνη αυτή δεν μπορεί να προκαλέσει θάνατο, παρά μόνο στην περίπτωση αλλεργικού σοκ ενώ δεν εντοπίζεται συχνά ανάμεσα στους ανθρώπους. Την βλέπουμε σε πυκνούς ιστούς, συνήθως κάτω από πέτρες και σε αγροτικές περιοχές.
Αράχνη Βιολί
Η “ύπουλη” αράχνη. Είναι μικρή σε μέγεθος, είναι κοντά στον άνθρωπο και ουκ ο λίγες φορές έχει εντοπιστεί μέσα σε σπίτια Κρητικών.
Η αράχνη αυτή εμπεριέχει αιμοτοξίνη οπότε δεν νιώθεις το παραμικρό αν σε τσιμπήσει. “Δημιουργείται ένα “μαύρισμα” στην περιοχή και αν το αμελήσεις πιθανότατα να εξελιχθεί σε κάτι χειρότερο.” (ενοχλητική εικόνα).
“Περιστατικά από το τσίμπημα τέτοιας αράχνης έχουμε πολλά, από το ΠΑΓΝΗ μέχρι τον Άγιο Νικόλαο.Συγγενείς μου έχουν δαγκωθεί σε μικρή ηλικία και φέρουν ακόμα τα σημάδια.”
Σε κάθε περίπτωση αν σας δαγκώσει οποιαδήποτε από τις δύο αράχνες, θα πρέπει βάλετε άμεσα κάτι παγωμένο στο σημείο αυτό αφού ψυχρά επιθέματα με κρύο νερό ελαττώνουν τη δράση του ενζύμου.
Euscorpius candiota (είδος σκορπιού)
Ο συγκεκριμένος σκορπιός μπορεί να εντοπιστεί σε οποιοδήποτε σημείο από τα σπίτια μέχρι, πέτρες και δέντρα, έχει μέγεθος 4.5 εκατοστά και αποτελεί το συνηθέστερο είδος στην Κρήτη, με το τσίμπημα του να πονάει πολύ.”Όπου έχει υγρασία πιθανό να δούμε τέτοιους σκορπιούς, η Κρήτη έχει πάρα πολλούς από το είδος αυτό ενώ εντοπίζονται μέχρι και στα 2000 μέτρα.”
Mesobuthus gibbosus (είδος σκορπιού)
Ο αποκαλούμενος “κίτρινος” σκορπιός εντοπίζεται στο νησί μας κυρίως το καλοκαίρι και θεωρητικά είναι ο πιο επικίνδυνος. “Προτιμά τα ξηρά και θερμά μέρη, με το μεγαλύτερο ποσοστό αυτού του είδους να βρίσκεται στην ανατολική Κρήτη και φτάνει τα 7.5 εκατοστά.”
Iurus dekanum (είδος σκορπιού)
Ο μεγαλύτερος και πιο σπάνιος σκορπιός στην Κρήτη είναι ο Iurus dekanum. Πρόκειται για ένα είδος που δεν εμφανίζεται συχνά ενώ φτάνει τα 12 εκατοστά σε μέγεθος.
Αντιμετώπιση δαγκώματος ή κεντρίσματος
- Μην πανικοβάλλεστε
- Αφαιρέστε όποιο αντικείμενο ή ύφασμα θα μπορούσε να σφίξει το μέλος όσο αυτό πρήζεται (π.χ. δαχτυλίδια, ρολόι, βραχιόλια, κτλ)
- Κρατήστε το θύμα ακίνητο. Με την ακινησία του δαγκωμένου μέλους καθυστερούμε την εξέλιξη των συμπτωμάτων
- Μην κόβετε ή σκίζετε το δέρμα. Το τραύμα και το σοκ που προκαλείται από την πράξη επιδεινώνουν την κατάσταση και τα συμπτώματα
- Μην προσπαθείτε να ρουφήξετε το δηλητήριο με το στόμα
- Μη δένετε το δαγκωμένο μέλος. Είναι πολύ σημαντικό να μην εμποδιστεί η κυκλοφορία του αίματος
- Μην τοποθετείτε αντισηπτικά και άλλες ουσίες στο τραύμα
- Μην τοποθετείτε πάγο στην περιοχή του τραύματος
- Μη δίνετε αλκοόλ στον ασθενή
- Μη χορηγείτε παυσίπονα ή άλλα φάρμακα
- Καλέστε το 166
- Μεταφέρετε τον ασθενή σε κοντινό νοσοκομείο με ψυχραιμία και ασφάλεια, αφού πρώτα έχετε ειδοποιήσει
Αλλεργικό σοκ
- Όταν παρατηρηθεί κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα, πρέπει άμεσα να ζητηθεί ιατρική βοήθεια
- Δυσκολία στην αναπνοή, μικρές σε διάρκεια αναπνοές και συριγμός
- Πρήξιμο του προσώπου ή του στόματος
- Κλείσιμο του λαιμού ή δυσκολία στην κατάποση
- Αδυναμία
- Κυάνωση δέρματος ή χειλιών
