Σοκαριστικά είναι τα στοιχεία για τα τροχαία δυστυχήματα στην Κρήτη, αφού την τελευταία εξαετία, περίπου 400 άτομα έχουν χάσει τη ζωή τους στους δρόμους του νησιού, ενώ το ίδιο διάστημα 7 αγγελούδια «έσβησαν» από σοβαρούς τραυματισμούς.
Ειδικότερα, την φετινή χρονιά, τα θύματα έφτασαν ήδη τα 28 και συγκεκριμένα 4 έγιναν στον «καταραμένο» Βόρειο Οδικό Άξονα, 7 μέσα σε πόλεις και 17 σε επαρχιακούς δρόμους. Το 2019 οι νεκροί ήταν 49, τόσοι ήταν και πριν από 10 χρόνια, ενώ πριν από 20 ήταν διπλάσιοι, πάνω από 100.
Τα αίτια του φαινομένου που εξελίσσεται σε μάστιγα στην Κρήτη, έχουν διερευνηθεί σε πλείστες περιπτώσεις, χωρίς όμως να παρατηρείται ουσιαστική αποκλιμάκωση.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα τελευταία χρόνια τα τροχαία μετακομίζουν από τον βόρειο οδικό άξονα (ΒΟΑΚ) του νησιού, προς την ενδοχώρα. Η μείωση των τροχαίων στο ΒΟΑΚ οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στην αστυνόμευση, αφού από το Δεκέμβριο του 2019, ιδρύθηκε το νέο Τμήμα Τροχαίας Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης, με έδρα στην Επισκοπή Ρεθύμνου.
Μάλιστα πριν από λίγες ημέρες ο Γενικός Περιφερειακός Αστυνομικός Διευθυντής Κρήτης κ. Γεώργιος Λυμπινάκης αναφέρθηκε στο ειδικό σχέδιο τροχονομικής αστυνόμευσης για το οποίο έχουν επιστρατευτεί και πολιτικά οχήματα, προκειμένου να εντοπίζονται σοβαρές παραβάσεις που οδηγούν συνήθως σε θανατηφόρα τροχαία στους δρόμους της Κρήτης, με την ταυτόχρονη αύξηση περιπολιών σε τουριστικές περιοχές για την πρόληψη εγκλημάτων σε βάρος των επισκεπτών.
Ο Γιάννης Λιονάκης είναι ένας άνθρωπος που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην οδική ασφάλεια. Μεγαλωμένος σε δύσκολες περιοχές και εποχές, από τα Χανιά μέχρι το Ηράκλειο που ζει, διετέλεσε για 30 χρόνια περιφερειακός διευθυντής της ΕΠΛΑ. Δεν υπάρχει δρόμος στην Κρήτη που δεν έχει οδηγήσει, ούτε περιστατικό παράξενο που δεν έχει αντιμετωπίσει. Ένα τραγικό δυστύχημα φιλικού του προσώπου το 2004, τον οδήγησε στο να ιδρύσει έναν εθελοντικό σύλλογο Πρόληψης Τροχαίων Ατυχημάτων. Τότε στο Ηράκλειο, μια μητέρα με τα δυο της πολύ μικρά παιδιά στο αυτοκίνητο, είχε εμπλακεί σε ένα μικρό-ατύχημα, και σταμάτησε στην άκρη του δρόμου για να το συζητήσει με τον άλλο εμπλεκόμενο οδηγό. Λίγο ζαλισμένη κάθισε κάτω, για να έρθει απότομα, με μεγάλη ταχύτητα κάποιος μεθυσμένος, να την παρασύρει και να την σκοτώσει με το αυτοκίνητο του.
Σήμερα ο Λιονάκης ασχολείται ακόμη με τις ασφάλειες, αλλά και την δημοσιογραφία που την αγαπά πολλά χρόνια. Ταξίδεψε στο εξωτερικό, έλαβε πιστοποιήσεις και έχει τη δική του εκπομπή σε τοπικό ραδιόφωνο για την οδική ασφάλεια, ενώ έχει κάνει πάνω από 1.000 ομιλίες σε σχολεία και όπου τον καλούν, για αυτό το θέμα.
