Η διάσημη Ολυμπιακή του Ωνάση με το υψηλό επίπεδο ασφάλειας και άνεσης διακρινόταν για τις πρωτοπόρες επιλογές της. Στην φωτογραφία που τραβήχτηκε στην πίστα του αεροδρομίου του Ελληνικού διακρίνουμε ένα από τα αεροπλάνα της εταιρείας και το ιπτάμενο προσωπικό ντυμένο με τις στολές του διάσημου σχεδιαστή Πιέρ Γκαρντέν. Στέκονται δίπλα σε ένα ηλεκτροκίνητο αυτοκίνητο ελληνικής κατασκευής, που επρόκειτο να ενταχθεί στο στόλο της.
Επρόκειτο για το Εnfield 8000 και το συγκεκριμένο αυτοκίνητο ανήκε στον ίδιο τον Ωνάση. Το όχημα είχε σχεδιαστεί από Έλληνα και ξεκίνησε να κατασκευάζεται στη Βρετανία. Ο Γιάννης Γουλανδρής όμως είχε άλλα σχέδια. Ο εφοπλιστής, ειδικευόταν στη θάλασσα, αλλά η εταιρεία του έγινε η πρώτη στα παγκόσμια χρονικά που κατασκεύασε ηλεκτρικό αυτοκίνητο μαζικής παραγωγής.
Η κρίση που περνούσε η πετρελαιο-βιομηχανία στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 ενέπνευσε τον Γουλανδρή να εισάγει στην παγκόσμια αγορά μια πρωτοποριακή λύση. Οραματιζόταν την αντικατάσταση των βενζινοκίνητων αμαξιών με ηλεκτρικά. Έτσι, αγόρασε την βρετανική εταιρεία Enfield που μέχρι τότε σχεδίαζε δοκιμαστικά ηλεκτροκίνητα μοντέλα περιορισμένης κυκλοφορίας. Στόχος του ήταν να πάει την εταιρεία ένα βήμα παρακάτω…
Enfield made in Syros
Ο σχεδιασμός του Enfield 8000 έγινε στο Ηνωμένο Βασίλειο, στο πλαίσιο ενός διαγωνισμού που διοργάνωνε η βρετανική εταιρεία ηλεκτρισμού αναζητώντας το ιδανικό ηλεκτροκίνητο όχημα. Το αμάξι έπρεπε να πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές, να είναι λειτουργικό, εύχρηστο και να περάσει με επιτυχία το «κρας τεστ» των ειδικών. Σε όλα αυτά τα στάνταρ υπάκουε το Enfield 8000. Σχεδιαστής του ήταν ένας Έλληνας μηχανικός ο Κωνσταντίνος Αδρακτός, ο οποίος υπό τις εντολές του Γουλανδρή και με τη βοήθεια μιας ομάδας έμπειρων Ελλήνων και Βρετανών, έφερε εις πέρας το απαιτητικό πρότζεκτ.
Το αυτοκίνητο της εταιρείας του Γουλανδρή κέρδισε τον διαγωνισμό και πολύ σύντομα ξεκίνησε η παραγωγή του στο μεγάλο εργοστάσιο της Enfield στη βρετανική νήσο Γουάιτ απέναντι από την πόλη του Σαουθάμπτον. Ωστόσο, πριν προλάβει να προχωρήσει η παραγωγή, οι εργάτες έκαναν στάση εργασίας. Το εργοστάσιο παρέμεινε κλειστό για εβδομάδες και ο Γουλανδρής, αντί να ικανοποιήσει τα αιτήματά τους, αποφάσισε να το κλείσει εντελώς….
Έτσι, στα μέσα του 1973 τα κεντρικά γραφεία της Enfield μεταφέρθηκαν στον Πειραιά και το εργοστάσιο παραγωγής στεγάστηκε στις εγκαταστάσεις ενός παλαιού νηματουργείου στη Σύρο. Η εξέλιξη αυτή εξέπληξε τους πάντες. Τους περισσότερους μάλιστα όχι θετικά. Ιδιαίτερα ο Αδρακτός πίστευε ότι πίσω από την κίνηση του Γουλανδρή κρύβονταν ιδιοτελή συμφέροντα. Ήταν πεπεισμένος ότι ο εφοπλιστής δεν είχε ποτέ σκοπό να προωθήσει πραγματικά το ηλεκτρικό αμάξι, διότι πήγαινε κόντρα στα πετρελαϊκά συμφέροντα των πλοίων του. Εξάλλου, είχε ήδη απορρίψει μία πολλά υποσχόμενη πρόταση από τον αμερικανό κυβερνήτη της Καλιφόρνια, Ρόναλντ Ρήγκαν, να μεταφέρει τη γραμμή παραγωγής στις ΗΠΑ.
Η επιμονή του Γουλανδρή να εγκαταστήσει την Enfield σε ένα μικρό ελληνικό νησί χωρίς επαρκείς υποδομές και καταρτισμένο προσωπικό έβαλαν τον Αδρακτό σε υποψίες. Έτσι, ο Έλληνας μηχανικός δεν δέχτηκε να ακολουθήσει την εταιρεία στη Σύρο και ο Γουλανδρής τον αντικατέστησε με τον Τζον Ακρόυντ….
