Θα μπορούσε να είναι κάποιο χωριό της εμπόλεμης Συρίας που οι κάτοικοι του το εγκατέλειψαν μέσα σε μία νύχτα για να σωθούν. Και όμως κάποτε υπήρξε ένα πυκνοκατοικημένο πανέμορφο χωριό, που οι κάτοικοι του ζούσαν τις χαρές και τις λύπες της ζωής.
Βρίσκεται 80 χιλιόμετρα ανατολικά του Ηρακλείου δίπλα από την Άνω Βιάννο, στο χωριό Καλάμι και 30 περίπου χιλιόμετρα από την Ιεράπετρα. Είναι χτισμένο στα 500 μέτρα υψόμετρο.
Σήμερα το μέρος είναι ξεχασμένο απ’ όλους. Ο επισκέπτης θα συναντήσει ανοιχτές πόρτες και παράθυρα, σπίτια »κουφάρια» με αντικείμενα σκόρπια στα πατώματα. Τα πιάτα και ποτήρια βρίσκονται στις θέσεις τους έτοιμα να ξαναχρησιμοποιηθούν.
Στο σχολείο τα σημάδια του χρόνου αποτυπώνονται πάνω στα παρατημένα τετράδια, τα μισοτελειωμένα σημειώματα και τα θρανία.
Η μυρωδιά της εγκατάλειψης και η μελαγχολία έχει κυριεύσει το χωριό που πριν μερικές δεκαετίες ήταν γεμάτο ζωή.
Είναι ένα χωριό χτισμένο σε μαγευτικό τοπίο, δίπλα σε βουνά, ποτάμια και πυκνή βλάστηση, που σε κάνει να αναρωτιέσαι γιατί το άφησαν να ερημώσει.
Περιβόλια, λόφοι και ποτάμια περιτριγυρίζουν τα πέτρινα σπίτια και δημιουργούν ένα σκηνικό σαν ταινίας.
Το χωριό έχει επίσης μεγάλη και ενδιαφέρουσα ιστορία.
Η δημιουργία του, όπως και πολλών ακόμα ελληνικών χωριών, προέκυψε καθώς οι μετέπειτα κάτοικοί του έψαχναν τρόπο να προστατευθούν από τις εχθρικές επιδρομές, γι’ αυτό και επιλέχθηκε η συγκεκριμένη ημιορεινή τοποθεσία του. Πιστεύεται ότι χτίστηκε ανάμεσα στα τέλη της ενετοκρατίας και τις αρχές της Τουρκοκρατίας.
Για να πάτε στο Καλάμι θα πάρετε το δρόμο Ιεράπετρα – Βιάννος και θα συναντήσετε ταμπέλα για Καλάμι και Ψαρή Φοράδα στη μέση της διαδρομής.
Πάνω από 150 ήταν οι οικογένειες και εξακόσιοι περίπου οι κάτοικοι του Καλαμίου, πριν αρχίσει η ερημοποίηση του, στα μέσα της δεκαετίας του ΄70.
Τα χρόνια πέρασαν, οι ανάγκες των ανθρώπων άλλαξαν και κατά τη δεκαετία του 1970 τους οι οικογένειες άρχισαν σταδιακά να εγκαταλείπουν το χωριό.
Oι κάτοικοι κατέβηκαν προς τα νότια παράλια, ψάχνοντας μια καλύτερη τύχη στην Ψαρή φοράδα και την Άρβη και στις θερμοσκοπικές καλλιέργειες. Κάποιοι έφυγαν προς τα αστικά κέντρα.
Οι εικόνες της εγκατάλειψης δημιουργούν ένα μελαγχολικό και ενίοτε ανατριχιαστικό συναίσθημα, που είναι έντονο και μέσα από τις φωτογραφίες. Μισάνοιχτες πόρτες μοιάζουν λες και οι άνθρωποι έφυγαν βιαστικά και τα άφησαν όλα πίσω τους.
Σήμερα το χωριό παραμένει ίσως ως το χαρακτηριστικότερο μνημείο εγκατάλειψης της υπαίθρου και αριθμεί οκτώ μόνιμους, ηλικιωμένους κατοίκους.