Έχουμε φτάσει στο σημείο να φτιάχνουμε πεντάστερο ξενοδοχείο αλλά να μην μπορεί να φτάσει το πούλμαν για να αφήσει τους τουρίστες.
Γιάννης Λιονάκης: «Από το 1983 έβλεπα ότι πολλά άρχισαν τα αλλάζουν στα κυκλοφοριακά δρώμενα της Κρήτης. Τότε το νησί είχε μόλις 52.000 οχήματα και με συγκεκριμένες υποδομές σε δρόμους. Από τότε μέχρι σήμερα τα οχήματα έγιναν 453.000 και το μόνο που έχει αλλάξει στους ίδιους εκείνους δρόμους είναι 47 χμλ. στα οποία προστέθηκε διαχωριστικό στηθαίο. Ο υπόλοιπος δρόμος είναι κατοχικός, έγινε με σκαλίδες που λέει ο λόγος. Όταν το 2004 έγινε αυτό το ατύχημα θεώρησα ότι το κακό έχει παραγίνει, μάλιστα εκείνη την περίοδο η Κρήτη είχε κατά μέσο 100 νεκρούς στο δρόμο, κάποιες χρονιές και 125. Αποφασίσαμε να φτιάξουμε το Σύλλογο, που υπάρχει μέχρι και σήμερα, δυστυχώς όμως πολλά μέλη έχουν αποχωρήσει, από τα 180 που ξεκινήσαμε. Είχα και έχω μία συνεχή ενασχόληση με το συγκεκριμένο ζήτημα και είμαι πλέον ίσως ο παλαιότερος στην Ελλάδα που ασχολείται με αυτά τα θέματα.
Γιατί οι Κρητικοί σκοτώνονται στους δρόμους τους
«Ο βόρειος οδικός άξονας, ένας δρόμος 313 χιλιομέτρων, είναι ένας πεθαμένος δρόμος, είναι η ντροπή της Κρήτης και στον οποίο δυστυχώς η έλλειψη του ψηφοθηρικού ενδιαφέροντος συντηρεί αυτή την κατάσταση» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιάννης Λιονάκης.
«Εμείς οι κρητικοί ζαλισμένοι από πολλά, από τον τουρισμό, τα ποτά, την καλή ζωή, αλλά και τις επιδοτήσεις, ασχολούμαστε με άλλα πράγματα πέρα από αυτό που αφορά το γενικό μας καλό. Έχουμε φτάσει στο σημείο να φτιάχνουμε πεντάστερο ξενοδοχείο αλλά να μην μπορεί να φτάσει το πούλμαν για να αφήσει τους τουρίστες. Ξέρουμε όλοι πολύ καλά πως αναπτύχθηκε η ξενοδοχειακή αγορά στη βόρεια Κρήτη. Θελήσαμε και θέλουμε να φτιάξουμε ένα πολύ καλό τουριστικό προϊόν χωρίς να σκεφτούμε ένα πολύ σημαντικό στοιχείο, που είναι οι μεταφορές και ειδικά οι οδικές μεταφορές. Κανείς δεν έχει σκεφτεί ότι για να πάει ένα πούλμαν από την Ελούντα στο φαράγγι Σαμαριάς, θα πρέπει να ξεκινήσει τη νύχτα, γιατί χρειάζεται πέντε ώρες. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για τους ηλικιωμένους επισκέπτες μας, οι οποίοι πρέπει να σταματάνε στο δρόμο συχνά για να κάνουν χρήση τουαλέτας. Δεν έχουμε φτιάξει ένα πάρκινγκ για να μπορεί να ξεκουραστεί κάποιος, ή να σταματήσει γιατί κάτι συνέβη. Δεν ασχολήθηκε κάνεις με αυτό το κομμάτι.
Είναι αστείο το γεγονός του ότι για διάφορους λόγους αυτός ο δρόμος, ο ΒΟΑΚ, χαρακτηρίζεται ως αυτοκινητόδρομος, λες και μιλάμε για την Εγνατία ή την Ιόνια οδό. Δρόμος χωρίς ασφάλεια, σήμανση, με 110 στύλους από τα Χανιά μέχρι το Ηράκλειο, που είχα μετρήσει να ανάβουν οι 33 ένα βράδυ. Σκεφτείτε τους ξένους μας επισκέπτες τι αντιμετωπίζουν».
