Βουνά σχεδόν γυμνά από χιόνι, νοτιάδες που έκαναν μέχρι πριν μερικά εικοσιτετράωρα την ατμόσφαιρα να θυμίζει πρόωρη παρατεταμένη άνοιξη, ελάχιστες βροχές και εύλογη αγωνία απ’ όλους συνθέτουν ένα σκηνικό όχι απλά παράδοξο για τέλη Γενάρη, αλλά ενδεχομένως σε τροχιά για ρεκόρ!
Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι αν ο λιγοστός – ημερολογιακά τουλάχιστον – χειμώνας που έχει απομείνει είναι αρκετός για να καλύψει τη… χασούρα της σεζόν, ώστε να μη διψάσουμε το καλοκαίρι και να μη ζήσουμε σκηνές σαν εκείνες που χαρακτήρισαν πέρυσι το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, με λίμνες, ποτάμια και γενικά υδροφορείς στεγνούς στη χειρότερη εδώ και μισή χιλιετία ξηρασία για τη Γηραιά Ήπειρο. Τα καλά νέα είναι ότι βρισκόμαστε στο κατώφλι ενός από τους πιο κρύους και βροχερούς μήνες, του Φλεβάρη.
Τα κακά μαντάτα
Τα κακά, ωστόσο, είναι περισσότερα. Αφενός (και) ο Γενάρης αποδεικνύεται εκ των πραγμάτων χαμένη υπόθεση για την Κρήτη σε επίπεδο υετού, με τις βροχές ελάχιστες και το πολύτιμο χιόνι να μοιάζει απελπιστικά φτωχό, κάτι που σημαίνει ότι απαιτούνται πολλά έντονα καιρικά φαινόμενα ακόμα και μέσα στην άνοιξη για να αναπληρωθούν οι απώλειες. Ενδεχόμενο το οποίο, κρίνοντας από τα μετεωρολογικά μακροπρόθεσμα μοντέλα του ανεξάρτητου διακυβερνητικού οργανισμού, ο οποίος στηρίζεται από 35 χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων (European Centre for Medium- Range Weather Forecasts- ECMWF), δε διαφαίνεται στον καιρικό ορίζοντα. Τουναντίον η απόκλιση είναι πραγματικά εντυπωσιακή ειδικά όσον αφορά στα επίπεδα της θερμοκρασίας.
Χρειάζεται “ομαλό” νερό
Δεν είναι όμως μόνο το γεγονός ότι πρέπει να ανοίξουν οι ουρανοί και να ξεχάσουν να κλείσουν για τους επόμενους μήνες, ώστε να αναπληρωθούν οι απώλειες του χειμωνιάτικου – ως τα τώρα – υετού, αλλά και το ότι το νερό που θα πρέπει να πέσει να μην είναι προϊόν καταιγίδων ή flash floods, που αποτελούν τα τελευταία χρόνια σχεδόν τον κανόνα και για την Ευρώπη και την περιοχή μας, αλλά ομαλό, αρμονικό και όσο γίνεται φυσιολογικό, ώστε η γη να μπορέσει να το απορροφήσει, να το αξιοποιήσει και να μη χαθεί άδικα.
Ο “γυμνός” Δεκέμβρης
Η επισήμανση αυτή του ερευνητή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Μιχάλη Δρετάκη συνοδεύεται από μια δραματική διαπίστωση που έχει να κάνει με τον βασικό τροφοδότη των υδροφορέων μας, τα βουνά. Σύμφωνα με τον γνωστό επιστήμονα, ο οποίος ασχολείται χρόνια με τον καιρό, αυτό που χρειαζόμαστε είναι στρώσεις από χιόνι, το οποίο να λειώνει σταδιακά.
Κομβικός όσον αφορά σε αυτό το ζήτημα είναι ο Δεκέμβρης, ο πιο σημαντικός μήνας σε επίπεδο χιονιού, καθώς με δεδομένο ότι η μέρα διαρκεί λιγότερο, το χιόνι που πέφτει δε λειώνει και δημιουργεί ένα παγωμένο υπόστρωμα. Πάνω σε αυτό, το χιόνι που πέφτει στη συνέχεια μπορεί να διατηρηθεί και να επιβιώσει ανάλογα με τις θερμοκρασίες που θα επικρατήσουν ακόμα και ως την άνοιξη. Χωρίς αυτό το παγωμένο υπόστρωμα, όσο χιόνι και να πέσει εφεξής λειώνει εύκολα με τον ήλιο, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να κρατηθεί πάνω στις βουνοκορφές και να τροφοδοτήσει ομαλά τους υδροφορείς με το σταδιακό λειώσιμό του.