Το άδοξο τέλος των Enfield
Οι συνθήκες στη Σύρο ήταν δύσκολες. Τον πρώτο καιρό, η παραγωγή προχωρούσε αργά, αλλά σταθερά. Κανείς από τους κατοίκους του νησιού δεν είχε εμπειρία στην κατασκευή οχημάτων κι έτσι, ο Γουλανδρής προσέλαβε ντόπιους τεχνίτες και μαραγκούς που εργάζονταν στα καράβια και στο ναυπηγείο. Με την καθοδήγηση του Ακρόυντ και βασιζόμενοι στα αναλυτικά σχέδια, το πρώτο Enfield ήταν γεγονός.
Βέβαια, η ζήτηση τελικά δεν ήταν η αναμενόμενη. Οι παραγγελίες που έφταναν ήταν λίγες και κυρίως υπερατλαντικές. Πολλοί έκριναν ότι η τιμή του Enfield σε σχέση με την απόδοσή του ήταν πολύ υψηλή. Διέθετε κινητήρα 6 kw, η μπαταρία του διαρκούσε για περίπου 80 χιλιόμετρα και η μέγιστη ταχύτητα που μπορούσε να αγγίξει ήταν τα 60 χιλιόμετρα την ώρα. Παράλληλα, το ελληνικό κράτος δυσχέραινε πολύ το έργο της εταιρείας. Ο εκτελωνισμός των ανταλλακτικών που έρχονταν από το εξωτερικό μπορεί να καθυστερούσε αρκετές εβδομάδες, το κράτος δεν χορηγούσε άδεια για την κατασκευή τους εντός Ελλάδας, ενώ ακόμα και η κυκλοφορία του ηλεκτρικού αυτοκινήτου ήταν απαγορευμένη καθώς δεν είχε πάρει έγκριση από τους επίσημους φορείς.
Το πιο βασικό όμως ήταν ότι το αυτοκίνητο δεν έπαιρνε έγκριση από το υπουργείο Οικονομικών το οποίο έπρεπε να υπολογίσει τα τέλη ταξινόμησης ώστε να βγει στην κυκλοφορία. Η απάντηση του αρμόδιου διευθυντή πέρασε στην ιστορία: Δεν μπορούμε να εξισώσουμε τον βενζινικό ίππο με τον ηλεκτρικό ίππο και άρα δεν μπορούμε να βγάλουμε φορολόγηση για το ηλεκτρικό αυτοκίνητο
Ο κ. Κούλης Φιλιππάκος ήταν τότε ο διευθύνων σύμβουλος του Νεώριου και αντέδρασε έντονα. Σε συνέντευξή του στην HuffPost Greece είχε αναφέρει: «Είμαι κατά της βίας. Όμως εκείνη τη στιγμή δεν άντεξα άλλο. Δίνω μια βουτιά, καβαλάω το γραφείο του και του λέω: ρε συ ανόητε, τι νομίζεις , μπρίκια κολλάμε; Τι είναι ο ίππος; Ξέρεις τι μου είπες; Τι είναι πιο βαρύ, ένα κιλό βαμβάκι ή ένα κιλό σίδερο; Και τα δύο είναι ένα κιλό! Άι στο διάολο». Αργότερα ο κ. Φιλιππάκος άκουσε ότι οι εταιρίες πετρελαιοειδών σαμπόταραν τη κυκλοφορία των ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
«Στην αρχή δεν το πίστεψα, αλλά όσο περνούν τα χρόνια το πιστεύω απολύτως», διηγήθηκε στη Νάγια Κωστιάνη. Μετά από αυτό σταμάτησε και η παραγωγή.
Το 1977, ο Γιάννης Γουλανδρής βλέποντας ότι η επιχείρηση ήταν ζημιογόνα, αποφάσισε να την κλείσει. Μέσα σε μία μέρα έβαλε λουκέτο στο εργοστάσιο της Σύρου και η παραγωγή σταμάτησε. Οι καραβομαραγκοί επέστρεψαν στα πλοία τους και ο εφοπλιστής στα δικά του. Η επικρατούσα άποψη μέχρι σήμερα υποστηρίζει ότι η Enfield έκλεισε γιατί δεν απέφερε κέρδη. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές συνωμοτικές θεωρίες που με τα χρόνια έχουν διαδοθεί. Πολλοί εικάζουν ότι καίριο ρόλο στην απόφαση του Γουλανδρή έπαιξαν τα συμφέροντα των πετρελαϊκών λόμπι. Ανάμεσα σε αυτούς που υποστηρίζουν την άποψη αυτή είναι και ο πρώτος μηχανικός της Enfield, Κωνσταντίνος Αδρακτός.
Φυσικά, αποδείξεις δεν υπάρχουν και οι εικασίες παραμένουν εικασίες. Όταν η εταιρεία έκλεισε αιφνιδιαστικά, οι εξηγήσεις που δόθηκαν ήταν ελάχιστες. Συνολικά, μέσα στα 4 χρόνια λειτουργίας, κατασκευάστηκαν λίγα παραπάνω από 100 Enfield 8000. Τα περισσότερα πουλήθηκαν σε Αμερική και Αυστραλία. Σήμερα, ένα από αυτά τα συλλεκτικά κομμάτια εκτίθεται στο Βιομηχανικό Μουσείο Ερμούπολης στη Σύρο….
ΠΗΓΗ: mixanitouxronou.gr