Το φαινόμενο «Κρητικός οδηγός»
«Δυστυχώς ως Κρητικοί δεν έχουμε ασχοληθεί σοβαρά με αυτό το θέμα. Όταν σκοτώνεται κάποιος, λέμε δε βαριέσαι, κακή μοίρα, κακή τύχη. Έχουμε φτάσει σημείο να έχουμε εξοικειωθεί με τον τροχαίο θάνατο στην Κρήτη. Είμαστε ανάμεσα στις πέντε χειρότερες περιφέρειες στην Ευρώπη, όσον αφορά στα τροχαία. Εδώ έχουμε και μια άλλη ιδιαιτερότητα που πρέπει να που πρέπει να αναδειχθεί για τον κρητικό οδηγό. Ο Κρητικός οδηγός ίσως ξέρει να κρατάει το τιμόνι, αλλά είμαστε από τις λίγες περιοχές που η μάθηση αυτή έρχεται ακόμα από το δημοτικό. Έχω πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα πάνω από 1.180 ομιλίες σε σχολεία και εκδηλώσεις», επεσήμανε.
Πηγαίνω σε δημοτικά και τα παιδάκια της πέμπτης και της έκτης οδηγούν τρακτέρ και αγροτικά
«Στην ορεινή Κρήτη, μπορεί να δεις αυτοκίνητα τη νύχτα, στην ανηφόρα να κινούνται χωρίς οδηγό, αλλά αν κοιτάξεις μπορεί να βρεις μέσα ένα πιτσιρίκι 12 χρονών. Αυτό που καμαρώνει ο κρητικός γονιός, πολλές φορές με το κουμπούρι (σ.σ.όπλο), τη ρακή, χωρίς παιδικά καθίσματα, χωρίς ζώνες και με το χέρι απέξω από το παράθυρο, αυτό είναι καλλιέργεια, είναι σπορά. Αυτή η εικόνα δημιουργεί στο παιδί, διαφορετικές πεποιθήσεις και γνώσεις, αλλά βέβαια και αξίες αργότερα.
Σε έρευνα που είχαμε κάνει με έναν ιατροδικαστή το 2013, το 47% των εμπλεκομένων σε τροχαία με τραυματισμούς ή θανάτους, είχε καταναλώσει υπερβολική ποσότητα αλκοόλ. Είμαστε από τους σπάνιους λαούς της υφηλίου εμείς οι Κρητικοί, που έχουμε την πεποίθηση ότι πίνοντας, οδηγούμε καλύτερα από όταν είμαστε νηφάλιοι και ωραίοι».
Γιάννης Λιονάκης: Είμαστε από τους σπάνιους λαούς της υφηλίου εμείς οι Κρητικοί, που έχουμε την πεποίθηση ότι πίνοντας, οδηγούμε καλύτερα από όταν είμαστε νηφάλιοι και ωραίοι
«Στην Κρήτη, έχουμε ένα πολύ υψηλό βαθμό ανασφάλιστων αυτοκινήτων, μεγάλο αριθμό παραχωρήσεων του αυτοκινήτου από την οικογένεια στα παιδιά που δεν έχουν δίπλωμα, ή είναι «φρέσκα» και δεν ξέρουν να οδηγούν ακόμα. Εκτιμάται ότι ένα ποσοστό 18% οδηγών από την ενδοχώρα, δεν έχει πάει ποτέ σε δάσκαλο, δεν έχει δίπλωμα, κι όμως τολμά ακόμα και να πηγαίνει στις πόλεις. Όλα αυτά φέρνουν μια τραγικότητα στους δρόμους. Η οδήγηση έχει να κάνει κατά μια έννοια με αυτό που λέμε «η κοινωνία της κυκλοφορίας», η οποία θέλει κανόνες, που αν δεν τους τηρείς έχεις προβλήματα. Τα παιδιά που σκοτώθηκαν προχθές στα Χανιά, είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Το αυτοκίνητο το είχε παραχωρήσει η μητέρα στο γιο, που δεν είχε δίπλωμα και ήταν ανασφάλιστο. Όταν αυτό το παιδί οδηγούσε όλοι σκεφτόντουσαν πότε θα συμβεί το κακό…
Η αστυνόμευση θα μπορούσε να είναι εντονότερη, αλλά το ζήτημα είναι το «καπετανιλίκι» στο τιμόνι. Παντού στον κόσμο γίνονται περίεργα πράγματα στους δρόμους, αλλά αυτά που γίνονται στην Κρήτη δεν έχουν προηγούμενο. Αυτός είναι ο κρητικός μάγκας και δυστυχώς το βλέπουμε και σε νεαρά παιδιά με τα αυτοκίνητα 4×4, τα φιμέ τζάμια, κ.α. Αυτοί οι άνθρωποι, πρέπει να «λειανθούν», να γίνουν πιο «στρογγυλοί», να κοινωνικοποιηθούν.
