Για τους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, τα όπλα τους δεν ήταν μόνο η άμυνά τους και η επίθεση τους απέναντι στον εχθρό, ο σύντροφος του στη μάχη και ο φίλος τους στις λιγοστές στιγμές ανάπαυλας στα απόκρημνα βουνά και στους κάμπους. Ήταν κάτι πολύ περισσότερο από αυτό… Ήταν το μέσο τους για τη λευτεριά, το μέσο τους για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Τα όπλα συνήθως μεταβιβάζονταν από πατέρα σε γιό, από συναγωνιστή σε συναγωνιστή μα πολλές φορές ήταν και λάφυρα που οι έλληνες αγωνιστές κατάφεραν να αποσπάσουν από τους Τούρκους και άλλα προέρχονταν από δωρεές φιλελληνικών κομιτάτων.
Τα είδη του οπλισμού των Ελλήνων
Το όπλο ήταν το πιο πολύτιμο αντικείμενο του αγωνιστή. Μάλιστα συνήθως δεν ήταν απλό στην όψη και το διακοσμούσαν με θέματα από τη λαϊκή παράδοση και από την αρχαιότητα, το Βυζάντιο και τη Χριστιανική θρησκεία.
Καρυοφίλι
Είναι το ξακουστό τουφέκι του ’21 που χρησιμοποιούταν συνθέστερα. Αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα όπλα του αγώνα στην Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η κάννη του ήταν μακριά σιδερένια και κυλινδρική, ενώ στη χειρολαβή του όπλου υπήρχε και ένας κρίκος για το λουρί του.
Μερικά από τα είδη καριοφιλιών ήταν: Φιλύντρα, Λαζαρίνα, Μιλιώνι, Νταλιάνι, Τρικιώνι, Αρμούτι, Γκιζαήρ, Σισανές, Ντάντσικα, Σαρμάς, Σαρμά-Σισανές, Χαρέ Σαρμά, Παπά Καριοφίλι, Ψαλιδιάς, Σαντέ, Μαντζάρι κ.ά. Σώζεται και το δημοτικό τραγούδι:
«Νταλιάνι μου στον πόλεμο κι’ Αρμούτι στο σημάδι,
και καριοφίλι στη φωνή σαν άξιο παλληκάρι»
Η ξεχωριστή θέση που κατείχε το ντουφέκι στο ελληνικό οπλοστάσιο, φαίνεται και από το γεγονός ότι οι κάτοχοί του πολλές φορές το ονομάτιζαν. Ο Αθανάσιος Διάκος το έλεγε «παπαδιά», ο Καραϊσκάκης «Βασιλική», ο Δημ. Μακρής «Λιάρο».
Πιστόλα ή κουμπούρα
Η κουμπούρα είναι ακόμα ένα ξακουστό όπλο των αγωνιστών του 1821. Πρόκειται για ένα πιστόλι με κοντή κάνη (δίκανο ή μονόκανο), συνήθως ασημένιο ή επιχρυσωμένο.Οι πιστόλες είχαν μήκος περίπου 58 εκατοστά και αποτελούσαν τα όπλα που συνήθως είχαν σχέδια επάνω, όπως κανόνια και φυτά, αλλά και σταυρούς και βυζαντινά σχέδια.
Πάλα ή Σπάθα
Ανάμεσα στα σπαθιά, η πάλα ήταν το χαρακτηριστικότερο. Η πάλα αποτελούνταν από κυρτή σπάθη με ευρεία λεπίδα και λαβή που έμοιαζε με κεφάλι άγριου δράκοντα, που πολλές φορές πολύτιμα πετράδια στόλιζαν τα μάτια του. Φυλασσόταν μέσα στο θηκάρι της, το οποίο ήταν όμορφα στολισμένο με ερπετά, λιοντάρια, αγριομερινά και η θήκη έκλεινε μοιάζοντας με ουρά δράκοντα.
Γιαταγάνι
Το γιαταγάνι ήταν κυρίως όπλο τουρκικής καταγωγής, και ήταν συχνά λάφυρο αγώνων. Επρόκειτο για ένα κοντό καμπυλωδες μαχαίρι το οποίο δεν διέθετε προστατευτικό για το χέρι στο σταυροδρόμι της λεπίδας και της λαβής. Η σπάθη του ήταν σχεδόν μισό μέτρο ή και παραπάνω φτιαγμένη από σκληρά δεμένο ατσάλι.
Σισανές
Ακόμη ένα όπλο το οποίο απέκτησαν οι Έλληνες αγωνιστές κυρίως ως λάφυρο από τον αγώνα. Ο λόγος για τον σισανέ. Ο οθωμανικός σισανές είχε πολυγωνικό κοντάκι. Ήταν ουσιαστικά το εμπροσθογεμές ραβδωτό οθωμανικό τουφέκι με εξάγωνη κάννη. Μπορεί να δει κανείς έναν σισανέ στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο μαζί με άλλα όπλα της Επανάστασης που έχουν διασωθεί.
(Περιλαμβάνονται πληροφορίες από το άρθρο «Φορεσιά κι’ άρματα στην Επανάσταση» του Τάκη Λάππα τεύχος 546 του περιοδικού Νέα Εστία, 1950)