Μια ματιά στα βουνά της Κρήτης είναι αρκετή για να διαπιστωθεί πόσο βαρύνουσα σημασία έχει αυτή η διαπίστωση και πόσο δύσκολο είναι στο διάστημα που απομένει να αναπληρωθεί το κενό. Με χαμένο τον σημαντικότερο μήνα για το χιόνι, τον Δεκέμβρη, και με έναν Ιανουάριο που κλείνει τον κύκλο του σε όλα τα επίπεδα με μεγάλες αποκλίσεις από τις φυσιολογικές για την εποχή τιμές, τα μαντάτα είναι δυσοίωνα, με τον κ. Δρετάκη να εκτιμά ότι οι απώλειες αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση μπορούν να φτάσουν στο 50-60%, με ό,τι αυτό αυτονόητα συνεπάγεται. Η εικόνα θυμίζει την εξίσου καταστροφική, όσον αφορά στον υδρολογικό κύκλο, χρονιά 2009-2010, αν και φαίνεται ότι η φετινή θα εξελιχθεί σε ακόμα χειρότερους ρυθμούς.
“Ραγίζουν” οι υδράργυροι στην Κρήτη
Δεν είναι όμως μόνο το ότι δεν έχει βρέξει – πέρα από κάποια έντονα τοπικά φαινόμενα που έχουν καταγραφεί – αλλά και το γεγονός ότι οι θερμοκρασίες έχουν ξεφύγει στο νησί μας κατά πολύ από τον μέσο όρο για την εποχή.
Σύμφωνα με τον κ. Δρετάκη, ενδεικτικά ο μέσος όρος για τον Ιανουάριο όσον αφορά στο δυτικό Ηράκλειο είναι 5,4ο C, με τη θερμοκρασία ολόκληρο τον φετινό μήνα να μην έχει πέσει κάτω από τους 7ο C. Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Ιανουάριος δεν παρουσιάζει κατά κανόνα αυξομειώσεις στη θερμοκρασία ακόμα και για τα μικροκλίματα που χαρακτηρίζουν τις περιοχές της Κρήτης.
Όμως η φετινή χρονιά δείχνει ότι δεν “υπακούει” σε κανόνες. Ενδεικτικά οι 23,6 βαθμοί στα Χανιά της προηγούμενης Πέμπτης ήταν η υψηλότερη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί στην Κρήτη μέσα στον Ιανουάριο του 2023, σύμφωνα με το meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου, με τους νοτιάδες να ανεβάζουν τη θερμοκρασία πάνω από τους 21 βαθμούς σε πολλές περιοχές του νησιού.
Και μαζί ο νοτιάς έφερε… Σαχάρα, με τους επιστήμονες του meteo να σημειώνουν αυτό που γνωρίζουμε εκ πείρας οι περισσότεροι Κρητικοί, ότι τα επεισόδια μεταφοράς αφρικανικής σκόνης στην Ελλάδα είναι συχνότερα την άνοιξη και το καλοκαίρι, παρά τον χειμώνα. Όμως η επικράτηση μη τυπικής ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας στην περιοχή μας τον φετινό χειμώνα ευνοεί τη μεταφορά σκόνης συχνά προς τα Βαλκάνια.
Το σκηνικό αυτό έρχεται σε συνέχεια ενός εξίσου ζεστού Δεκέμβρη, όπου οι αποκλίσεις της μέγιστης θερμοκρασίας, από τη μέση τιμή της δεκαετίας 2010-2019, ήταν πάνω από τις 2 μονάδες σχεδόν για όλη τη χώρα, με την τιμή αυτή για την Κρήτη να είναι +2,2.
Το σκηνικό αυτό, το οποίο έχει προκαλέσει εύλογα την αγωνία των παραγωγών και τον προβληματισμό όλων μας, αντικατοπτρίζεται και σε έναν ακόμα σημαντικό περιβαλλοντικό δείκτη, τα μεταναστευτικά πτηνά. Σύμφωνα με τον κ. Δρετάκη, η φετινή εξελίσσεται στη χειρότερη χρονιά των μεσοχειμωνιάτικων καταγραφών σε υγροτόπους της Κρήτης, καθώς δεν κατέβηκαν να διαχειμάσουν πολλά πουλιά, την ώρα μάλιστα που μειώνονται οι πληθυσμοί τους γενικώς. Το αν βέβαια για όλα αυτά την ευθύνη έχει η κλιματική αλλαγή ή όχι είναι πάντα ένα θέμα ιδιαίτερης σημασίας και ευαισθησίας, για το οποίο οι επιστήμονες δίνουν την απάντηση που κλίνει προς την κατάφαση, σημειώνοντας ωστόσο ότι απαιτούνται πολλά περισσότερα στοιχεία σε βάθος χρόνου.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι, σύμφωνα με μια πληθώρα μελετών και εκθέσεων, τα σημεία των καιρών είναι σαφή και ακολουθούν τα μοντέλα που προβλέπουν τις αλλαγές λόγω της ανόδου της θερμοκρασίας του πλανήτη.
Πηγή: neakriti.gr