Αυτό μπορεί να γίνει πάρα πολύ απλά, μιλώντας στους γονείς, θέλει εκπαίδευση, να μαθαίνουν οδική αγωγή τα παιδιά στο σχολείο.
Γεωργόπουλος: Γιατί έχουμε τόσα πολλά ατυχήματα στην Κρήτη
Ο καθηγητής Εντατικής Ιατρικής και Πνευμονολογίας κ. Δημήτρης Γεωργόπουλος, είναι ο διευθυντής της ΜΕΘ στο ΠΑΓΝΗ, στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Ηρακλείου, το μεγαλύτερο της Κρήτης.
Είναι δύσκολο ακόμη και να φανταστεί κανείς τι αντιμετωπίζει καθημερινά στη δουλειά του, ο ίδιος μιλά μάλλον με μια «ψύχραιμη οργή» για αυτά που συμβαίνουν.
«Δυστυχώς έχουμε μεγάλο αριθμό ασθενών από τροχαία ατυχήματα στο νοσοκομείο και το κυριότερο είναι ότι είναι σχετικά νέοι έως πολύ νέοι. Ένα μεγάλο πρόβλημα με αυτούς τους ανθρώπους είναι ότι ακόμα κι αν ζήσουν, στο σπίτι τους ή στην εντατική, θα επιβαρύνουν για πολλά χρόνια και τις οικογένειες τους και το σύστημα υγείας. Άρα αυτό που συνέβη, δεν είναι μια στιγμή και για κάποιο λόγο κατάφεραν να επιζήσουν. Συνήθως ακολουθούν κι άλλα προβλήματα κυρίως αν έχουν υποστεί κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις».
«Αν με ρωτάτε γιατί υπάρχει αυτό το πρόβλημα στην Κρήτη, απαντώ ότι όλα ξεκινούν από το σχολείο, την οικογένεια και αυτό που στην Κρήτη θεωρείται «μαγκιά». Αυτό σημαίνει ότι ο καθένας κάνει ότι θέλει στο δρόμο, δεν υπακούει σε κανόνες και βέβαια η πολιτεία έχει τεράστια ευθύνη. Προσωπικά δεν μπορώ να καταλάβω πως ο Διοικητής της τροχαίας κοιμάται το βράδυ ήσυχος. Εξηγώ με ποια έννοια το λέω. Διότι δεν κάνουν τίποτα για να ελέγξουν και να τιμωρήσουν. Στην Κρήτη είναι κοινό μυστικό ότι ελάχιστοι φοράνε κράνος και κανείς δεν τους λέει τίποτα ή ακόμα κι αν τους πουν δεν γίνεται κάτι. Θα μπορούσε να γίνει κάτι πολύ απλό, όπως για παράδειγμα μέσα στις πόλεις που είναι πολύ εύκολο να ρυθμιστεί η κυκλοφορία και να στέλνονται οι κλήσεις το σπίτι όπως γίνεται σε όλο τον κόσμο. Δηλαδή να καταγράφεται με μία κάμερα η παράβαση και να σου έρχεται η κλήση στο σπίτι σου. Υπάρχουν πολλές λύσεις, απλά δεν ξέρω για ποιο λόγο δεν εφαρμόζονται και φυσικά υπάρχει και η μάστιγα του να σβήνουμε τις κλήσεις. Εγώ έχω πάρει αρκετές, και επειδή είμαι κάπως επώνυμος θα ήταν πολύ εύκολο να τις σβήσω, πράγμα που δεν έχω κάνει ποτέ. Μου είναι δύσκολο να καταλάβω πως κινείται το σύστημα.
Αν με ρωτάτε γιατί υπάρχει αυτό το πρόβλημα στην Κρήτη, απαντώ ότι όλα ξεκινούν από το σχολείο, την οικογένεια και αυτό που στην Κρήτη θεωρείται «μαγκιά».
Θεωρώ ότι χρειάζεται θέληση, ούτε καν πολιτική βούληση, αλλά κυρίως από τοπικούς και άλλους θεσμικούς παράγοντες, ώστε να δοθούν λύσεις. Το ότι δεν έχουμε δρόμους το γνωρίζουμε, αλλά όταν δεν έχεις αυτοκινητόδρομους δεν οδηγείς σαν να είσαι σε αυτοκινητόδρομο. Πιστεύετε αλήθεια, ότι φταίει ο δρόμος; Ο δρόμος δε φταίει, είναι αυτός που έχουμε. Σας πληροφορώ ότι υπάρχουν τέτοιοι δρόμοι σε όλη τη χώρα και δεν γίνονται τα ατυχήματα που γίνονται στην Κρήτη. Και βεβαίως τα περισσότερα ατυχήματα δε συμβαίνουν στο βόρειο οδικό άξονα, γίνονται σε άλλους δρόμους της ενδοχώρας».
Τουρίστες και τροχαία ατυχήματα
Η κα. Πέπη Μπιρλιράκη είναι ξενοδόχος δεύτερης γενιάς και Αντιδήμαρχος Ρεθύμνης πολλά χρόνια.
«Από τη δεκαετία του 1980, ως ξενοδόχος, είχα να αντιμετωπίσω όλους τους περιηγητές δημοσιογράφους τουριστικών οδηγών, οι οποίοι, εκτός από τις ομορφιές του νησιού μας, έμεναν δυσάρεστα έκπληκτοι από την οδική συμπεριφορά των ντόπιων και αυτό ήταν ένα από τα λίγα αρνητικά που παρέθεταν στις περιγραφές τους. Λίγα χρόνια μετά, ως Αντιδήμαρχος Τουρισμού, και ύστερα από πολλή δουλειά από όλους μας στο Δήμο, στις υποδομές και στην εκπαίδευση των πολιτών, δηλώνω περήφανη ως Ρεθυμνιώτισα για τον Δήμο Ρεθύμνης, ο οποίος διακρίθηκε με το 1ο Βραβείο Αστικής Οδικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από την Ευρώπη (First Award for Urban Road Safety of European Committee on the field: Sustainable Urban Mobility Awards) για την αστική οδική ασφάλεια που παρέχει», αναφέρει χαρακτηριστικά.
«Λόγω των τελευταίων συνθηκών και τους όρους υγιεινής, οι επισκέπτες μας επιλέγουν στην συντριπτική τους πλειοψηφία να οδηγήσουν οι ίδιοι προς τα μέρη του νησιού μας που θέλουν να επισκεφτούν. Έτσι, δυστυχώς, έρχονται σε επαφή με τη δύσκολη πραγματικότητα των επαρχιακών δρόμων της Κρήτης, και ακόμα περισσότερο με τη μοναδικά δύσκολη συμπεριφορά των ντόπιων οδηγών, με αποτέλεσμα, πολλές φορές οι διακοπές να αποβαίνουν μοιραίες για όσους δεν προσαρμόζονται στην οδική συνθήκη του νησιού μας.
Μοναδικές λύσεις είναι η ενημέρωση, η ουσιαστική ανάπτυξη παιδείας οδικής ασφάλειας από τις μικρές ηλικίες, η βελτίωση των υποδομών και η εφαρμογή των νόμων. Ζώνη, κράνος, ΚΟΚ, όχι αλκοόλ, όριο ταχύτητας, είναι λέξεις που έχουν την αξία της ανθρώπινης ζωής και που πρέπει να γίνουν πράξη και συνείδηση σε κάθε οδηγό, ανεξαρτήτως περιοχής, συνθηκών και απόστασης».
